Ένας «φάρος» πολιτισμού στην Κομοτηνή

Η Κομοτηνή αποκτά ξανά έναν ζωντανό πολιτιστικό πυρήνα με την επαναλειτουργία του Μεγάρου Μουσικής, το οποίο φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε φάρο πολιτισμού για ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη - και όχι μόνο.

Η λειτουργία του Μεγάρου είχε σταματήσει τον Ιούνιο του 2024, όταν η νεοσύστατη Στέγη Πολιτισμού Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης αποφάσισε να προχωρήσει σε εκτεταμένες εργασίες αποκατάστασης και αναβάθμισης του κτιρίου, που έως τότε υπολειτουργούσε. Μαζί με την οικία του Μάνου Χατζιδάκι στην Ξάνθη, το Μέγαρο αποτελεί πλέον έναν από τους δύο βασικούς πυλώνες που διαχειρίζεται η Στέγη, με στόχο τη διάχυση πολιτιστικών δράσεων σε ολόκληρη την περιφέρεια.

Η νέα εταιρεία της Περιφέρειας ΑΜΘ, διοικείται από 9μελές διοικητικό από τις πέντε Περιφερειακές Ενότητες.

Ο πρόεδρος της Στέγης Πολιτισμού, Κώστας Κατσιμίγας χαρακτηρίζει το Μέγαρο ως «εμβληματικό κτίριο», που κόστισε 22 εκατομμύρια ευρώ. Όπως περιγράφει ο ίδιος, η ιστορία του ξεκινά το 1985, με πρωτοβουλία της Μελίνας Μερκούρη. Η μελέτη ολοκληρώθηκε το 1989, αλλά λόγω υψηλού κόστους λειτουργίας, χρειάστηκαν αναπροσαρμογές. Με την παραχώρηση έκτασης από το στρατό, η ανέγερση ξεκίνησε το 2005 και το κτίριο ολοκληρώθηκε το 2010, με αρκετές ελλείψεις, χωρίς θεατρικό φωτισμό και με προβλήματα στον περιβάλλοντα χώρο.

Το Μέγαρο Μουσικής Κομοτηνής για χρόνια λειτούργησε αποσπασματικά, χωρίς μόνιμο προσωπικό και χωρίς τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί πλήρως. «Λειτουργούσε περιστασιακά, με αγορασμένα φώτα και ήχο, χωρίς να μπορεί να εκδώσει εισιτήρια ή να παραχωρηθεί σε εταιρείες», εξηγεί ο κ. Κατσιμίγας. Με την υπαγωγή του στη Στέγη Πολιτισμού, αποκτά πλέον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας, μπορεί να φιλοξενεί παραγωγές, να νοικιάζεται σε τρίτους, να εκδίδει εισιτήρια και να αναπτύσσει πολυσχιδείς δραστηριότητες: από μουσικές και θεατρικές παραστάσεις έως συνέδρια, εικαστικές εκθέσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα.

Η επαναλειτουργία του εγκαινιάστηκε το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου, με την υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Όπως τονίζει ο κ. Κατσιμίγας, αυτή η περίοδος είναι «δοκιμαστική», ώστε να ελεγχθεί τόσο η ανταπόκριση του κοινού όσο και η λειτουργικότητα των αναβαθμισμένων εγκαταστάσεων.

Οι εργασίες που έγιναν ήταν εκτεταμένες. Ενδεικτικά, ολοκληρώθηκε το πάρκινγκ, αναβαθμίστηκαν οι ηλεκτρομηχανολογικές υποδομές, το κλιματιστικό σύστημα και το λεβητοστάσιο, ενώ αντικαταστάθηκαν μηχανήματα και συστήματα πυρανίχνευσης. Επίσης, διορθώθηκαν τα ξύλινα δάπεδα της αίθουσας, καθαρίστηκαν και συντηρήθηκαν οι 705 θέσεις και εγκαταστάθηκε θεατρικός φωτισμός. Παράλληλα, δημιουργείται λειτουργικό αναψυκτήριο, ενώ το σύνολο των υποδομών αναμένεται να προσαρμοστεί στη σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην ασφάλεια, αλλά και στη διαμόρφωση νέας κουλτούρας θεατή. «Δεν είναι σημαντικό μόνο να είναι οι άνετες καρέκλες», τονίζει ο κ. Κατσιμίγας, «είναι η τήρηση κανόνων, η συμμόρφωση με την ευταξία και η συνειδητοποίηση ότι ο χώρος αυτός αξίζει σεβασμό». Έτσι, τίθεται σε εφαρμογή ένα νέο πλαίσιο με εισιτήρια, κανόνες και σωστή οργάνωση, που θα εξασφαλίζει βιώσιμη και ασφαλή λειτουργία.

Το όραμα είναι το Μέγαρο να αποτελέσει κεντρικό πολιτιστικό θεσμό, όχι μόνο για τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία, αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Βαλκανικής. Η γεωγραφική θέση, κοντά στη Βουλγαρία και την Τουρκία, δημιουργεί προοπτικές διαβαλκανικών συνεργασιών, με επίκεντρα πόλεις όπως η Φιλιππούπολη και η Στάρα Ζαγόρα, με ισχυρή μουσική παράδοση, που βρίσκονται πιο κοντά από ότι η Θεσσαλονίκη.

«Από τις μόλις έξι εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2024, σήμερα το Μέγαρο στοχεύει να είναι ανοιχτό καθημερινά και να σφύζει από ζωή» σημειώνει ο κ. Κατσιμίγας.

Το Μέγαρο φιλοδοξεί να γίνει ο πολιτιστικός πόλος που έλειπε από την περιοχή, μια γέφυρα επικοινωνίας με τους γείτονες και ταυτόχρονα ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού για την τοπική κοινωνία. Ήδη προγραμματίζονται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές όλων των βαθμίδων, εργαστήρια, ακόμα και δραστηριότητες όπως escape rooms για τους νέους.

Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου Μουσικής Κομοτηνής, Πασχάλης Ξανθόπουλος, εξηγεί ότι το 2025 αποτελεί χρονιά δοκιμών. Οι πρώτες δοκιμές αφορούσαν τις κτιριακές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις, ενώ τώρα το ενδιαφέρον στρέφεται στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό, προκειμένου να ελεγχθούν οι αντοχές του κτιρίου, του εξοπλισμού, αλλά και η ανταπόκριση του κοινού. Για αυτό το λόγο το πρόγραμμα ονομάστηκε «Δοκιμές».

Το πρόγραμμα είναι πολυθεματικό: συναυλίες, εκθέσεις, παράλληλες δράσεις στο φουαγιέ αφιερωμένες στο βιβλίο, τον κινηματογράφο και τις τέχνες, καθώς και εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια. Περιλαμβάνει συνέδρια, αφιερώματα, νεανική σκηνή με παραστάσεις για παιδιά και ενήλικες, αλλά και συνεργασίες με τοπικές ορχήστρες, όπως η Ορχήστρα Δωματίου Αλεξανδρούπολης και η Θρακική Ορχήστρα ενώ έχει προγραμματιστεί και μνημόνιο με την Εθνική Λυρική Σκηνή,

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη συνεργασία με τα πανεπιστήμια. Έχουν ήδη υπογραφεί μνημόνια με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το ΔΠΘ, το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ενώ στο δίκτυο εντάσσονται και ιδρύματα της Αδριανούπολης και της Φιλιππούπολης. Παράλληλα, προγραμματίζεται φεστιβάλ κινηματογράφου σε συνεργασία με το Ιταλικό Ινστιτούτο καθώς και εβδομάδα αφιερωμένη στον ιταλικό κινηματογράφο και πολιτισμό.

Το φθινοπωρινό πρόγραμμα είναι αφιερωμένο στον Κομοτηναίο σκηνοθέτη Ροβήρο Μανθούλη, με προβολές έργων του στην Κομοτηνή και την Ξάνθη, ενώ θα τιμηθεί και η μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι με ειδικό αφιέρωμα. Στόχος είναι να αναδειχθεί η πολιτιστική ταυτότητα της περιφέρειας μέσα από δημιουργούς που κατάγονται ή συνδέονται με αυτήν, όπως ο Βασίλης Βασιλικός, ο Θοδωρής Γρηγοριάδης και ο Γιώργος Χειμωνάς.

Στον πυρήνα του σχεδιασμού βρίσκονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Από το πρωί το Μέγαρο ανοίγει τις πόρτες του σε σχολεία, με δράσεις προσαρμοσμένες σε όλες τις ηλικίες. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη μουσική, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική και τις τέχνες, ενώ τα εργαστήρια στοχεύουν να δημιουργήσουν μακροπρόθεσμες υποδομές για τον οργανισμό. Παράλληλα, εκθέσεις ζωγραφικής ταξιδεύουν από την Κομοτηνή σε άλλες πόλεις της περιφέρειας, δίνοντας βήμα στους καλλιτέχνες να παρουσιάσουν τη δουλειά τους.

Όπως τονίζει ο κ. Ξανθόπουλος, το 2025 είναι χρονιά μετάβασης. «Το πρόγραμμα παρουσιάζεται σταδιακά για να μπορούμε να είμαστε και εμείς συνεπείς απέναντι στις υποχρεώσεις μας σε ό,τι αφορά τη δυναμική του κοινού που μπορεί να παρακολουθήσει. Προχωράμε βήμα-βήμα, δίνοντας προτεραιότητα στην ασφάλεια και στις σωστές υποδομές. Από το 2026 και μετά φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε δικές μας ορχήστρες και παραγωγές, με την ταυτότητα της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης».

*Δημοσιεύτηκε στη «ΜτΚ» στις 5/10/2025