Ενεργές οι 26 "βόμβες" των βιομηχανιών

- Newsroom

• 7 δήμοι του πολεοδομικού συγκροτήματος (οι Θεσσαλονίκης, Ελευθερίου-Κορδελιού, Εχεδώρου, Ευόσμου, Μενεμένης, Πολίχνης και Αγίου Αθανασίου) σε άμεσο κίνδυνο σε περίπτωση ατυχήματος.
  
• 30.000 κάτοικοι του δήμου Ελευθερίου Κορδελιού περικυκλωμένοι από τις επικίνδυνες μονάδες.

Του Φώτη Κουτσαμπάρη

Ανενημέρωτοι και απροστάτευτοι μπροστά στο ενδεχόμενο βιομηχανικού ατυχήματος είναι οι κάτοικοι των δήμων της Θεσσαλονίκης, που είναι στο “κόκκινο” από πλευράς επικινδυνότητας.
Κανένα επιπλέον μέτρο ασφαλείας δεν έχει ληφθεί από την πολιτεία και ουδεμία ενημέρωση έγινε στους δήμους, μετά την αποκάλυψη της “ΜτΚ” (2/11/2008) μελέτης για τις τραγικές, απρόβλεπτες συνέπειες σε κατοικημένες περιοχές της Θεσσαλονίκης σε περίπτωση βιομηχανικού ατυχήματος. Δεν ελήφθη μέριμνα για την απομάκρυνση σχολείων δίπλα από βιομηχανικές ζώνες ή χώρων συνάθροισης κοινού.
Η μελέτη ομάδας επιστημόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, υπό τον καθηγητή Γιάννη Ζιώμα, για λογαριασμού του ΟΡΘΕ, έδειξε ότι στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα γύρω από επτά δήμους λειτουργούν 26 βιομηχανικές εγκαταστάσεις που, σε περίπτωση ατυχήματος, μπορούν να μετατραπούν σε “βόμβες” με απρόβλεπτες συνέπειες για τους κατοίκους, καθώς σε συγκεκριμένα σημεία δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας. Οι επτά δήμοι που εμφανίζουν επικινδυνότητα είναι: Θεσσαλονίκης, Ελευθερίου - Κορδελιού, Εχεδώρου, Ευόσμου, Μενεμένης, Πολίχνης και Αγίου Αθανασίου.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος ελλοχεύει στο Ελευθέριο - Κορδελιό, που αριθμεί πάνω από 30.000 κατοίκους και μέσα σε πυκνοκατοικημένη περιοχή βρίσκονται αρκετές από τις μονάδες - “βόμβες”. Ο δήμος βρίσκεται στη Ζώνη 1 της συνθήκης “SEVEZO”, που σημαίνει ότι σε περίπτωση ατυχήματος αναμένονται σοβαροί τραυματισμοί και θάνατοι σε σημαντικό ποσοστό. Η “SEVEZO” προβλέπει τρεις ζώνες, ανάλογα με τις επιπτώσεις που θα έχει ένα βιομηχανικό ατύχημα. Οι ζώνες αντιστοιχούν σε ομόκεντρους κύκλους με κέντρο μια βιομηχανία και όπως ανοίγουν οι κύκλοι καταγράφεται ο βαθμός του ατυχήματος, ανάλογα με τις ανθρώπινες απώλειες και τις υλικές ζημιές.
Στη δεύτερη ζώνη κατατάσσεται ο δήμος Ευόσμου, όπου για τους περισσότερους κατοίκους αυτής της ζώνης αναμένονται μη ανατάξιμες βλάβες στην υγεία τους και πιθανοί θάνατοι σε μικρό ποσοστό. Στη Ζώνη 3 οι επιπτώσεις είναι μέτριες και δεν αναμένονται θάνατοι, ενώ οι βλάβες στην υγεία θα είναι σε μικρό αριθμό ατόμων.

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ
“Δεν είναι μόνο ζήτημα του Ελευθερίου - Κορδελιού η ύπαρξη των βιομηχανιών. Αναφέρεται συχνά ο δήμος μας για την επικινδυνότητα, διότι γειτνιάζει. Οι βιομηχανίες προσπαθούν με τη συνθήκη SEVEZO να καλύψουν μεσοβέζικα κάποια πράγματα. Ποιος μπορεί να διαβεβαιώσει ότι εάν συμβεί κάτι δεν θα έχουμε συνέπειες στο Βαρδάρι, που απέχει μόλις έξι χιλιόμετρα”, αναφέρει στη “ΜτΚ” ο δήμαρχος Ελευθερίου - Κορδελιού Στάθης Λαφαζανίδης. “Όταν είχε πάρει φωτιά μια μικρή δεξαμενή στο Λαύριο, είχε εκκενωθεί κατασκήνωση σε απόσταση επτά χιλιομέτρων, διότι υπήρχε κίνδυνος. Ποιος λογικός άνθρωπος μπορεί να σκεφτεί ότι εάν θα συμβεί κάτι θα έχουμε επιπτώσεις μόνο στο Ελευθέριο - Κορδελιό ή στον Εύοσμο. Κινδυνεύει ολόκληρο το πολεοδομικό συγκρότημα. Οι περιοχές είναι κατοικημένες και συνεχείς”, υπογραμμίζει ο κ. Λαφαζανίδης και προσθέτει ότι “υπάρχει η συνθήκη SEVEZO και το Σχέδιο Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (ΣΑΤΑΜΕ), αλλά ακόμη δεν έχουν καθοριστεί οι αποστάσεις ασφαλείας. Δεν συμφωνώ με τα σχέδια, διότι για μένα ασφάλεια θα υπήρχε εάν οι βιομηχανίες βρίσκονταν σε απόσταση 100 χιλιομέτρων. Για να είμαστε ασφαλείς, πρέπει οι βιομηχανίες να βγουν έξω από τον αστικό ιστό, σε απόσταση 30-40 χιλιομέτρων, να καθοριστούν συγκεκριμένοι χώροι και τότε μπορούμε να μιλάμε για αποστάσεις ασφαλείας. Σήμερα βρισκόμαστε σε κίνδυνο”.
“Δεν έχουμε ενημέρωση, είμαστε στην άγνοια. Εξ όσων γνωρίζω, δεν ελήφθησαν μέτρα. Είναι γνωστές οι βιομηχανίες που βρίσκονται στην περιοχή SEVEZO. Ο δήμος δεν μπορεί να λάβει κάποια συγκεκριμένα μέτρα γιʼ αυτήν την περίπτωση. Είναι ευθύνη της πολιτείας. Ίσως το ρυθμιστικό σχέδιο να έχει κάποιες προβλέψεις”, αναφέρει ο δήμαρχος Μενεμένης Γιώργος Ακτσελής.
“Εμείς δεν έχουμε καμία βιομηχανία στην Πολίχνη και απορώ πώς μπήκαμε στις επικίνδυνες περιοχές. Σίγουρα θα πρέπει να ληφθούν μέτρα”, απαντά ο δήμαρχος Πολίχνης Κώστας Θεοδωρίδης.

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ ΛΑΘΗ
Η μελέτη του ΕΜΠ έδειξε ακόμη ότι υπάρχουν σχολεία και πολυκατοικίες σε σημεία όπου δεν θα ʼπρεπε να βρίσκονται. Τα παρελθόντα έτη, λόγω έλλειψης πλαισίου και κανόνων ασφαλείας έγιναν οικιστικά λάθη στον καθορισμό των χρήσεων γης και το σχεδιασμό των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Έτσι, σπίτια, σχολεία, χώροι συνάθροισης με ευπαθείς πληθυσμούς, όπως είναι τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι χτίστηκαν δίπλα σε δεξαμενές καυσίμων, χημικών και άλλων επικίνδυνων ουσιών που, αν γίνει κάποιο ατύχημα, θα υπάρξουν, δυστυχώς, θύματα και ζημιές. Η μελέτη του Μετσόβιου επισημαίνει σειρά λαθών δόμησης και χρήσεων γης σε δήμους της δυτικής Θεσσαλονίκης. Επίσης, θα βάλει όρους στις επεκτάσεις.
“Έχουμε σε εξέλιξη επιπλέον ερευνητικό πρόγραμμα από το ΕΜΠ σʼ αυτόν τον τομέα. Δεν έγινε γνωστοποίηση στους δήμους. Τα αποτελέσματα είναι για δική μας χρήση, για το σχεδιασμό”, λέει η κ. Σταυρούλα Μπαϊρακτάρη, πρόεδρος του ΟΡΘΕ.


Σχέδια για την αντιμετώπιση βιομηχανικών ατυχημάτων

Η κοινοτική οδηγία "SEVEZO I" του 1982 -που ονομάστηκε έτσι από την πόλη της Βόρειας Ιταλίας, όπου το 1976 σημειώθηκε μεγάλο βιομηχανικό ατύχημα με διαρροή διοξινών- ανανεώθηκε με τη "SEVEZO II" της 9ης Δεκεμβρίου 1996, καθορίζοντας τα μέτρα και τους όρους για την αντιμετώπιση των κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή μονάδες λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών". Ουσιαστικά, η δεύτερη οδηγία ήρθε να συμπληρώσει την πρώτη, όπου αναφερόταν μόνο τα μέτρα καταστολής κι όχι τα μέτρα πρόληψης. Η ελληνική νομοθεσία που εναρμονίστηκε (ΚΥΑ 5697/590) καλύπτει κατηγορίες εγκαταστάσεων στις οποίες υπάρχουν συγκεκριμένες επικίνδυνες ουσίες όπως είναι το χλώριο, το νιτρικό αμμώνιο, το υδροχλώριο κτλ. αλλά και κατηγορίες επικίνδυνων ουσιών όπως οξειδωτικές, πολύ τοξικές, επικίνδυνες για το περιβάλλον κτλ.
Η νομαρχία Θεσσαλονίκης από την πλευρά της έχει καταγραμμένες 20 μονάδες, οι οποίες είναι υποχρεωμένες βάσει των κοινοτικών οδηγιών να προβαίνουν σε ασκήσεις ετοιμότητας για την πιθανή περίπτωση ατυχήματος. Εξαίρεση, μεταξύ των μεγάλων μονάδων που υποχρεούνται να προβαίνουν σε σχετικές ασκήσεις βιομηχανικών ατυχημάτων αποτελούν τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ), που έχουν εφαρμόσει τόσο την κοινοτική οδηγία SEVEZO που προβλέπει τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για να μειωθεί ο κίνδυνος προς κατοικημένες περιοχές καθώς και το Σχέδιο Αντιμετώπισης Τεχνολογικών Ατυχημάτων Μεγάλης Έκτασης (ΣΑΤΑΜΕ), το οποίο στηρίζεται στην οδηγία SEVEZO.
Τα τελευταία χρόνια πάντως, δεδομένης της ραγδαίας ανάπτυξης της βιομηχανίας, οι νομαρχίες της χώρας οδηγήθηκαν στην εκπόνηση των ΣΑΤΑΜΕ, σχέδια τα οποία στο νομό Θεσσαλονίκης οφείλουν να εφαρμόσουν οι βιομηχανικές μονάδες που δραστηριοποιούνται στις τρεις κατηγορίες: Φυτοφαρμάκων, παραγωγή υγραερίου, καυσίμων και χημικών.
Τον Απρίλιο του 1999 ολοκληρώθηκε το γενικό ΣΑΤΑΜΕ, που στηρίζεται στο ότι "στην ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης υπάρχει μεγάλος αριθμός εγκαταστάσεων, που εμπεριέχουν κινδύνους μεγάλου ατυχήματος". Πρόκειται για διυλιστήρια πετρελαίου και εγκαταστάσεις επεξεργασίας προϊόντων πετρελαίου, αποθήκες υγρών και αερίων καυσίμων, εγκαταστάσεις φυτοφαρμάκων κτλ.
Το ΣΑΤΑΜΕ εκπονήθηκε με χρηματοδοτήσεις του Γʼ ΚΠΣ και κατατέθηκε στην Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της νομαρχίας Θεσσαλονίκης, η οποία έχει την ευθύνη να το εφαρμόσει, συντονίζοντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Τον Δεκέμβριο του 2000 έγινε η πρώτη άσκηση εφαρμογής του ΣΑΤΑΜΕ στη Θεσσαλονίκη, με πρωτοβουλία του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Σήμερα, το ΣΑΤΑΜΕ επεκτείνεται στα ΕΛΠΕ (διυλιστήριο - δεξαμενές πετρελαιοειδών και υγραερίων και κλάδος χημικών) και επεκτείνεται σε άλλες 19 μονάδες διακίνησης υγραερίου, διακίνησης - αποθήκευσης πετρελαιοειδών, αποθήκευσης χημικών και αποθήκευσης γεωργικών φαρμάκων που βρίσκονται στο Καλοχώρι, την Ιωνία και τη Σίνδο.