Ημιαπασχολούμενοι Οι πληβείοι του συνταξιοδοτικού

- Newsroom

Στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης οι ευέλικτες μορφές εργασίας κερδίζουν συνεχώς έδαφος και η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση. Οι 27 της Ε.Ε. προσπαθούν εδώ και χρόνια να καταλήξουν σε κοινές πολιτικές που να εξασφαλίζουν την ασφάλεια και την ευελιξία (Flexicurity) στην αγορά εργασίας. Το ερώτημα αν αυτές οι δύο ανταγωνιστικές έννοιες μπορούν να συνυπάρξουν και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη μιας χώρας παραμένει αναπάντητο, ενώ πρακτικά η ευελιξία κερδίζει συνεχώς έδαφος σε βάρος της ασφάλειας στην εργασία αλλά και του ασφαλιστικού συστήματος.

Των Γιάννη Σωπασή, Μαρούλας Πλήκα


Η κατηγορία αυτή των εργαζομένων λαμβάνει αντίστοιχα μειωμένα επιδόματα παροχών, δώρα εορτών, επιδόματα άδειας και βέβαια μειωμένες αποζημιώσεις απολύσεων και μειωμένες συντάξεις.

Οι ημιαπασχολούμενοι, για να βγουν στη σύνταξη, θα χρειαστεί να δουλέψουν για περισσότερο από 30 χρόνια, προκειμένου να λάβουν με τα σημερινά δεδομένα συντάξεις πείνας. Παρά ταύτα, ουδείς μιλά για τη γαλέρα της αγοράς εργασίας ενόψει του νέου ασφαλιστικού. Η θεσμοθέτηση εθνικής κατώτατης σύνταξης, που αποτελεί δέσμευση της σημερινής κυβέρνησης, μπορεί να διασφαλίσει σε αυτήν τη μερίδα των εργαζομένων καλύτερες συντάξιμες αποδοχές. Ωστόσο, όπως τονίζουν εμπειρογνώμονες, όταν θεσπιστεί αυτό το σοβαρό κοινωνικό μέτρο, θα πρέπει παράλληλα να δίνονται οικονομικά κίνητρα στους άλλους ασφαλισμένους, ώστε να μην αποτελέσει μοχλό διεύρυνσης της ήδη εκτεταμένης εισφοροδιαφυγής. Εξηγούν ότι ένας εργαζόμενος, όταν γνωρίζει ότι με 4.500 ένσημα θα λάβει απλώς την εθνική κατώτατη σύνταξη, όπως και κάποιος άλλος εργαζόμενος που δεν θα τα έχει συμπληρώσει, τότε εύκολα θα δεχτεί να εργάζεται είτε ανασφάλιστος είτε με πλασματικές συμβάσεις μερικής απασχόλησης.

Φτωχοί εργαζόμενοι,
φτωχότεροι συνταξιούχοι

Αξίζει να δούμε τους όρους και το ύψος των συντάξεων για τους ημιαπασχολούμενους εργαζόμενους, οι οποίοι στη Θεσσαλονίκη βαίνουν αυξανόμενοι. Προκειμένου να υπάρχει ένα σημείο αναφοράς, αξίζει να πούμε ότι μια γυναίκα ή ένας άνδρας με μισθωτή εργασία πλήρους απασχόλησης, οι οποίοι αμείβονται με το βασικό μισθό, μπορούν να λάβουν πλήρη σύνταξη εφόσον συμπληρώσουν το 60ό έτος ηλικίας η γυναίκα και το 65ο ο άνδρας. Αυτή ανέρχεται σε 463,18 ευρώ βασική σύνταξη και 181,45 επικουρική, δηλαδή θα λάβουν συνολικά 645 ευρώ. Αντίστοιχα μισθωτός με πενθήμερη πεντάωρη απασχόληση δικαιούται ανά μήνα από 21 έως το μάξιμουμ 22 ένσημα. Εάν σε όλο τον εργασιακό του βίο συνεχίσει να εργάζεται με αυτήν τη σχέση εργασίας, θα χρειαστεί να δουλέψει περίπου τέσσερα περισσότερα χρόνια από τον συνάδελφό του με πλήρη απασχόληση, για να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με 4.500 ένσημα. Στην περίπτωση που μια ημιαπασχολούμενη υπάλληλος, με την παραπάνω ελαστική σχέση εργασίας, θελήσει να βγει στη σύνταξη στα 55 της χρόνια, θα λάβει συντάξιμες αποδοχές μειωμένες κατά 23% της πλήρους κατώτατης σύνταξης. Δηλαδή της αποδοθούν 356 ευρώ κύρια σύνταξη και 139 επικουρική, άρα σύνολο συντάξιμων μηνιαίων αποδοχών 495 ευρώ. Την ίδια ακριβώς σύνταξη θα λάβει και ένας άνδρας που με την ίδια σχέση εργασίας θα θελήσει να βγει στη σύνταξη στα 60 του χρόνια.
 
Τι γίνεται με τα μεικτά ένσημα
Εργαζόμενος ο οποίος έχει τουλάχιστον 4.500 ένσημα, εκ των οποίων το 1/5 των ημερών ασφάλισης είναι μερικής απασχόλησης, στο τέλος του εργασιακού του βίου θα έπρεπε να δικαιούται τη βασική σύνταξη του ΙΚΑ (στη 13η ασφαλιστική κλάση), δηλαδή 463,18 ευρώ βασική, όταν φτάσει τα όρια ηλικίας (60 χρονών οι γυναίκες, 65 χρονών οι άνδρες). Αλλά με τις ειδικές διατάξεις που υπάρχουν για τους ημιαπασχολούμενους, οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας θα λάβουν σύνταξη μειωμένη κατά 20%. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα θα λάμβαναν 370 ευρώ κύρια σύνταξη, ενώ ανάλογη αντιμετώπιση θα έχει και η επικουρική τους σύνταξη, η οποία δεν θα ξεπερνά τα 140 ευρώ. Κοινώς θα λάβουν μηνιαίες συντάξιμες αποδοχές 510 ευρώ.
 
Πρόωρη συνταξιοδότηση

Εάν ο εργαζόμενος διεκδικεί πρόωρη σύνταξη (γυναίκες στα 55 τους χρόνια και άνδρες στα 60), πάντα με τις διατάξεις της ημιαπασχόλησης, η μείωση θα είναι 23% λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης και 20% επειδή δεν υπάρχουν 4.500 ημερομίσθια με πλήρη απασχόληση. Δηλαδή θα λάβει κύρια και επικουρική σύνταξη μόλις 400 ευρώ. Σε αυτήν την περίπτωση, εάν πρόκειται για άνδρα που έχει κλείσει το 60ό έτος της ηλικίας του, δικαιούται και το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που σήμερα είναι 192 ευρώ. Το ίδιο όμως δεν συμβαίνει με τις γυναίκες που έχουν κλείσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, οι οποίες δικαιούνται το ΕΚΑΣ, εφόσον έχουν συμπληρώσει και αυτές το 60ό έτος της ηλικίας τους.

Αναγκαίο κακό ή επιλογή;

Στην Ελλάδα οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας είναι αναγκαίο κακό και όχι ελεύθερη επιλογή των πολιτών. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες οι πολίτες προτιμούν τη μερική απασχόληση, διότι τους εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, καλύτερη ποιότητα ζωής και αξιοπρεπή σύνταξη. Αντίθετα, στη χώρα μας, όπως έδειξαν και σχετικές έρευνες στο παρελθόν, οι ημιαπασχολούμενοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία αναγκάζονται να δουλέψουν με συμβάσεις μερικής απασχόλησης, διότι σπανίζουν οι θέσεις πλήρους απασχόλησης. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι σήμερα και μέσα από τα στοιχεία του ΙΚΑ για τους νέους ασφαλισμένους γίνεται εμφανές ότι πλέον στην αγορά εργασίας οι διαθέσιμες θέσεις μερικής απασχόλησης είναι τριπλάσιες από τις θέσεις πλήρους απασχόλησης.

---

Πόσοι και ποιοι είναι οι ημιαπασχολούμενοι

Παρά ταύτα, το ποσοστό των ημιαπασχολούμενων εργαζομένων είναι μικρότερο από εκείνο των χωρών της ευρωζώνης.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία αγγίζει το 6% του συνόλου των εργαζομένων, ωστόσο τα συνδικάτα υποστηρίζουν ότι το πραγματικό ποσοστό ανέρχεται στο 12% των μισθωτών και αφορά περισσότερους από 500.000 εργαζόμενους. Από αυτούς οι περισσότεροι είναι νέοι και γυναίκες. Είναι οι χαμογελαστοί υπάλληλοι που μας εξυπηρετούν στα σούπερ μάρκετ ή στα μεγάλα εμπορικά κέντρα. Είναι γυναίκες και άνδρες που μας εξυπηρετούν σε εστιατόρια και καφέ-μπαρ, είναι οι εργαζόμενοι σε συνεργεία καθαριότητας, είναι εκατοντάδες χιλιάδες που αμείβονται με 400 και 500 ευρώ το μήνα. Και αυτό διότι αμείβονται με την εκάστοτε ισχύουσα συλλογική σύμβαση εργασίας και με ποσά που αναλογούν στις ώρες που εργάζονται καθημερινά ή εβδομαδιαία. Η κατηγορία αυτή των εργαζομένων λαμβάνει αντίστοιχα μειωμένα επιδόματα παροχών, δώρα εορτών, επιδόματα άδειας και βέβαια μειωμένες αποζημιώσεις απολύσεων και μειωμένες συντάξεις.