Χ. Φείδας: Έστησε «οικογενειακή επιχείρηση» μέσα στο ΑΠΘ
Χωρίς προηγούμενο στον ακαδημαϊκό χώρο είναι αυτό το οποίο συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Οι αποκαλύψεις της «ΜτΚ» σχετικά με τις μεθοδεύσεις του πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Χαράλαμπου Φείδα είναι πραγματικά σοκαριστικές και μοναδικές στα ακαδημαϊκά χρονικά. Δεν υπάρχει προηγούμενο πρύτανης, ή ακόμη και οποιοσδήποτε καθηγητής πανεπιστημίου που είναι επιστημονικός υπεύθυνος σε κάποιο ερευνητικό έργο, να συμπεριλαμβάνει σε αυτό, ως συνεργάτιδα, τη σύζυγό του προκειμένου να της εξασφαλίζει ένα εισόδημα. Και να φροντίζει, ταυτόχρονα, η σύζυγός του να συμμετέχει και σε άλλα επιστημονικά έργα, ώστε το εισόδημα να πολλαπλασιάζεται. Οι πράξεις του αυτές, ασφαλώς τον χαρακτηρίζουν.
Όμως, αυτή δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου. Στους παροικούντες την ακαδημαϊκή Ιερουσαλήμ είναι κοινό μυστικό ότι τα ρουσφέτια προς συγγενείς ή ευρύτερα προς «ημετέρους», πάνε και έρχονται στο ΑΠΘ.
Οι εργολαβίες
Δύο είναι τα συνήθη οχήματα μέσω των οποίων βολεύονται τα «δικά τους» παιδιά. Το πρώτο όχημα αφορά τις προσλήψεις των λεγόμενων «εργολαβικών» υπαλλήλων. Αυτών, δηλαδή, οι οποίοι προσλαμβάνονται μέσω των εργολαβιών για τη φύλαξη και την καθαριότητα των χώρων του πανεπιστημίου. Όλοι γνωρίζουν ότι μόλις ανακηρύσσονται οι ανάδοχοι σε αυτές τις δύο εργολαβίες, από διάφορους παράγοντες της ακαδημαϊκής κοινότητας παραδίδεται ατύπως στις ανάδοχες εταιρείες κατάλογος με ονόματα ατόμων που το πανεπιστήμιο θα επιθυμούσε να προσληφθούν ως εργολαβικοί υπάλληλοι. Σε αυτούς τους καταλόγους περιλαμβάνονται δεκάδες συγγενείς, ακόμη και πρώτου βαθμού, καθηγητών ή διοικητικών στελεχών του ΑΠΘ, καθώς και άτομα τα οποία προωθούν διάφοροι εξωπανεπιστημιακοί παράγοντες (πολιτικοί κ.ά.). Όλοι αυτοί προσλαμβάνονται αρχικά, ως δήθεν φύλακες ή δήθεν καθαρίστριες και από την πρώτη στιγμή απασχολούνται σε διοικητικές θέσεις. Αρκετοί απ’ αυτούς εργάζονται κανονικά σε αυτές τις θέσεις, συνήθως σε γραμματείες Τμημάτων του ΑΠΘ ή παρέχοντας διοικητική υποστήριξη σε διάφορους καθηγητές, εργαστήρια κ.ο.κ. Ωστόσο, υπάρχουν και πολλοί οι οποίοι περνούν αραιά και που από το πανεπιστήμιο, μόνο για λίγες ώρες ή μερικές ημέρες την εβδομάδα, αλλά πληρώνονται κανονικά τη σύμβασή τους. Και επειδή η σύμβαση προβλέπει σχετικά χαμηλές αμοιβές, ορισμένοι, οι πλέον ευνοημένοι συμπεριλαμβάνονται και σε διάφορα επιστημονικά έργα, ως παρέχοντες διοικητική υποστήριξη, προκειμένου να λαμβάνουν ένα επιμίσθιο, ώστε οι συνολικές αποδοχές τους να κυμαίνονται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η πρακτική αυτή δεν είναι τωρινή. Παρατηρείται στο ΑΠΘ εδώ και πολλά χρόνια. Και πέρα από την αδιαφάνεια και την αναξιοκρατία, έχει επιπτώσεις και στην ίδια τη λειτουργία του πανεπιστημίου καθώς, άτομα εντελώς απαραίτητα για τη φύλαξη και την καθαριότητα του campus αποσπώνται σε άλλες δραστηριότητες με αποτέλεσμα οι δύο αυτοί νευραλγικοί τομείς να υπολειτουργούν.
Τα επιστημονικά έργα
Το δεύτερο όχημα για την εξυπηρέτηση των κάθε λογής «ημετέρων» είναι τα διάφορα επιστημονικά έργα-προγράμματα. Αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Υπάρχουν τα λεγόμενα «ανταγωνιστικά» έργα, αυτά δηλαδή τα οποία προετοιμάζουν οι ίδιοι οι καθηγητές και τα υποβάλουν προς χρηματοδότηση στις αρμόδιες επιτροπές (κοινοτικές ή άλλες, ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης), οι οποίες είναι εκείνες που τα εγκρίνουν. Από κει κι έπειτα, η στελέχωση της «ομάδας έργου», δηλαδή η επιλογή των ατόμων τα οποία απασχολούνται στο επιστημονικό-ερευνητικό κομμάτι, ή άλλων που παρέχουν διοικητική υποστήριξη, γίνεται, τύποις συνήθως, από επιτροπή την οποία ορίζει ο επικεφαλής καθηγητής που είναι ο επιστημονικός υπεύθυνος, η οποία αξιολογεί όσους/ες ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Ουσιαστικά, δηλαδή, τα πρόσωπα τα οποία θα συγκροτήσουν την «ομάδα έργου» επιλέγονται από τον ίδιο τον επιστημονικό υπεύθυνο. Μάλιστα, υπάρχει και η δυνατότητα επιλογής προσώπων, χωρίς καν πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος και έγκριση της επιτροπής. Σε αυτή την περίπτωση ο επιστημονικός υπεύθυνος επιλέγει όποιον/α θέλει, όπως καλή ώρα η σύζυγος του νυν πρύτανη, έχοντας όμως τη δυνατότητα να του/της χορηγήσει έως 10.000 ευρώ ετησίως, με απόδειξη επαγγελματικής δαπάνης (Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών).
Τα επιμίσθια
Εκτός από τα λεγόμενα «ανταγωνιστικά» έργα-προγράμματα, τα οποία χρηματοδοτούνται από εξωτερικούς πόρους (ευρωπαϊκούς ή άλλους), υπάρχουν και τα επιστημονικά έργα-προγράμματα τα οποία χρηματοδοτούνται από το αποθεματικό του ίδιου του πανεπιστημίου, μέσω του ΕΛΚΕ (Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας). Μόνον που, στην πλειονότητά τους, δεν πρόκειται ακριβώς για «επιστημονικά έργα». Άλλωστε, συνήθως δεν έχουν καν παραδοτέα. Τα έργα αυτά δεν είναι παρά το κέλυφος προκειμένου να μπορεί το πανεπιστήμιο να καλύπτει διάφορες δαπάνες, λειτουργικές ή άλλες, αλλά συγχρόνως, να μπορούν, μέσα από αυτά, να χορηγούνται διάφορα επιμίσθια στα μέλη του εκάστοτε πρυτανικού συμβουλίου, ως αμοιβή για την επιπλέον δουλειά που κάνουν λόγω αυτών των καθηκόντων τους. Αυτή είναι μια πάγια τακτική σχεδόν όλων των πρυτανικών αρχών εδώ και πολλά χρόνια, με ελάχιστες εξαιρέσεις.
Επιστημονικά υπεύθυνοι σε αυτά τα έργα ορίζονται ο πρύτανης και κάποιοι από τους αντιπρυτάνεις, αναλόγως του χαρτοφυλακίου τους. Μέσω αυτών των υποτιθέμενων έργων τα μέλη του πρυτανικού συμβουλίου εξασφαλίζουν ένα πάγιο επιμίσθιο το οποίο κυμαίνεται συνήθως από 300 έως και 500 με 600 ευρώ το μήνα. Παράλληλα, δίνεται επιμίσθιο και στους στενούς συνεργάτες τους (διοικητικούς υπαλλήλους, γραμματείς). Προφανώς όλα αυτά είναι νόμιμα, όμως, δεν θα ήταν προτιμότερο να θεσπιστεί αυτό το πάγιο επιμίσθιο, αντί το πανεπιστήμιο να καταφεύγει σε τέτοιου είδους μεθοδεύσεις; Να σκαρφίζεται διάφορα δήθεν επιστημονικά έργα με βαρύγδουπους τίτλους όπως «Υποστήριξη αναπτυξιακών και λειτουργικών δραστηριοτήτων του ΑΠΘ για την εκπαίδευση και την έρευνα», μέσω του οποίου ο νυν πρύτανης εξασφαλίζει το μηνιαίο επιμίσθιο των 540 ευρώ;
Οι πρακτικές αυτές είναι γνωστές σε όλους καθώς εφαρμόζονται εδώ και χρόνια. Τις γνωρίζει η ακαδημαϊκή κοινότητα και τις θεωρεί πλέον απολύτως φυσιολογικές. Τις γνωρίζουν ασφαλώς και οι κατά καιρούς ηγεσίες του υπουργείου Παιδείας οι οποίες επίσης βολεύονται στο βαθμό που δεν χρειάζεται να αναζητήσουν επιπλέον πόρους για τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων. Όμως, όλα αυτά, η ευνοιοκρατία, τα ρουσφέτια, τα «δικά μας παιδιά» και οι σύζυγοι, ο νεποτισμός, διόλου δεν τιμούν το ΑΠΘ, αλλά και κανένα άλλο πανεπιστήμιο που τυχόν υιοθετεί ανάλογες μεθόδους.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 11.05.2025
