Δήμοι: «Στοίχημα» η οικονομική αυτονομία για να βγουν από το αδιέξοδο

Ξεκάθαρη στήριξη στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών για τις νομοθετικές παρεμβάσεις στις οποίες προχωρά, προκειμένου να στηριχθεί η Αυτοδιοίκηση, παρέχουν οι αιρετοί και τα συλλογικά της όργανα, αξιολογώντας ως θετικό βήμα και την κατάρτιση του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης.

Εκτιμούν ότι είναι σημαντική η συμβολή της και ειλικρινής η προσπάθεια της κυβέρνησης για να χτιστεί, επιτέλους, ένα νέο πλαίσιο για τη λειτουργία Δήμων και Περιφερειών στη χώρα, ενώ παράλληλα σύσσωμος ο αυτοδιοικητικός κόσμος δείχνει πως έχει και απαιτήσεις από την ηγεσία του υπουργείου, στο οποίο βλέπει ως έντιμο συνομιλητή τον Θεόδωρο Λιβάνιο.

«Καλές είναι οι προθέσεις, αλλά δεν αρκούν για να προχωρήσει η μεταρρύθμιση και να καλυφθούν οι βαθιές ανάγκες του θεσμού. Έχουμε την ιστορική ευθύνη να φέρουμε εις πέρας μία πραγματική μεταρρύθμιση που θα λειτουργήσει ως νέο κοινωνικό συμβόλαιο εμπιστοσύνης ανάμεσα στο Κράτος, την Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες», έχει τονίσει κατ’ επανάληψη η ΚΕΔΕ.

Τι ζητούν οι δήμαρχοι

Και επειδή το υπουργείο έχει δώσει μεγάλη βαρύτητα στον Κώδικα, εκτιμώντας ότι θα δώσει λύση σε όλα τα μεγάλα και διαχρονικά προβλήματα της Αυτοδιοίκησης, οι αιρετοί έχουν αποφασίσει να κρατήσουν χαμηλά την… μπάλα, καθώς θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσουν με το τελικό κείμενο που θα καταθέσει το ΥΠΕΣ στη Βουλή τον επόμενο μήνα.

Η ΚΕΔΕ, πάντως, υποστηρίζει ότι το νέο νομοθέτημα δεν αντιμετωπίζει τα αδιέξοδα που δημιουργεί στην ομαλή λειτουργία των Δήμων η συστηματική υποχρηματοδότηση από το κεντρικό Κράτος, και για τον λόγο αυτό ζητά να αποδοθούν οι αναγκαίοι οικονομικοί πόροι, για να μπορούν να ασκούν τις αρμοδιότητες που τους έχουν δοθεί. Από την πλευρά τους δήμαρχοι και αιρετοί εκπρόσωποι της ΤΑ επισημαίνουν ότι δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων του Κράτους, που ευθύνεται για μία σειρά από προβλήματα, που καθιστούν δύσκολη τη διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας των πολιτών.

Κυρίως, όμως, ο νέος Κώδικας, δεν επιλύει το πρόβλημα της υποστελέχωσης των δημοτικών υπηρεσιών και ως εκ τούτου οι Δήμοι δεν μπορούν να λειτουργούν, χωρίς να διαθέτουν το απαραίτητο προσωπικό.

Οι προτεραιότητες για την επόμενη ημέρα

Με βάση τα αιτήματα των Δήμων η ΚΕΔΕ έχει ιεραρχήσει τις βασικές προτεραιότητες όπως:

- το ξεκαθάρισμα των ευθυνών και αρμοδιοτήτων,

- το προσωπικό,

- η αύξηση και ο σαφής προσδιορισμός των οικονομικών πόρων,

- η αναβάθμιση της καταστατικής θέσης του πολιτικού προσωπικού της Αυτοδιοίκησης Α’ βαθμού,

- η επίλυση των προβλημάτων των μικρών ορεινών και νησιωτικών Δήμων,

- η υλοποίηση των προτάσεων για νομοθετική ρύθμιση που έγιναν τα τελευταία πέντε έτη και εκκρεμούν,

- η μητροπολιτική διοίκηση Αθήνας-Θεσσαλονίκης στον Α’ βαθμό,

-το ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων, καθώς τα τελευταία χρόνια μεταβιβάστηκαν στους Δήμους σημαντικές αρμοδιότητες, χωρίς επαρκείς πόρους, στους τομείς της Προστασίας των Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς, της Ναυαγοσωστικής Κάλυψης και της Πολιτικής Προστασίας (καθαριότητα υπερτοπικών οδών, καθαρισμός χειμάρρων, καθαρισμός οικοπέδων ενόψει αντιπυρικής περιόδου).

- η επανεξέταση των αρμοδιοτήτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και η μεταφορά αρμοδιοτήτων τους στις Περιφέρειες και τους Δήμους,

- η απλούστευση διαδικασιών για να χτυπηθεί η γραφειοκρατία.

Οι Πόροι (ΚΑΠ) και η διοικητική οργάνωση

Σύμφωνα με τις προτάσεις των Συνεδρίων της ΚΕΔΕ και δεδομένου ότι έχει λήξει η μνημονιακή περίοδος, πρέπει η νομοθέτηση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) να επιστρέψει στις σχετικές διατάξεις του Ν.3852/2010.

Πρέπει να καταργηθεί ο «κόφτης» άρθρο 38 του Ν.3986/2011 και οι ΚΑΠ να αποτελούν ποσοστό δυναμικών κρατικών πόρων (όπως είναι ο Φόρος Εισοδήματος, ο ΦΠΑ, ο ΕΝΦΙΑ και τα Τέλη Κυκλοφορίας Οχημάτων) που εξελίσσονται με την οικονομική ανάπτυξη.

Οι αιρετοί θεωρούν ότι είναι απαραίτητο να «επαναπατριστούν» οι πόροι που αφαιρέθηκαν από τους ΟΤΑ (φόρος επί του ζύθου, δικαίωμα βοσκής, Τέλος Διαμονής Παρεπιδημούντων, Τέλη Καθαριότητας των Παραχωρησιούχων, Τέλη Επί των Αυθαιρέτων, Τέλη Διέλευσης του Φυσικού Αερίου, έσοδα από τους αιγιαλούς κ.ά.).

Το ζήτημα της διοικητικής οργάνωσης των Δήμων είναι μείζον, καθώς οι αιρετοί ζητούν να υπάρξει ένα νέο μοντέλο λειτουργίας του Κράτους και της Αυτοδιοίκησης, με ξεκάθαρες αρμοδιότητες, ουσιαστική οικονομική αυτοτέλεια και σύγχρονα διοικητικά εργαλεία. Ο στόχος είναι η άμεση και αποτελεσματική απάντηση στα καθημερινά ζητήματα των πολιτών, από την αντιπλημμυρική προστασία και τη διαχείριση των απορριμμάτων έως την ασφάλεια στους δρόμους και τη λειτουργία των σχολείων.

Τρία μεγάλα προβλήματα που παραμένουν

Σύμφωνα με τα συλλογικά όργανα της Αυτοδιοίκησης τρείς είναι οι βασικές αδυναμίες στους Δήμους που δεν επιλύονται:

Υποχρηματοδότηση: Οι δήμαρχοι ζητούν την απόδοση στους Δήμους των αναγκαίων οικονομικών πόρων που θα επιτρέπουν την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, με επιστροφή σε ένα δίκαιο σύστημα καθορισμού των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) συνδεδεμένο με δυναμικούς κρατικούς πόρους (ΦΠΑ, φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, Τέλη Κυκλοφορίας).

Αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων: Επιμένουν στην ανάγκη σαφούς διαχωρισμού αρμοδιοτήτων μεταξύ Δήμων, Περιφερειών και κεντρικού Κράτους, για να σταματήσει η κατάσταση όπου κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι υπεύθυνος.

Υποστελέχωση: Υπογραμμίζουν ότι οι Δήμοι λειτουργούν με σοβαρότατες ελλείψεις προσωπικού λόγω κινητικότητας, συνταξιοδοτήσεων και παγώματος προσλήψεων, κάτι που καθιστά την αποτελεσματική λειτουργία τους αδύνατη.

Οικονομικοί πόροι και διεκδικήσεις

Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στην ανάγκη να επανέλθουν στους Δήμους οι πόροι που αφαιρέθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, όπως το Τέλος Διαμονής Παρεπιδημούντων, τα Τέλη Καθαριότητας από Παραχωρησιούχους και τα Τέλη Διέλευσης Φυσικού Αερίου. Στήριξε επίσης την άποψη ότι ο ΕΝΦΙΑ πρέπει να αποδοθεί στους Δήμους επιπρόσθετα και όχι αφαιρετικά από τους υπάρχοντες ΚΑΠ.

Καταστατική θέση των αιρετών

Οι αιρετοί επιμένουν ιδιαιτέρως στην ανάγκη να ενισχυθεί η καταστατική θέση των αιρετών και απαιτούν:

* Θωράκιση των αιρετών με μισθολογική, ασφαλιστική και νομική προστασία.

* Εξασφάλιση της ελεύθερης άσκησης των καθηκόντων τους.

* Επανεξέταση των κωλυμάτων και ασυμβιβάστων υπό όρους ισότητας με τα μέλη της Βουλής.

* Αναθεώρηση των διατάξεων που προβλέπουν αργία αιρετών χωρίς τελεσίδικη καταδίκη

* Σύσταση ενός μόνιμου μηχανισμού παρακολούθησης και υποστήριξης της καταστατικής θέσης των αιρετών.

Κωδικοποίηση του νομοθετικού πλαισίου

ΚΕΔΕ και δήμαρχοι αξιολογούν ως ιδιαιτέρως σημαντική τη σημασία της προσπάθειας κωδικοποίησης, μέσω του Κώδικα, των περίπου 500 διαφορετικών ρυθμίσεων που σήμερα διέπουν τη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης.

Η Κεντρική Ένωση των Δήμων, μέσω ειδικών επιτροπών και υπηρεσιακών στελεχών της, συμμετείχε ενεργά στον διάλογο με το υπουργείο Εσωτερικών, αποστέλλοντας τις προτάσεις και παρατηρήσεις της. Μάλιστα, υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στη διαδικασία ήταν επίπονη αλλά αναγκαία, ώστε το νέο νομοθέτημα να αποτυπώνει με σαφήνεια τις ανάγκες του θεσμού.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 25.05.2025