Σαν σήμερα, στις 10 Ιουλίου 1911, κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Μακεδονία» στην τουρκοκρατούμενη τότε Θεσσαλονίκη, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας ιστορικής διαδρομής που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η «Μακεδονία» δεν ήταν απλώς μια εφημερίδα, ήταν η φωνή ενός τόπου που διψούσε για ενημέρωση, ελευθερία και προοπτική.
Σε μια εποχή όπου η ελευθερία του τύπου βρισκόταν σε ασφυκτικούς περιορισμούς, η «Μακεδονία» ανέλαβε να καταγράψει τα γεγονότα, να δώσει βήμα στις ανησυχίες των πολιτών και να γίνει σημείο αναφοράς για τους Θεσσαλονικείς. Μέσα από τις σελίδες της πέρασαν οι κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις της εποχής, ενώ διατήρησε ζωντανή την ελπίδα για απελευθέρωση και πρόοδο.
Η εφημερίδα ξεκίνησε με περιορισμένα μέσα, από τον εκδότη Κωνσταντίνο Βελλίδη, όμως πολύ γρήγορα κέρδισε το ενδιαφέρον του κοινού χάρη στην αντικειμενικότητα και την ποιότητα της δημοσιογραφίας της. Το πρώτο φύλλο της εφημερίδας περιείχε το άρθρο «Η επέτειος», αφιερωμένο στην επέτειο τριών ετών από την ανακήρυξη του οθωμανικού συντάγματος, καθώς και ένα προγραμματικό κείμενο με τίτλο «Δύο λέξεις», όπου εξηγούνταν το όραμα του εκδότη για μια εφημερίδα εθνική, μορφωτική και πολιτική.
Πρωτοσέλιδα που γράφουν ιστορία
Η εφημερίδα αποτέλεσε πυλώνα της ελληνικής κοινότητας στη Θεσσαλονίκη, καταγράφοντας με ακρίβεια τα σημαντικά γεγονότα της περιοχής, όπως τις κοινωνικές αναταραχές, τις πολιτικές εξελίξεις και τις εθνικές διεκδικήσεις. Τα ιστορικά πρωτοσέλιδα της «Μακεδονίας» αποτελούν μοναδικά τεκμήρια της νεότερης ελληνικής ιστορίας, καταγράφοντας με αμεσότητα και ζωντάνια τις πιο καθοριστικές στιγμές της χώρας.
Η «Μακεδονία» αποτύπωσε ζωντανά τη συγκλονιστική στιγμή της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης από τον οθωμανικό ζυγό, προσφέροντας στους αναγνώστες της την αίσθηση της εθνικής ανάτασης και της νέας εποχής που ξεκινούσε για τη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία.
Το πρωτοσέλιδο λίγο πριν από τη γερμανική εισβολή, εστιάζει στην αντίσταση και την κατάσταση της χώρας και με προειδοποιητικούς τόνους, συμβολίζει το τέλος της ειρήνης
Με συγκλονιστικά πρωτοσέλιδα, η «Μακεδονία» κατέγραψε τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη (1963), ένα γεγονός που συγκλόνισε την Ελλάδα και αφύπνισε το δημοκρατικό αίσθημα της κοινωνίας, αναδεικνύοντας τη σκοτεινή πλευρά των πολιτικών εντάσεων εκείνης της εποχής. Παράλληλα, τα πρωτοσέλιδα της «Μακεδονίας» από τη δολοφονία του φοιτητή Σωτήρη Πετρούλα (1965) αντικατοπτρίζουν το κλίμα πολιτικής αναταραχής και την ένταση που επικρατούσε στα πανεπιστήμια, φωτίζοντας τον αγώνα της νεολαίας για δημοκρατία και δικαιώματα.
Το πρώτο φύλλο της «Μακεδονίας» που κυκλοφόρησε μετά την επιβολή της δικτατορίας το 1967, φέρει - όπως συνέβαινε αναγκαστικά εκείνη την εποχή - έναν εξαναγκασμένο τόνο επιδοκιμασίας προς τη «νέα τάξη πραγμάτων», παρουσιάζοντας τη χούντα ως «επανάσταση», όπως όριζε η αυστηρή λογοκρισία του καθεστώτος.
Η «Μακεδονία» κάλυψε την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου, που έγινε σύμβολο αντίστασης κατά της δικτατορίας, μεταφέροντας τα γεγονότα που συγκλόνισαν όλη τη χώρα και σημάδεψαν την ιστορία της.
Η δίκη των πρωταιτίων της στρατιωτικής χούντας το 1975 αποτέλεσε μια κρίσιμη στιγμή στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Η «Μακεδονία» παρουσίασε την επιβολή της δικαιοσύνης και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, σηματοδοτώντας μια νέα αρχή για την Ελλάδα μετά από χρόνια αυταρχισμού.
Σημειώνεται, μάλιστα ότι από τα τέλη της δεκαετίας του ’60, η εφημερίδα άρχισε να υιοθετεί μια πρώιμη μορφή μονοτονικού συστήματος, απαλείφοντας τα παραδοσιακά σημεία στίξης και χρησιμοποιώντας μόνο έναν τόνο, πολύ πριν το μονοτονικό αναγνωριστεί επίσημα ως ο κανόνας της ελληνικής γραφής.
Η εφημερίδα «Μακεδονία» αποτελεί διαχρονικά ένα από τα σημαντικότερα δημοσιογραφικά σημεία αναφοράς για τη Βόρεια Ελλάδα. Ως η παλαιότερη εν ενεργεία εφημερίδα της χώρας που ιδρύθηκε και εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη, έδωσε φωνή στις ανησυχίες, τα γεγονότα και τα πρόσωπα της περιοχής. Με ρεπορτάζ, αρθρογραφία και παρεμβάσεις που συχνά ξεπερνούσαν τα τοπικά όρια, συνέβαλε ουσιαστικά στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης και στην ενίσχυση του δημόσιου διαλόγου στη βόρεια ελληνική επικράτεια.
Η «Μακεδονία» ήταν η πρώτη ελληνική εφημερίδα που έκανε την εμφάνισή της και στο διαδίκτυο. Ένα μεγάλο τμήμα του ιστορικού της αρχείου είναι πλέον προσβάσιμο σε ψηφιακή μορφή, μέσω της ψηφιακής βιβλιοθήκης εφημερίδων και περιοδικών της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. 114 χρόνια μετά, η επέτειος του πρώτου φύλλου υπενθυμίζει τη δύναμη του Τύπου ως φορέα έκφρασης, εθνικής συνείδησης και κοινωνικού διαλόγου.
