Άπνοια στην αγορά της Θεσσαλονίκης

- Newsroom

Του Μανώλη Στεφανίδη

Με κομμένα φτερά μπαίνει στο καλοκαίρι το λιανεμπόριο της Θεσσαλονίκης με την συνεχιζόμενη ακρίβεια σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης να πετσοκόβει κίνηση και τζίρους στα μαγαζιά που στρέφουν το βλέμμα, με περιορισμένες προσδοκίες, για επανεκκίνηση στις θερινές εκπτώσεις του Ιουλίου.

Με δεδομένο πως έχουμε μπει και με την βούλα πλέον στο καλοκαίρι, οι επαγγελματίες ελπίζουν και σε ανάσες δροσιάς από τον τουρισμό, κυρίως τα Σαββατοκύριακα. Βέβαια, από την άλλη πλευρά, το χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα των Βαλκάνιων και οι εξορμήσεις των Θεσσαλονικέων στις παραλίες δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας στο λιανεμπόριο.

Αν η σύγκριση γίνει με την Αθήνα η οποία προσελκύει «ποιοτικούς», με γερό πορτοφόλι, τουρίστες οι οποίοι ξοδεύουν στην τοπική αγορά, η εικόνα μαυρίζει ακόμα περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως εκ διαμέτρου αντίθετη εικόνα για τους τζίρους εκπέμπουν οι εμπορικοί σύλλογοι Θεσσαλονίκης και Αθήνας με την πρώτη σπανίως να ακολουθεί τον δυναμικό «τόνο» που δίνει η Αθήνα, κινούμενη σε ρηχά νερά.

Όσο κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως περίεργο, η γεωπολιτική αβεβαιότητα προσθέτει νέες δόσεις ανασφάλειας στον εμπορικό κόσμο καθώς οι συνεχείς τριγμοί και ανακατατάξεις στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα απειλούν να φέρουν νέα κύματα ακρίβειας σε τρόφιμα και καύσιμα, ωθώντας τους πολίτες σε περαιτέρω συγκράτηση των δαπανών τους με ένδυση και υπόδηση να υφίστανται τις συνέπειες.

Οι ανελαστικές δαπάνες, όπως το ακριβότερο κόστος στέγασης, τα ακριβότερα τρόφιμα και τα ακριβότερα καύσιμα δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια κινήσεων στα νοικοκυριά για άλλα έξοδα με τους εμπόρους να κάνουν λόγο για μία «μουδιασμένη» αγορά στο σύνολό της, εγκλωβισμένη στη δίνη της ακρίβειας που καθιστά τις δαπάνες για ένδυση και υπόδηση μικρή πολυτέλεια.

Μέσα σε ομιχλώδες τοπίο με λίγες… αχτίδες αισιοδοξίας, σύννεφα προβληματισμού και ανησυχίας, για τις επιδόσεις της αγοράς, πυκνώνουν πάνω από τον εμπορικό κόσμο με τις προσδοκίες για τις θερινές εκπτώσεις να προσγειώνονται απότομα στο λιανεμπόριο της πόλης.

Η ακρίβεια… βόλτα για ψώνια

Στο πλαίσιο αυτό, νέες εύθραυστες ισορροπίες στον κόσμο του λιανεμπορίου της Θεσσαλονίκης διαμορφώνουν οι πολλαπλές κρίσεις με την αγορά να επιχειρεί να προσαρμοστεί όσο το δυνατόν ταχύτερα σε ένα περιβάλλον που θυμίζει όλο και περισσότερο κινούμενη άμμο. Η ακρίβεια που έχει «στοιχειώσει» πλέον τα νοικοκυριά δεν επιτρέπει στο επιχειρείν να αναπτύξει δυναμική με τις μεγάλες αλυσίδες, ακόμα και την περίοδο των γιορτών, να μαζεύουν το «χαρτί».

Οι συνθήκες μεταβάλλονται, τα επιχειρηματικά μοντέλα προσπαθούν να ακολουθήσουν και ο πυρήνας στο DNA του λιανεμπορίου αλλάζει. Οι σταθερές της αγοράς τρίζουν συθέμελα με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να έχουν ακόμα σφυγμό, αν και οι αντοχές τους εξαντλούνται.

Ναι μεν η πανδημία δεν έφερε την καταστροφή όπως πολλοί προέβλεπαν με την κρατική στήριξη να συμβάλλει καθοριστικά στη διάσωση των μικρομεσαίων σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης αλλά η λαίλαπα ακρίβειας που ακολούθησε και μας συντροφεύει σταθερά κρατά… σε αποστάσεις ασφαλείας από τα ταμεία των καταστημάτων τους καταναλωτές που δίνουν προτεραιότητα στην κάλυψη άλλων αναγκών και όχι στις εξορμήσεις στα μαγαζιά.

Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι περιπτώσεις καταστημάτων στην Τσιμισκή, εκεί δηλαδή που χτυπά η καρδιά της πόλης και της αγοράς, καταστήματα να «γκρεμίζουν» τις τιμές, πάνω και από 50%, σε όλα τα προϊόντα που διαθέτουν, ακόμα και αν δεν διανύουμε περίοδο εκπτώσεων.

Δεν πιάνουν τα «κόλπα»

Είναι ενδεικτικό πως ακόμα και τα τρικ που εφαρμόζουν οι έμποροι για να ζεστάνουν τα «παγωμένα» ταμεία δεν φέρνουν ιδιαίτερο αποτέλεσμα.

Υπό αυτό το πρίσμα, οι προσπάθειές τους να συρρικνώσουν το απόθεμα των προϊόντων του προηγούμενου διαστήματος εφαρμόζοντας γενναίες εκπτώσεις και προσφορές για να δελεάσουν τους καταναλωτές, μάλλον στέφονται από μερική αποτυχία καθώς τα αποτελέσματα δεν είναι ενθαρρυντικά με τους πολίτες να κοιτούν με ενδιαφέρον τις φανταχτερές βιτρίνες χωρίς να κάνουν το τολμηρό βήμα να βάλουν το χέρι στην τσέπη για αγορές.

H ψύχρα λοιπόν στην αγορά αποδίδεται στο «πιεσμένο» διαθέσιμο εισόδημα και την κακή ψυχολογία των καταναλωτών, απόρροια των ασταμάτητων ανατιμήσεων σε είδη πρώτης ανάγκης.

Ο φαύλος κύκλος

Όσο οι δαπάνες των καταναλωτών διογκώνονται για τρόφιμα και βασικά καταναλωτικά αγαθά, τόσο παίρνουν τον κατήφορο για ρούχα ή υποδήματα, με την αγορά να εισέρχεται σε έναν φαύλο κύκλο. Το μαχαίρι στις δαπάνες για ένδυση και υπόδηση πλήττει δυσανάλογα μικρομεσαίους και μικρομάγαζα της γειτονιάς, σε σχέση με τις πολυεθνικές, που μάχονται για την επιβίωσή τους.

Ισχυρές καθοδικές πιέσεις δέχεται το πανταχόθεν βαλλόμενο λιανεμπόριο τους πρώτους μήνες του έτους, κάτι που προκαλεί ανησυχία ενόψει της συνέχειας, καθότι φαίνεται ότι «φρενάρει» η ιδιωτική κατανάλωση, προϊόντος του χρόνου. Μάλιστα σε μία συγκυρία που ο πληθωρισμός στέκεται… αγέρωχος σε ένα τέτοιο επίπεδο (πάνω από 3%) που ανοίγει τον δρόμο στην ακρίβεια, η οποία δεν πλήττει μόνο τα νοικοκυριά αλλά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Τα τρόφιμα ακόμα «δαγκώνουν»

Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, η Ελλάδα παρουσιάζει τον δεύτερο υψηλότερο πληθωρισμό τροφίμων στην Ευρώπη (5,3% έναντι 5,9% της 1ης Μάλτας) κάτι που λαμβάνει χώρα από τον περασμένο Νοέμβριο μέχρι και τον φετινό Απρίλιο (τον Οκτώβριο η Ελλάδα ήταν 1η), γεγονός που δημιουργεί μεγάλα ζητήματα στην ιδιωτική κατανάλωση.

Οι αριθμοί… λένε την αλήθεια

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, για το σύνολο των επιχειρήσεων του τομέα λιανικού εμπορίου, ο κύκλος εργασιών το πρώτο τρίμηνο 2024 ανήλθε σε 15,69 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση μόλις 3,4%, παρά τις έντονες πληθωριστικές «πιέσεις» που συνεχίζονται. Η αύξηση στον τζίρο δηλαδή δεν οφείλεται στην άνοδο των πωλήσεων σε όγκο αλλά αποκλειστικά στις ανατιμήσεις.

Μάλιστα, οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση στον κύκλο εργασιών το πρώτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2023 είναι:

* Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε ειδικευμένα καταστήματα, μείωση 16,9%.

* Λιανικό εμπόριο εξοπλισμού ήχου και εικόνας σε ειδικευμένα καταστήματα, μείωση 13,8%.

Παράλληλα, η εικόνα του Μαρτίου χτυπά καμπανάκια. Σύμφωνα πάντα με την ΕΛΣΤΑΤ, για τις επιχειρήσεις του τομέα λιανικού εμπορίου με υποχρέωση τήρησης διπλογραφικών βιβλίων, για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σε μηνιαία βάση, ο κύκλος εργασιών τον Μάρτιο 2024 ανήλθε σε 3,39 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 2,9%.

Οι δραστηριότητες που παρουσίασαν τη μεγαλύτερη μείωση στον κύκλο εργασιών τον Μάρτιο 2024 σε σχέση με τον Μάρτιο 2023 είναι:

* Λιανικό εμπόριο ηλεκτρικών οικιακών συσκευών σε ειδικευμένα καταστήματα, μείωση 29,6%.

* Λιανικό εμπόριο ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού σε ειδικευμένα καταστήματα, μείωση 19,7%.

«Τρέχουν» και τα ενοίκια

Σαν να μην έφταναν οι «ανελέητες» ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά, μποφόρ αυξήσεων χτυπούν τις κυρίαρχες εμπορικές πιάτσες της Θεσσαλονίκης με τις τιμές ενοικίασης καταστημάτων και επαγγελματικών χώρων να πιάνουν διαρκώς νέα υψηλότερα ταβάνια, αφήνοντας οριστικά πίσω τους τις όποιες διαταραχές προκάλεσε ο κορονοϊός.

Μάλιστα οι τιμές ενσωματώνουν ξανά, έστω και σταδιακά, τον περίφημο «αέρα», που είχε ξεφουσκώσει στους καιρούς του COVID, τη φήμη και την τοποθεσία δηλαδή που «αποκτά» μαζί με το κατάστημα ο ενοικιαστής, δείγμα της επιστροφής στην κανονικότητα.

«Καύσιμα» στην τάση ανόδου των τιμών δίνει και το ζωηρό ενδιαφέρον ξένων επενδυτών για παλιά επαγγελματικά κτίρια ή ορόφους κτιρίων κυρίως στο κέντρο της Θεσσαλονίκης με τους ενδιαφερόμενους να τα μετατρέπουν σε τουριστικά καταλύματα τύπου Airbnb ή φοιτητικές κατοικίες.

«Εισιτήριο» αυξήσεων λόγω Μετρό

Παράλληλα, η επικείμενη έλευση του Μετρό (μέχρι τον Νοέμβριο), σε πρώτη φάση, από το κέντρο της πόλης και τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό μέχρι τη Νέα Ελβετία (Νέος σιδηροδρομικός σταθμός-ΝΣΣ, Δημοκρατίας, Βενιζέλου, Αγία Σοφία Σιντριβάνι/Έκθεση, Πανεπιστήμιο, Παπάφη, Ευκλείδη, Φλέμιγκ, Αναλήψεως, Πατρικίου, Βούλγαρη και Νέα Ελβετία), «σφυρίζει» νέες αυξήσεις, ακόμα και πάνω από 50% στις ενοικιάσεις επαγγελματικών χώρων.

Δεν είναι τυχαίο πως ήδη στα συμβόλαια ενοικίασης που συνάπτονται μπαίνει και υστερόγραφο… Μετρό όταν αυτό μπει στις ράγες. Πολλοί ιδιοκτήτες δηλαδή ήδη ζητούν από τους ενοικιαστές αύξηση μισθώματος, ακόμα και κατά 50%, όταν κοπεί το πρώτο εισιτήριο.

Επιπλέον, η απελευθέρωση μετά από 18 χρόνια(!) της Εγνατίας από τα εργοτάξια του Μετρό με μαθηματική ακρίβεια θα φέρει νέες αυξήσεις στα μισθώματα των παρακείμενων καταστημάτων, ειδικά όσο πλησιάζουμε προς την… ιστορική μέρα λειτουργίας του Μετρό, με ιδιοκτήτες και ενοικιαστές ήδη να λαμβάνουν θέσεις μάχης για να επαναδιαπραγματευτούν τα συμβόλαια.

Οι αλυσίδες κυρίαρχες

Στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τα τελευταία χρόνια οι αλυσίδες κερδίζουν συντριπτικά το μεγαλύτερο κομμάτι μίας πίτας που μικραίνει επικίνδυνα ενώ κερδίζουν έδαφος και τα εμπορικά κέντρα.

Πιο συγκεκριμένα πάνω από το 80% του τζίρου έχουν κατοχυρώσει τα πολυκαταστήματα και οι αλυσίδες έναντι των τοπικών εμπόρων, με την κατάσταση να βαίνει συνεχώς επιδεινούμενη για τους μικρομεσαίους.

Τα πολυκαταστήματα σε περιόδους κρίσεων και διαταραχών σε προσφορά και ζήτηση έχουν ευκολότερη πρόσβαση σε ρευστότητα καθώς οι τράπεζες ανοίγουν ευκολότερα τις στρόφιγγες για αυτά παρά για τους εμπόρους της γειτονιάς.

Επιπλέον, οι μεγάλοι παίκτες της αγοράς μπορούν με μεγαλύτερη ευχέρεια να προσαρμοστούν στα νέα ήθη και πρότυπα της αγοράς.

Νέο μοντέλο καταναλωτικής συμπεριφοράς

Εντελώς διαφορετικά δεδομένα έχουν διαμορφωθεί στο λιανεμπόριο μέσα στην τελευταία δεκαετία, απόρροια των αλλαγών που έχουν συντελεστεί στην αγοραστική συμπεριφορά των καταναλωτών, με την άνοδο του e-commerce και την ανάπτυξη της τεχνολογίας να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.

Πλέον επικρατεί η λογική του omnichannel shopping, δηλαδή του συνδυασμού, ταυτόχρονα, του φυσικού και ηλεκτρονικού καταστήματος. Ο καταναλωτής, αναζητά και συγκρίνει τις τιμές των προϊόντων online, επισκέπτεται το φυσικό κατάστημα, για να δει, να δοκιμάσει και να ενημερωθεί και στη συνέχεια ολοκληρώνει την αγορά του, ακόμη και ηλεκτρονικά, μέσα από το κατάστημα.

*Δημοσιεύθηκε στη "ΜτΚ" στις 02.06.2024