Είναι από τις στιγμές που δεν βρίσκεις λόγια για να εκφράσεις αυτό που αισθάνεσαι μπροστά σε μία μεγάλη απώλεια. Ταυτοχρόνως, συνειδητοποιείς γύρω σου την παγωμάρα και το μούδιασμα.
Πιάνεις το τηλέφωνο, τα ίδια συναισθήματα και η αμηχανία.
Πάγωσαν η Θεσσαλονίκη, η οικογένεια του ΑΠΘ και όχι μόνο, στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του Χρυσόστομου Σταμούλη, ενός λαμπερού, δημιουργικού, ευγενούς και χαμογελαστού ανθρώπου, ο οποίος με τόλμη και έμπνευση άφησε έργο σπουδαίο και στα δύο πεδία όπου αφοσιώθηκε: Στη Θεολογία και τη μουσική.
Είχα την καλή τύχη να τον γνωρίσω και να ακούσω κάποιες από τις σκέψεις, τις αναζητήσεις, τις αμφιβολίες αλλά και τις προθέσεις του μέσω των συγγραφικών και μουσικών έργων του.
Στη Θεολογία ο Χρυσόστομος Σταμούλης είχε μία εντυπωσιακής ταχύτητας ακαδημαϊκή πορεία, εκκινώντας ως νεαρός λέκτορας, διαπρέποντας στη συνέχεια ως καθηγητής και ανοίγοντας με τη σκέψη και την ακάματη δουλειά του νέους δρόμους για τη Θεολογία ως πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας και ως κοσμήτορας της Θεολογικής. Θεωρούνταν ως ένας από τους πλέον σημαντικούς εκφραστές της σύγχρονης Θεολογικής επιστήμης.
Μου έλεγε, πριν από λίγα χρόνια σε συνέντευξη για το «Θεσσαλονικέων Πόλις»:
«Υποστήριζα στο παρελθόν και συνεχίζω και σήμερα να υποστηρίζω πως η επιστήμη αποτελεί τη συνέχεια του δημιουργικού έργου του Θεού στον κόσμο. Τούτη είναι και μια θέση που συναντούμε στα μνημεία του πολιτισμού της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πάντα, όμως, υπάρχει ο κίνδυνος της αυτονόμησής της και της λειτουργίας της ενάντια στην πραγματική ζωή και τις ανάγκες της. Ενάντια στον άνθρωπο».
Μου έκανε την τιμή να συμπεριλάβει τη συνέντευξη αυτή στο βιβλίο του, με τίτλο «Mind The Gap». Σ’ αυτό, ο αναγνώστης θα βρει κείμενα «για μία Θεολογία στο ύψος της αγάπης».
Ο συγγραφέας έρχεται να υποστηρίξει πως η Θεολογία όσο και η Εκκλησία δεν μπορούν και δεν πρέπει να σταθούν απέναντι στην αλλαγή και στην εξέλιξη, την επιστήμη και τις ανακαλύψεις του ανθρώπου. Εξάπαντος, δεν πρέπει να λειτουργήσουν με τη μορφή σέκτας και να μετακινηθούν στο περιθώριο της Ιστορίας.
Σε ό,τι αφορά το «κενό» (gap) που δεσπόζει στον τίτλο, διευκρίνισε πως πρόκειται για ένα πολύμορφο, περίπλοκης διάστασης κενό που σίγουρα έχει μέσα του τη βία, τις ανισότητες, τη φτώχεια, την εξουσία και τον φονταμενταλισμό.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, έλεγε, είναι αναγκαία η κριτική θεώρηση των πραγμάτων και ο δημοκρατικός έλεγχος. Ό,τι γίνεται οφείλει να γίνεται «υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας», έτσι ώστε αύριο να μην είμαστε υπόλογοι για τη συμμετοχή μας στον πολιτισμό της μεγάλης «μεταπατορικής» αμαρτίας.
Τον ρώτησα: Ποια η σχέση Θεολογίας, θρησκείας και φονταμενταλισμού;
«Ο φονταμενταλισμός, παρότι έχει εισχωρήσει βαθιά στον χώρο της Θεολογίας και των θρησκειών, βρίσκεται στ’ αλήθεια εντελώς απέναντί τους. Η παρουσία του φονταμενταλισμού δηλώνει την υποχώρηση και την απουσία της Θεολογίας και του θρησκευτικού φαινομένου. Η Θεολογία του αυτεξουσίου εισηγείται την απόλυτη ελευθερία της βούλησης. Τούτο από μόνο του βρίσκεται απέναντι από τον φονταμενταλισμό, ο οποίος στηρίζεται στην άρση της ελευθερίας αλλά και της αγάπης του προσώπου. Και ας μην ξεχνούμε ότι ο φονταμενταλισμός συνδέεται πλήρως με τη βία, σωματική και πνευματική. Τη βία των κινήσεων και των λόγων. Τη βία του βλέμματος αλλά κυρίως τη βία της σιωπής και της ουδετερότητας.
Σε ό,τι αφορά το τι μπορεί να περιμένει η κοινωνία από τους θεολόγους, τόνιζε:
«Η κοινωνία μπορεί να περιμένει τη συμμετοχή των θεολόγων στις αγωνίες της, στις αναζητήσεις της, προκειμένου η επόμενη ημέρα να είναι πιο φωτεινή. Ξέρετε, οι Θεολογικές σπουδές προσφέρουν αυτό το κάτι περισσότερο που σχετίζεται με το υπαρξιακό στοιχείο του ανθρώπου, την προοπτική της ελπίδας και την επέκταση της ζωής. Είναι αυτό που λέει ο Ελύτης:
Αν δεν στηρίξεις το ένα σου πόδι…έξω απ’ τη Γη, … ποτέ σου δεν θα μπορέσεις να σταθείς επάνω της».
Η μουσική του
Παράλληλα, ο Χρυσόστομος Σταμούλης αγάπησε πολύ τη μουσική, έγινε ο ίδιος μουσικός, διευθυντής χορωδίας και αργότερα συνθέτης, αφήνοντας μία παρακαταθήκη με δίσκους και μελέτες.
Σαν χθες θυμάμαι τη συζήτηση που είχα μαζί του στην ΕΡΤ3 το 1998 για τον δίσκο που παρουσίασε με τίτλο «Λιταία Πύλη», σε μουσική δική του. Τραγούδια πάνω σε ποίηση του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, του Άγγελου Σικελιανού, του Βαγγέλη Βαρβαρέσου, της Μαριλένας Φισκέττι, του Παναγιώτη Λάιου και του ίδιου, με τραγουδιστές τους Πέτρο Γαϊτάνο, Μανώλη Χατζημανώλη, Μιχάλη Παπαζήση και χορωδία.
Έχει εκδόσει πολλά βιβλία και έξι ψηφιακούς δίσκους με μουσική του.
* Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, Χρυσόστομος Σταμούλης, πέθανε στη Ρόδο τη Δευτέρα, 18 Αυγούστου 2025 σε ηλικία 61 ετών από καρδιακό επεισόδιο, ενώ συμμετείχε σε Συνέδριο όπου θα μιλούσε με θέμα: «Σχόλιο στη διδασκαλία του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας για την Παρθένο Μαρία».
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 24.08.2025