ΑΠΘ: Μπαράζ εκκενώσεων των καταλήψεων την τελευταία τετραετία

Χώροι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που για χρόνια τελούσαν υπό κατάληψη από ολιγομελείς -ως επί το πλείστον- ομάδες ατόμων από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, φοιτητικές και μη, παραδίδονται σταδιακά πίσω στην ακαδημαϊκή κοινότητα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για τους σκοπούς για τους οποίους δημιουργήθηκαν. Οι φθορές που προκλήθηκαν στους χώρους που τελούσαν υπό κατάληψη αλλά και τα κατά καιρούς ευρήματα της αστυνομίας κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων εκκένωσης (μεταλλικές ράβδοι, σακούλες με πέτρες, στιλιάρια, αντιασφυξιογόνες μάσκες κτλ), καταδεικνύουν, σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, πως τα «στέκια» αποτελούσαν εκτός των άλλων και ορμητήρια για ομάδες «μπαχαλάκιδων».

Η πρώτη ευρεία επιχείρηση εκκένωσης κατάληψης στο ΑΠΘ έγινε το 2021, στη Σχολή Θετικών Επιστημών (ΣΘΕ), όταν εκκενώθηκε το «στέκι στο Βιολογικό». Επρόκειτο για μία από τις μακροβιότερες καταλήψεις σε ΑΕΙ της χώρας, η οποία ξεκίνησε το 1987 και εκκενώθηκε, μετά από αρκετά επεισόδια και εντάσεις. Μάλιστα, αφότου ο χώρος παραδόθηκε στην ακαδημαϊκή κοινότητα πέρασαν μήνες μέχρι να ηρεμήσουν τα πνεύματα, αφού διμοιρία της αστυνομίας βρισκόταν εγκατεστημένη στον χώρο για καιρό, ενώ ο πρώτος ανάδοχος του έργου παραιτήθηκε, καθώς άγνωστοι είχαν καταφέρει να εισβάλουν στον χώρο και να προκαλέσουν φθορές.

Η πιο πρόσφατη επιχείρηση πραγματοποιήθηκε την περασμένη βδομάδα. Στελέχη της ΕΛΑΣ αξιοποιώντας τη μη λειτουργία του πανεπιστημιακού ιδρύματος, λόγω της εορταστικής περιόδου του Πάσχα, πραγματοποίησαν, κατόπιν αιτήματος των πρυτανικών Αρχών, έφοδο στον χώρο χωρίς, ωστόσο, να εντοπίσουν στο εσωτερικό κάποιο άτομο παρά μόνον διάφορα αντικείμενα που είχαν αφήσει μέσα, μεταξύ αυτών στιλιάρια και πανό. Ο χώρος που εκκενώθηκε στο υπόγειο της ΣΘΕ, (απέναντι από το περιβόητο «Στέκι στο Βιολογικό») τελούσε υπό κατάληψη από τον Νοέμβριο του 2015. Σύντομα θα διαμορφωθεί καταλλήλως και θα αποδοθεί στα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας. «Η εκκένωση του χώρου έγινε από τις υπηρεσίες του πανεπιστημίου, με τη συνδρομή της αστυνομίας, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν εντάσεις. Ο χώρος θα αξιοποιηθεί από την Κοσμητεία της ΣΘΕ, προς όφελος των ατόμων με αναπηρίες και των συνοδών τους», εξηγεί στη «ΜτΚ» ο πρύτανης του ΑΠΘ, Χαράλαμπος Φείδας. Σημειώνεται ότι βαν του ΑΠΘ μεταφέρει καθημερινά τους φοιτητές/τριες ΑμεΑ, από τα σπίτια τους στη σχολή, κι έτσι ο χώρος αυτός θα χρησιμοποιηθεί ως χώρος υποδοχής.

Η αξιοποίηση

Οι χώροι που εκκενώθηκαν ήδη έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται και να αξιοποιούνται προς όφελος της πανεπιστημιακής κοινότητας. Το «στέκι στο Βιολογικό» μετατράπηκε σε βιβλιοθήκη που θα διαθέτει τρία αναγνωστήρια (για φοιτητές, μέλη ΔΕΠ και χώρο με υπολογιστές). Το έργο βρίσκεται στην τελική ευθεία και αναμένεται να αποτελέσει το «στολίδι» της ΣΘΕ. Κατασκευάστηκε η ενοποιημένη βιβλιοθήκη των τεσσάρων βιβλιοθηκών των τμημάτων της ΣΘΕ και με την αναδιάταξη του χώρου, ανακατασκευάστηκαν τέσσερις αίθουσες διδασκαλίας (δύο μεγάλες εκ των οποίων η μία είναι πλήρως εξοπλισμένη με οπτικοακουστικά μέσα και δύο μικρότερες, σε χώρο στο ισόγειο) καθώς και το μουσείο κοιτασματολογίας του τμήματος Γεωλογίας, το οποίο προϋπήρχε αλλά δεν βρισκόταν σε λειτουργία. Πρόκειται για εγκαταστάσεις τις οποίες έχει ανάγκη η ΣΘΕ και αναμένεται να αναβαθμίσουν συνολικά την εκπαιδευτική διαδικασία. «Το φθινόπωρο ολοκληρώθηκε η διαμόρφωση του χώρου και τέλη Μαΐου θα παραδοθεί ο εξοπλισμός (κυρίως έπιπλα). Ήδη εντός Μαΐου θα ξεκινήσουν να μεταφέρονται τα βιβλία στη βιβλιοθήκη. Προσδοκία μας είναι, τον Ιούνιο μετά την εκδήλωση για τα 100 χρόνια ίδρυσης του ΑΠΘ που θα πραγματοποιηθεί στις 12/6 στο Μέγαρο Μουσικής, να κάνουμε τα εγκαίνια», σημειώνει ο κ. Φείδας. Στη ΣΘΕ υπήρχε ακόμη ένας χώρος που τελούσε υπό κατάληψη, το «Στέκι του Μαθηματικού» που επίσης εκκενώθηκε το προηγούμενο διάστημα (Μάιος του’ 24).

Τον Ιούνιο του ’24 εκκενώθηκε το κυλικείο της Θεολογικής Σχολής που τελούσε υπό κατάληψη από τον Νοέμβριο του ’23. Τότε, ομάδα ατόμων είχε εκμεταλλευτεί τη μη εκμίσθωση του χώρου και παρανόμως τον μετέτρεψαν σε «στέκι». «Ο χώρος πλέον έχει μισθωθεί και θα επαναλειτουργήσει το κυλικείο για τις ανάγκες της Θεολογικής Σχολής», εξηγεί ο κ. Φείδας. «Αθόρυβα» και δίχως να χρειαστεί η συνδρομή της αστυνομίας, τον Ιούνιο του ’24 εκκενώθηκε και η κατάληψη του «στεκιού Γεωλογίας».

Τον Ιούλιο του ’24 εκκενώθηκε χώρος 400 τετραγωνικών μέτρων στην Ιατρική Σχολή, όπου κατά το παρελθόν λειτουργούσε κυλικείο και βρισκόταν υπό κατάληψη από το 2016, το στέκι «Α.Κ.Ι.». Ο χώρος αναμένεται να αξιοποιηθεί για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Η «γκρίζα» ζώνη

Υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, σε βάθος ετών, χώροι του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης του οποίου το κυρίως campus εκτείνεται σε περίπου 430.000 m2, βρέθηκαν να τελούν υπό κατάληψη. Η «γκρίζα ζώνη» αφορά στην ουσία στους «ορισμούς» εάν δηλαδή πρόκειται για κατάληψη, αυθαίρετη χρήση ή χρήση η οποία… προέκυψε. Για παράδειγμα, στη Σχολή Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών υπάρχει χώρος, με την ονομασία «Πολιτιστικό Στέκι της ΝΟΠΕ» που δεν αποτελεί μεν κατάληψη δεν αποτελεί δε και χώρο «ελεύθερο» για πάσα χρήση. Απεναντίας το «Στέκι στο Βιολογικό» τελούσε «καθαρά» υπό κατάληψη. Υπάρχουν έτσι χώροι που βρίσκονται στη χρήση συλλογικοτήτων και ομάδων πανεπιστημιακών και μη, που ουδείς γνωρίζει πώς ακριβώς περιήλθαν στα χέρια τους. Δηλωμένη κατάληψη στο ΑΠΘ πλέον δεν υπάρχει ωστόσο, υπάρχουν χώροι που χρησιμοποιούνται αυθαίρετα και όχι υπέρ του συνόλου της πανεπιστημιακής κοινότητας. «Χώροι που δεν χρησιμοποιούνται προς όφελος του πανεπιστημίου (εκπαίδευση, έρευνα, πολιτιστικές δράσεις) θα πρέπει να αποδοθούν προκειμένου να εκπληρωθεί ο στόχος για τον οποίο κατασκευάστηκαν και κινούμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση», υπογραμμίζει ο πρύτανης του ΑΠΘ.

Απαντώντας τώρα σε όσους υπεραμύνονται της άποψης ότι δεν υπάρχουν «ελεύθεροι χώροι» για τους φοιτητές, ο κ. Φείδας επισημαίνει πως «κατά το παρελθόν, όταν το φοιτητικό κίνημα ήταν πιο ακμαίο είχαν παραχωρηθεί κάποιοι χώροι από τις Κοσμητείες. Όμως, στην πορεία οι χώροι αυτοί εκφυλίστηκαν από συγκεκριμένες ακραίες ομάδες που δεν εκπροσωπούν τους φοιτητικούς συλλόγους και κατέληξαν να τελούν υπό κατάληψη. Σαφώς και αν υπάρχει αίτημα φοιτητών για χρήση κάποιου χώρου μπορεί να κατατεθεί αίτημα στην Κοσμητεία της σχολής, η οποία και αποφασίζει για την απόδοσή του ή μη, με συγκεκριμένους όρους».

Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων

Η αναβάθμιση και βελτίωση των κτιριακών υποδομών του ΑΠΘ αποτελεί βασικό στόχο του στρατηγικού σχεδιασμού των πρυτανικών Αρχών, για την ανάπτυξη του ΑΠΘ. Σε αυτό το πλαίσιο, σύντομα ολοκληρώνονται οι εργασίες ενεργειακής αναβάθμισης του κτιρίου της Νέας Φιλοσοφικής, όπου θα αλλάξει η πρόσοψη του κτιρίου, θα τοποθετηθούν νέοι υαλοπίνακες, θερμομονωτικό υλικό και νέα συστήματα θέρμανσης. Σύντομα θα παραδοθεί στην ακαδημαϊκή κοινότητα και το κτίριο Φυτικής Παραγωγής του τμήματος Γεωπονίας, στο αγρόκτημα του ΑΠΘ, στη Θέρμη.

«Η επόμενη μεγάλη ενεργειακή αναβάθμιση αφορά το κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης, έργο που θα δημοπρατηθεί τον Σεπτέμβριο και έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Ωστόσο, παράλληλα είναι σε εξέλιξη κι άλλα έργα που δημοπρατούνται και αφορούν ανακαινίσεις και όρους ασφάλειας των υποδομών (μελέτες πυρασφάλειας κτλ). Μεταξύ αυτών είναι το κτίριο των Τοπογράφων όπου εκπονείται μελέτη στατικής επάρκειας και στατικής ενίσχυσης, το κτίριο Γεωπονίας, το Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στη Θέρμη όπου αναμένεται να επιλυθεί ένα σημαντικό πρόβλημα ετών», περιγράφει ο κ. Φείδας. Υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη ενέκρινε κονδύλι 165.500 ευρώ και για την αποκατάσταση όψεων στα κτίρια των Σχολών Νομικής και Κοινωνικών & Οικονομικών Επιστημών και Θετικών Επιστημών (ΣΘΕ) του ΑΠΘ.

«Το πρόβλημα των μεγάλων ΑΕΙ της χώρας είναι πως το κτιριακό απόθεμα είναι γερασμένο οπότε είναι αναμενόμενο να προκύπτουν προβλήματα όταν η συντήρηση δεν γίνεται συστηματικά καθώς τα κονδύλια δεν επαρκούν», υπογραμμίζει ο κ. Φείδας και εξηγεί πως οι ανάγκες έχουν προτεραιοποιηθεί, κυρίως ως προς τα θέματα ασφάλειας.

Διευκρινίζει πως τα έργα υλοποιούνται σε δύο φάσεις: της μελέτης και της υλοποίησης του έργου. «Η χρηματοδότηση της μελέτης λοιπόν δεν σημαίνει και χρηματοδότηση του έργου. Κάθε φάση έχει κι έναν συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα που κυμαίνεται από δύο έως τρία έτη, σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που διέπει τις συμβάσεις δημοσίων έργων. Όμως, είναι πολύ σημαντικό να έχουμε ώριμες μελέτες έτσι ώστε να μπορούμε να αξιοποιούμε τα χρηματοδοτικά εργαλεία, όταν αυτά παρέχονται». Μάλιστα, ο κ. Φείδας αναφέρει πως η ανάγκη αύξησης χρηματοδότησης θα τεθεί από τον ίδιο στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, στην επερχόμενη Σύνοδο Πρυτάνεων που θα πραγματοποιηθεί στη Χαλκιδική, στις αρχές Μαΐου.

Το όραμα

Αναπτύσσοντας τους στόχους του για την ολιστική ανάπτυξη του ΑΠΘ, ο πρύτανης Χαράλαμπος Φείδας περιγράφει στη «ΜτΚ» πως σκοπός είναι το πανεπιστήμιο να μετατραπεί σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο. «Η διεθνοποίηση του ΑΠΘ αποτελεί στρατηγικό σχεδιασμό μας. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουμε αξιοποιήσει ήδη όλες τις δυνατότητες, με κοινά προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών με πανεπιστήμια του εξωτερικού, εγνωσμένου κύρους όπως το Harvard, το Yale, το Columbia κτλ αλλά και σε επίπεδο ξενόγλωσσων τμημάτων έχοντας ήδη ιδρύσει το πρώτο ξενόγλωσσα τμήμα Ιατρικής και έχοντας στα σκαριά το ξενόγλωσσο της Νομικής. Τέλος, η ανάπτυξη του ΑΠΘ εκτός συνόρων θα αναβαθμίσει σημαντικά το κύρος του πανεπιστημίου μας καθώς πλέον δεν αρκεί η υπεροχή εντός των συνόρων, καθώς δρούμε σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον και ανταγωνιζόμαστε πανεπιστήμια σε παγκόσμια κλίμακα. Έτσι, το ΑΠΘ προχωρά στην αξιοποίηση της δυνατότητας ίδρυσης παραρτήματος στην Πάφο, όπου βρισκόμαστε στο στάδιο εκπόνησης οικονομοτεχνικής μελέτης και μελέτης βιωσιμότητας προκειμένου να περάσει από το Συμβούλιο Διοίκησης, να πιστοποιηθεί από την ΕΘΑΕΕ και τον Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης της Κύπρου, με στόχο να λειτουργήσει τον Σεπτέμβριο του ‘26».

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025