- Newsroom
Ως σύμβολο της ορθόδοξης κληρονομιάς και βασικό σημείο αναφοράς στη συζήτηση για τη θρησκευτική ελευθερία στην Τουρκία, χαρακτηρίζει το «Associated Press» την Θεολογική Σχολή της Χάλκης, μέσα από δημοσίευμά του.
«Καθώς ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ ετοιμάζεται να ξεκινήσει το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό με μια επίσκεψη στην Τουρκία για να σηματοδοτήσει ένα βασικό γεγονός που διαμόρφωσε τα θεμέλια του Καθολικού και του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, υπήρξε μια ανανεωμένη αισιοδοξία για την πιθανή επαναλειτουργία ενός ελληνορθόδοξου θρησκευτικού σεμιναρίου που ήταν κλειστό από το 1971. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης έχει γίνει σύμβολο της Ορθόδοξης κληρονομιάς και κομβικό σημείο στην προώθηση των θρησκευτικών ελευθεριών στην Τουρκία» τονίζει η ανάρτηση του ειδησεογραφικού ιστότοπου.
Βρίσκεται στο νησί Χεϊμπελιάδα, στα ανοικτά των ακτών της Κωνσταντινούπολης, το σεμινάριο κάποτε εκπαίδευσε γενιές Ελληνορθόδοξων πατριαρχών και κληρικών. Μεταξύ αυτών είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ , ο πνευματικός ηγέτης περίπου 300 εκατομμυρίων Ορθόδοξων Χριστιανών παγκοσμίως.
Η Τουρκία έκλεισε το σχολείο βάσει νόμων που περιορίζουν την ιδιωτική τριτοβάθμια εκπαίδευση και, παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις διεθνών θρησκευτικών ηγετών και υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων - καθώς και τις επακόλουθες νομικές αλλαγές που επέτρεψαν στα ιδιωτικά πανεπιστήμια να ακμάσουν - έκτοτε παρέμεινε κλειστό.
Η ορμή για το άνοιγμα της πόλης φάνηκε να αυξάνεται αφότου ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συζήτησε το θέμα με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο. Ο Ερντογάν δήλωσε ότι η Τουρκία θα «κάνει το καθήκον της» όσον αφορά το άνοιγμα της πόλης. Ο Ερντογάν είχε προηγουμένως συνδέσει την κίνηση με αμοιβαία μέτρα από την Ελλάδα για τη βελτίωση των δικαιωμάτων των Μουσουλμάνων εκεί.
Το σχολείο, το οποίο ιδρύθηκε το 1844, περιβάλλεται από σκαλωσιές καθώς συνεχίζονται οι εργασίες ανακαίνισης. Στο εσωτερικό, ένας όροφος που χρησιμεύει ως χώρος διαμονής των κληρικών και δύο αίθουσες διδασκαλίας έχουν ήδη ολοκληρωθεί, έτοιμοι να υποδεχτούν τους μαθητές μόλις ανοίξει ξανά το σεμινάριο.
«Πολιτικός και διπλωματικός αναχρονισμός»
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Τουρκία, η οποία ξεκινά την Πέμπτη, ο Λέων έχει προγραμματίσει να συναντηθεί με τον Ερντογάν και να συμμετάσχει μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στον εορτασμό της 1.700ής επετείου από τη Σύνοδο της Νίκαιας , σε ένα προσκύνημα προς τιμήν των θεολογικών ριζών του Χριστιανισμού. Στη συνέχεια, θα ταξιδέψει στον Λίβανο για το δεύτερο σκέλος του ταξιδιού του.
Η Τουρκία είναι πλέον «έτοιμη να κάνει το μεγάλο βήμα προς τα εμπρός προς όφελος της Τουρκίας, προς όφελος των μειονοτήτων και προς όφελος των θρησκευτικών και μειονοτικών δικαιωμάτων σε αυτή τη χώρα» ανοίγοντας ξανά το θεολογικό σεμινάριο, δήλωσε στο Associated Press ο Αρχιεπίσκοπος Ελπιδοφόρος, επικεφαλής της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής, σε βιντεοσκοπημένη συνέντευξη από τη βάση του στη Νέα Υόρκη.
Μια επιτροπή εκπροσώπων του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου με έδρα την Κωνσταντινούπολη και της τουρκικής κυβέρνησης έχει ξεκινήσει συζητήσεις για την επαναλειτουργία, δήλωσε ο Ελπιδοφόρος, εκφράζοντας αισιοδοξία ότι το σχολείο θα μπορούσε να υποδεχτεί ξανά μαθητές μέχρι την έναρξη της επόμενης ακαδημαϊκής χρονιάς.
«Το να διατηρείται αυτό το σχολείο κλειστό μετά από περισσότερα από 50 χρόνια είναι ένας πολιτικός και διπλωματικός αναχρονισμός που δεν βοηθά τη χώρα μας», δήλωσε ο αρχιεπίσκοπος που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. «Έχουμε τόσα πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια και ιδιωτικά σχολεία στην Τουρκία, οπότε το να διατηρείται κλειστή μόνο η Χάλκη δεν βοηθά την Τουρκία, δεν βοηθά κανέναν».
Μια δοκιμασία για τη θρησκευτική ελευθερία
Η τύχη του σεμιναρίου θεωρείται εδώ και καιρό ως μια δοκιμασία για τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία, η οποία αποτελείται κυρίως από μουσουλμάνους, αντιμετωπίζει τις θρησκευτικές μειονότητες, συμπεριλαμβανομένου του χριστιανικού πληθυσμού της χώρας, ο οποίος εκτιμάται σε 200.000 έως 370.000 από σχεδόν 86 εκατομμύρια.
Από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2002, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει θεσπίσει μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση των δικαιωμάτων των θρησκευτικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένου του ανοίγματος χώρων λατρείας και της επιστροφής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων που κατασχέθηκαν - αλλά τα προβλήματα παραμένουν.
Τον Ιούλιο του 2020, η Τουρκία μετέτρεψε την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης - κάποτε έναν από τους σημαντικότερους ιστορικούς καθεδρικούς ναούς του Χριστιανισμού και μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς από τα Ηνωμένα Έθνη - από μουσείο ξανά σε τζαμί, μια κίνηση που προκάλεσε εκτεταμένες διεθνείς επικρίσεις. Αν και πάπες έχουν επισκεφθεί την Αγία Σοφία στο παρελθόν, το σημαντικό ορόσημο παραλείφθηκε από το πρόγραμμα του Λέοντα.
Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, αναγνωρίζεται διεθνώς ως το «πρώτο μεταξύ ίσων» στον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο. Ωστόσο, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το οικουμενικό του καθεστώς, επιμένοντας ότι, σύμφωνα με τη συνθήκη του 1923, ο πατριάρχης είναι ο μόνος επικεφαλής της συνεχώς μειούμενης ελληνορθόδοξης μειονότητας της χώρας. Το Πατριαρχείο χρονολογείται από την Ορθόδοξη Ελληνορθόδοξη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η οποία κατέρρευσε όταν οι Μουσουλμάνοι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία της Κωνσταντινούπολης, της σημερινής Κωνσταντινούπολης, το 1453.
Παρόλο που το Σύνταγμα εγγυάται την ελευθερία της θρησκείας, μόνο οι Αρμένιοι, οι Έλληνες και οι Εβραίοι - μη μουσουλμανικές μειονότητες που αναγνωρίστηκαν βάσει της συνθήκης ειρήνης του 1923 που καθόρισε τα σύνορα της σύγχρονης Τουρκίας - επιτρέπεται να λειτουργούν χώρους λατρείας και σχολεία. Άλλες χριστιανικές ομάδες δεν αναγνωρίζονται επίσημα και συχνά αντιμετωπίζουν εμπόδια στην εγγραφή εκκλησιών ή θρησκευτικών ενώσεων.
Έχουν σημειωθεί μεμονωμένα περιστατικά βίας, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης το 2024 σε καθολική εκκλησία στην Κωνσταντινούπολη, όπου ένας πιστός σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας. Η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση.
Η Τουρκία διέψευσε πρόσφατα δημοσιεύματα που ισχυρίζονταν ότι είχε απελάσει αλλοδαπούς που ανήκουν σε προτεσταντικές ομάδες ως απειλές για την εθνική ασφάλεια. Η Τουρκία κατηγόρησε αυτό που χαρακτήρισε ως «σκόπιμη εκστρατεία παραπληροφόρησης» κατά της χώρας για τους ισχυρισμούς.
«Ένα σχολείο με αυτό το πνεύμα»
Στο κλειστό σεμινάριο, η Αγνή Καλτσογιάννη, μια επισκέπτρια από την Ελλάδα, δήλωσε ότι το σεμινάριο είναι σημαντικό τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Τουρκία και η επαναλειτουργία του θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για τη βελτίωση των δεσμών μεταξύ των δύο μακροχρόνιων αντίπαλων χωρών.
«Θα πρέπει να υπάρξει σταδιακή βελτίωση μεταξύ των δύο χωρών σε όλα τα επίπεδα και αυτό (το μέρος) μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για σημαντική πολιτιστική ανάπτυξη και συγγένεια», δήλωσε η 48χρονη καθηγήτρια Αγγλικών.
Ο Ελπιδοφόρος, 57 ετών, ήταν πολύ νέος για να φτάσει στη Χάλκη και αναγκάστηκε να σπουδάσει για να ενταχθεί στον κλήρο σε ένα ελληνικό θεολογικό σεμινάριο. Ωστόσο, υπηρέτησε ως ηγούμενος της μονής της Χάλκης για οκτώ χρόνια πριν διοριστεί αρχιεπίσκοπος Αμερικής.
«Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης είναι στην καρδιά μου», είπε.
Ερωτηθείς για τη σημασία του σχολείου για την ελληνορθόδοξη κοινότητα, ο Ελπιδοφόρος είπε ότι η Χάλκη αντιπροσωπεύει ένα «πνεύμα» ανοιχτό σε νέες ιδέες, διάλογο και συνύπαρξη, ενώ απορρίπτει τις εθνικιστικές και θρησκευτικές προκαταλήψεις και τον λόγο μίσους.
«Ολόκληρος ο κόσμος χρειάζεται ένα σχολείο με αυτό το πνεύμα», είπε.
ΠΗΓΗ/ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: associated press
