Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος: Ανοίγει τις πύλες του το νέο γυμναστήριο στη Σίνδο
Δόθηκε η άδεια λειτουργίας - Τα χαρακτηριστικά της νέας υποδομής
- Newsroom
«Η συνεισφορά του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ στην οικονομική πολιτική της Ελλάδας κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα» είναι ο τίτλος της επετειακής εκδήλωσης για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που πραγματοποιείται αυτήν την ώρα στο Α’ αμφιθέατρο του κτιρίου Νομικής. Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών. Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο καθηγητής Νίκος Βαρσακέλης.
Όπως επεσήμανε κατά την ομιλία του ο Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, Καθηγητής Dr Διεθνών Σχέσεων και Κοσμήτορας Σχολής Κοινωνικών & Οικονομικών Επιστημών η ίδρυση του Τμήματος ανάγεται στις απαρχές του ΑΠΘ, στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και τις αρχές του 1930, ως μέρος της προσπάθειας για συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης ακαδημαϊκής δομής στη Βόρεια Ελλάδα. Από τα πρώτα του χρόνια, το Τμήμα έθεσε τις βάσεις για τη μελέτη και διδασκαλία της Πολιτικής Οικονομίας και της Οικονομικής Ανάλυσης, καλύπτοντας την ανάγκη για επιστημονική κατάρτιση σε μια περίοδο σημαντικών κοινωνικών και οικονομικών μετασχηματισμών.
Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, το Τμήμα ενισχύθηκε σημαντικά, τόσο ως προς το ανθρώπινο δυναμικό όσο και ως προς το επιστημονικό του έργο. Καθιέρωσε πρόγραμμα σπουδών προσαρμοσμένο στα διεθνή πρότυπα, ενσωματώνοντας κλάδους όπως η μικροοικονομική και μακροοικονομική θεωρία, η στατιστική και η οικονομική ιστορία. Η παρουσία επιφανών καθηγητών συνέβαλε στην οικοδόμηση μιας ισχυρής ακαδημαϊκής παράδοσης, με εμβέλεια σε εθνικό επίπεδο. Η περίοδος μετά το 1980 χαρακτηρίζεται από σημαντική εξωστρέφεια και θεσμική αναδιάρθρωση. Το Τμήμα εισήγαγε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, και συμμετείχε ενεργά σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα. Η συνεισφορά του στη διαμόρφωση της σύγχρονης οικονομικής σκέψης στην Ελλάδα, καθώς και στην κατάρτιση υψηλού επιπέδου στελεχών για τη δημόσια διοίκηση, τις τράπεζες και τον ιδιωτικό τομέα, υπήρξε κομβική. Ενίσχυσε ακόμα περισσότερο τη διεθνή του παρουσία, ανέπτυξε ερευνητικές μονάδες και εργαστήρια, επεκτείνοντας τη δράση του σε κρίσιμους κοινωνικούς τομείς. Παράλληλα, διατηρεί ενεργό ρόλο στη δημόσια σφαίρα, με παρεμβάσεις σε ζητήματα όπως η κρίση χρέους, η ανεργία, η βιώσιμη ανάπτυξη και οι κοινωνικές ανισότητες. Οι απόφοιτοί του κατέχουν εξέχουσες θέσεις στην ακαδημαϊκή κοινότητα, την κεντρική διοίκηση, διεθνείς οργανισμούς και τον επιχειρηματικό κόσμο.
«Η εκατονταετής πορεία του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών είναι μια διαδρομή συνέπειας, αριστείας και κοινωνικής ευθύνης. Το Τμήμα δεν εκπαιδεύει μόνο οικονομολόγους καλλιεργεί πολίτες με κριτική σκέψη, θεσμική συνείδηση και διεθνή προοπτική. Αποτελεί βασικό πυλώνα της Σχολής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ και θεμελιώδη συντελεστή στη διαμόρφωση της οικονομικής επιστήμης στην Ελλάδα. Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται από ένα σύνθετο πλέγμα κρίσεων και μεταβάσεων, το οποίο επιβάλλει στην οικονομική επιστήμη να αναθεωρήσει τις παραδοσιακές της προσεγγίσεις και να ενσωματώσει νέες παραμέτρους. Η ανάγκη μετάβασης προς μια πράσινη οικονομία, ως απάντηση στην κλιματική αλλαγή και την περιβαλλοντική υποβάθμιση, απαιτεί την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών δεικτών στην οικονομική ανάλυση και την ανάπτυξη πολιτικών που ευνοούν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Παράλληλα, οι αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες, τόσο εντός όσο και μεταξύ των κρατών, αναδεικνύουν την ανάγκη για δίκαιη αναδιανομή πόρων και ευκαιριών, ενώ επαναφέρουν στο προσκήνιο ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης και συνοχής. Η ραγδαία τεχνολογική και ψηφιακή μετάβαση προκαλεί δραστικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, στο παραγωγικό μοντέλο και στον τρόπο κατανάλωσης, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη συνεργασία οικονομολόγων με ειδικούς της πληροφορικής, της εργασιακής ψυχολογίας και της εκπαιδευτικής πολιτικής. Επιπλέον, η διάχυση παραπληροφόρησης μέσω των ψηφιακών μέσων υπονομεύει τη δυνατότητα των πολιτών να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις, επηρεάζοντας την αποτελεσματικότητα των οικονομικών πολιτικών, ενώ η απαξίωση των θεσμών και η μείωση της εμπιστοσύνης στη δημοκρατία δυσχεραίνουν την κοινωνική συναίνεση για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων», υπογράμμισε ο κ. Φραγκονικολόπουλος.
Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις, όπως τονίστηκε στην εκδήλωση, η οικονομική επιστήμη καλείται να αναπτύξει ολιστικά εργαλεία ανάλυσης που συνδυάζουν ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα, να υιοθετήσει διεπιστημονικές συνεργασίες με τις κοινωνικές και πολιτικές επιστήμες, και να εστιάσει όχι μόνο στην αποτελεσματικότητα, αλλά και στη δικαιοσύνη των πολιτικών. Ο ρόλος της οικονομίας δεν είναι πλέον ουδέτερος ή τεχνικός είναι βαθύτατα πολιτικός και κοινωνικός, και απαιτεί θεωρητικές, μεθοδολογικές και ηθικές επανεκτιμήσεις.
Οι προτάσεις που κατατέθηκαν σε επιστημονικό επίπεδο αφορούν στα εξής:
1. Ολιστικά εργαλεία ανάλυσης: Η αντιμετώπιση θεμάτων όπως η περιβαλλοντική κρίση ή οι ψηφιακές ανισότητες δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά σε ποσοτικές μετρήσεις. Χρειάζεται η ενσωμάτωση ποιοτικών στοιχείων, η ανάλυση της πολιτισμικής και κοινωνικής δυναμικής. Τα δεδομένα αποκτούν νόημα μόνο όταν εντάσσονται σε πλαίσια που λαμβάνουν υπόψη την ανθρώπινη εμπειρία και την πολλαπλότητα των οπτικών.
2. Διεπιστημονικές συνεργασίες: Οι προκλήσεις του 21ου αιώνα (όπως η τεχνητή νοημοσύνη ή η ενεργειακή μετάβαση) υπερβαίνουν τα στενά όρια των επιμέρους επιστημών. Συνεπώς, η συνεργασία της οικονομικής επιστήμης με τις πολιτικές, κοινωνικές, τεχνολογικές και περιβαλλοντικές επιστήμες είναι απαραίτητη.
3. Εστίαση όχι μόνο στην αποτελεσματικότητα, αλλά και στη δικαιοσύνη: Η αξιολόγηση των πολιτικών δεν πρέπει να περιορίζεται στο οικονομικό αποτέλεσμα (π.χ. ΑΕΠ), αλλά να περιλαμβάνει τη δίκαιη κατανομή των ωφελειών και των βαρών. Εδώ, η επικοινωνία των πολιτικών επιλογών έχει τεράστια σημασία: πολιτικές που δεν γίνονται κατανοητές ή θεωρούνται άδικες, είναι καταδικασμένες σε αποτυχία ανεξαρτήτως της θεωρητικής τους εγκυρότητας.
4. Θεωρητικές, μεθοδολογικές και ηθικές επανεκτιμήσεις: Σε έναν κόσμο με κρίση εμπιστοσύνης προς τις “ελίτ”, η οικονομική γνώση δεν μπορεί να παρουσιάζεται ως αλάνθαστη και ουδέτερη. Αντίθετα, χρειάζεται αναστοχασμός γύρω από την επίδραση των θεωριών στην πραγματικότητα και ενσωμάτωση της αρχής της λογοδοσίας.
5. Ενσωμάτωση των επικοινωνιακών διαστάσεων: Η επικοινωνία των οικονομικών πολιτικών και αναλύσεων δεν αποτελεί απλώς ένα εργαλείο “διάχυσης” γνώσης, αλλά διαμορφώνει την ίδια τη νομιμοποίηση της οικονομικής επιστήμης στη δημόσια σφαίρα. Σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι συνωμοσιολογικές αφηγήσεις και οι αλγόριθμοι ενίσχυσης προκαταλήψεων, ο οικονομολόγος δεν μπορεί να είναι “ουδέτερος παρατηρητής”. Οφείλει να επικοινωνεί με καθαρότητα, προσβασιμότητα και ειλικρίνεια, να αντιμετωπίζει την παραπληροφόρηση και να συμμετέχει ενεργά στον δημόσιο διάλογο, υπερασπιζόμενος την τεκμηριωμένη γνώση.
«Η οικονομική επιστήμη, πλέον, δεν είναι απλώς ένα εργαλείο τεχνοκρατικής διαχείρισης. Είναι φορέας κοινωνικής ευθύνης, πολιτικής διαπραγμάτευσης και ηθικής επιλογής. Η επιβίωσή της ως κοινωνικά χρήσιμη επιστήμη εξαρτάται όχι μόνο από την ακρίβεια των υπολογισμών της, αλλά και από την ικανότητά της να εμπνέει εμπιστοσύνη, να οικοδομεί διάλογο και να προωθεί ένα κοινό όραμα για το μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ διαθέτει τη δυνατότητα να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, ειδικά μέσα από τη συνεργασία του με τα Τμήματα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ και Πολιτικών Επιστημών, εντός της Σχολής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών», τόνισε ο Κοσμήτορας της Σχολής.
Στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδιασμού της Σχολής αναφέρθηκαν οι παρακάτω προτάσεις/πρωτοβουλίες:
1. Ψηφιακή οικονομία, παραπληροφόρηση και δημοσιονομική πολιτική
Οι πρόσφατες έρευνες σε διεθνές επίπεδο αναδεικνύουν το πώς η ψηφιακή μετάβαση αλλάζει τη δομή της αγοράς και δημιουργεί ασύμμετρη πρόσβαση στην πληροφορία. Η συνεργασία του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών με το Τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών εργαλείων για τον οικονομικό γραμματισμό, καθώς και στην κριτική ανάλυση του δημόσιου λόγου γύρω από την οικονομική πολιτική. Ένα κοινό μάθημα ή εργαστήριο με τίτλο "Οικονομικά και Δημοσιογραφία: Από τα δεδομένα στη δημόσια αφήγηση", στο οποίο οι φοιτητές των δύο Τμημάτων θα συνεργάζονται για να αναλύουν πραγματικά δημοσιονομικά δεδομένα (π.χ. προϋπολογισμούς, εκθέσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, Eurostat) και να παράγουν τεκμηριωμένες δημοσιογραφικές αφηγήσεις, αποφεύγοντας τη διαστρέβλωση ή την υπεραπλούστευση.
2. Πολιτική οικονομία της ανισότητας και κοινωνική συνοχή
Η αύξηση των κοινωνικών και εισοδηματικών ανισοτήτων στην Ελλάδα μετά την οικονομική κρίση και στη συνέχεια κατά την πανδημία, αποτελεί μείζον ζήτημα πολιτικής και θεσμικής σταθερότητας. Η συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών θα μπορούσε να ενισχύσει τη μελέτη της πολιτικής διάστασης των οικονομικών ανισοτήτων, αναλύοντας πώς επηρεάζουν τη συμμετοχή στις εκλογές, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς και την υποστήριξη σε λαϊκιστικά κόμματα. Μια διατομεακή ερευνητική ομάδα θα μπορούσε να διερευνήσει, με βάση ποσοτικά δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ και του Eurobarometer, τη συσχέτιση μεταξύ της ανεργίας των νέων σε αστικές και αγροτικές περιοχές και των τάσεων πολιτικού ριζοσπαστισμού ή αποχής από τις εκλογές.
3. Πράσινη μετάβαση, πολιτικές κλιματικής αλλαγής και τοπική δημοκρατία
Η κλιματική αλλαγή είναι ταυτόχρονα οικονομικό, πολιτικό και επικοινωνιακό φαινόμενο. Η χάραξη πολιτικών για την πράσινη μετάβαση προϋποθέτει οικονομικά εργαλεία, θεσμική στήριξη και συμμετοχή της κοινωνίας (ενημέρωση, διαβούλευση). Προτεινόμενη δράση: Ανάπτυξη διεπιστημονικού μαθήματος με τίτλο «Οικονομικά της Κλιματικής Αλλαγής και Δημόσιος Διάλογος», όπου φοιτητές θα προσομοιώνουν διαπραγματεύσεις για τοπικά ή εθνικά μέτρα, αναλαμβάνοντας ρόλους δημοσιογράφων, αιρετών, οικονομολόγων και ακτιβιστών.
Επίσης:
- Κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα: Ένα διατομεακό MSc στη Διακυβέρνηση και Οικονομική Πολιτική με έμφαση στην Επικοινωνία Δημόσιας Πολιτικής θα μπορούσε να αξιοποιήσει τη διδακτική εμπειρία και των τριών Τμημάτων.
- Δημιουργία Εργαστηρίου Δημόσιου Διαλόγου και Οικονομικής Ανάλυσης: Μια δομή που θα φιλοξενεί ετήσιες εκθέσεις για την κοινωνική και οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και θα προάγει τεκμηριωμένο δημόσιο λόγο μέσω ημερίδων, podcast και συνεργασιών με ΜΜΕ.
- Ενίσχυση της παρουσίας στα ΜΜΕ και στη δημόσια σφαίρα: Το Τμήμα μπορεί να ενθαρρύνει μέλη ΔΕΠ να συμμετέχουν σε δημόσια συζήτηση για ζητήματα οικονομικής πολιτικής, παρέχοντας επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις — σε συνεργασία με δημοσιογράφους που έχουν αποκτήσει εξειδίκευση στα οικονομικά.
«Το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, αξιοποιώντας την ιστορική του εμπειρία και τη μεθοδολογική του ακρίβεια, μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη σύνδεση της οικονομικής γνώσης με την πολιτική ανάλυση και τη δημόσια επικοινωνία, ενισχύοντας: την επιστημονική αξιοπιστία του δημόσιου διαλόγου, την προετοιμασία πολιτών με σύνθετες δεξιότητες και κρίση, τη διεθνή απήχηση της Σχολής Κοινωνικών και Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ ως κέντρου διεπιστημονικής αριστείας στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης», κατέληξε κατά την τοποθέτησή του ο κ. Φραγκονικολόπουλος.
