ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΟΣ Ένας "μουντζούρης" που φωτίζει μνημεία

- Newsroom

Νέα όψη θα αποκτήσουν μνημεία της Θεσσαλονίκης, αν υλοποιηθούν τα σχέδια για τον φωτισμό τους. Όχι με περισσότερο φως, αλλά με διαφορετικό, αφού αυτό το άυλο υλικό έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Και μόνο ένας που τα γνωρίζει καλά μπορεί να τα ελέγξει και να τα χρησιμοποιήσει με τον καλύτερο τρόπο.

Του Κώστα Μαρίνου
marinos@makthes.gr
Καλοκαίρι του 2004. Εκείνο το αξέχαστο καλοκαίρι συνέβη και ένα γεγονός πολύ σημαντικό. Στις 19 Ιουλίου, όταν νύχτωσε, η Ακρόπολη της Αθήνας άρχισε να ακτινοβολεί στον αττικό ουρανό με τρόπο εξαίσιο, όπως αναγνωρίζουν και σήμερα όσοι τη βλέπουν όταν σκοτεινιάζει.  Ήταν μια πρωτοβουλία του Μιχάλη Κακογιάννη πάνω σε ιδέες του γάλλου σχεδιαστή φωτισμού μνημείων Πιέρ Μπιντό που ολοκληρώθηκε με πολύ κόπο από τον μηχανολόγο-μηχανικό Κώστα Κάπο.
Ο Κώστας Κάπος ζει τώρα στη Θεσσαλονίκη, και ένα κοκτέιλ που αποτελείται από την αγάπη του για το φως, από προσωπικό μεράκι και από αγάπη για την πόλη όπου έχει εγκατασταθεί τον έκαναν να την παρατηρήσει καλά τις βραδινές ώρες. Το συμπέρασμά του είναι πως πολλά πρέπει να γίνουν.
«Η Θεσσαλονίκη, παρά τις προσπάθειες των εργολάβων, εξακολουθεί να έχει κάποια αρχιτεκτονικά στοιχεία μοναδικά στον ελλαδικό χώρο, αφού υπήρξε μια πραγματικά πολυπολιτισμική πόλη. Σκεφθείτε τις βίλες της Βασ. Όλγας, τα βυζαντινά τείχη, τα οθωμανικά μνημεία», λέει και θυμάται την άτυχη στην εξέλιξή της πρώτη πρότασή του προς την προηγούμενη δημοτική αρχή να κάνει, και μάλιστα δωρεάν, τις μελέτες φωτισμού μνημείων της Θεσσαλονίκης.
Επανήλθε στη νέα δημοτική αρχή και μάλλον εισακούστηκε, και το πρώτο δείγμα του τρόπου που αντιμετωπίζει το φωτισμό μνημείων θα δούμε σύντομα, αν αρχίσουν τα έργα ανάπλασης γύρω από το Παζάρ Χαμάμ, στα Λουλουδάδικα.
«Έχει γίνει μια μελέτη και θα χρησιμοποιηθούν ενδοδαπέδιοι προβολείς για τους κάθετους τοίχους και ταινίες λεντ για τους άλλους, και έχουμε κάνει και δοκιμές, διότι ήθελε να δει η αρχαιολογική υπηρεσία το αποτέλεσμα». Όπως προσθέτει ο κ. Κάπος, ελπίζει πως τα έργα θα αρχίσουν σύντομα και μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχει η πόλη έναν ακόμη πόλο έλξης των ντόπιων και των επισκεπτών της.

ΕΠΟΜΕΝΑ ΣΧΕΔΙΑ
Όμως ο κ. Κάπος δεν έχει μείνει σε αυτό. Στα συρτάρια του βρίσκονται μελέτες φωτισμού και άλλων μνημείων, που αναμένουν την έγκριση των υπηρεσιών του δήμου.
Έτσι, με την επιθυμία του «Θεσσαλονίκη 2012» να μείνει κάτι ως κληρονομιά στη πόλη πέρα από την ανάμνηση των όποιων εκδηλώσεων, που θα γίνουν ή όχι, αποφασίστηκε να προχωρήσει ο νέος φωτισμός σημαντικών κτιρίων και μνημείων της Θεσσαλονίκης.
«Συνεννοηθήκαμε, ρώτησα τον κ. Μπουτάρη ποια κτίρια τον ενδιέφεραν, και μου ανέφερε τη βίλα Μπιάνκα, τη βίλα Μορντόχ, τη Ροτόντα, το μνημείο του Εβραϊκού Ολοκαυτώματος».
Όπως όλοι γνωρίζουν όμως, αυτά τα σημεία φωτίζονται. Θα πρέπει να έχει κάποιες ενστάσεις και νέες προτάσεις, ώστε να βελτιωθεί η νυχτερινή όψη τους. «Θα φώτιζε κανείς ένα πάρκιγκ με αυτόν τον τρόπο. Η βίλα Μπιάνκα είναι ένα πολύ καλά διατηρημένο κτίριο και της αξίζει να φωτιστεί.  Όμως πρέπει να δοθεί προσοχή στην αρχιτεκτονική της με την ιδιαίτερη διακόσμηση, χαρακτηριστική του ρυθμού που επικράτησε στη Θεσσαλονίκη εκείνα τα χρόνια. Αυτά πρέπει να προβληθούν με φώτα τεχνολογίας λεντ σε στρατηγικά σημεία. Δεν μπορείς να ρίξεις έναν προβολέα πάνω της και να τελειώσεις».
Σε μικρή απόσταση βρίσκεται η βίλα Μορντόχ, που στεγάζει τη Δημοτική Πινακοθήκη και υπηρεσίες του δήμου. «Και αυτή έχει καταπληκτικά στοιχεία που πρέπει να προβληθούν με ζωγραφικές διακοσμήσεις. Τώρα απλώς τη φωτίζουν με διάχυτο φως από ευρυγώνιους προβολείς, απλώς για να μην πλησιάζει κάνας κλέφτης το βράδυ. Σαν να είναι γήπεδο τένις. Ακόμη, στον κήπο της υπάρχει και ένα ενδιαφέρον γλυπτό. Υποθέτω δεν το προσέχει κανείς. Μπορεί να τοποθετηθούν μικροί προβολείς γύρω του, ώστε να αναδειχθεί. Έτσι την ημέρα θα ξέρουν οι περαστικοί ότι βρίσκεται εκεί. Ο ήλιος είναι ο μεγάλος εξισωτής και παίζουμε με το φως το βράδυ για να πούμε ‘κοίτα το’. Για να πάει εκεί η ματιά μας την ημέρα».
Για τη Ροτόντα, λέει ο Κώστας Κάπος, υπήρχε μια μελέτη φωτισμού, που είχε συντάξει πριν από χρόνια μια αρχαιολόγος. Η μελέτη αυτή δεν μπορεί να επικαιροποιηθεί, άρα πρέπει να γίνει νέα. Όσο για το μνημείο του Ολοκαυτώματος, έστω και αν εκκρεμεί η μελέτη συνολικής ανάπλασης της πλατείας Ελευθερίας, του αξίζει να φωτιστεί άμεσα. «Ουδέν μονιμότερον του προσωρινού, όπως ξέρετε. Αν μεταφερθεί στην οριστική θέση μετά την ανάπλαση, θα ξαναγίνει ο φωτισμός. Αλλά τώρα, ενώ είναι ένα εξαιρετικό γλυπτό και αντιπροσωπεύει μια σημαντική στιγμή της ιστορίας της πόλης, βρίσκεται σε ένα σκοτεινό σημείο και το προσπερνάς. Δεν το ξέρει κανείς».
Για την πολύ μεγάλη έκταση της Ρωμαϊκής Αγοράς ο κ. Κάπος περιμένει τις αποφάσεις του δήμου για τα ποια ακριβώς σημεία θεωρεί πως πρέπει να φωτιστούν, ώστε να προχωρήσει στον σχεδιασμό. Όμως υπάρχει και το θέμα του κόστους. «Είναι ακριβό σπορ ο φωτισμός», δηλώνει ευθαρσώς. «Μπορεί να κυμαίνεται από 30.000-50.000 ευρώ για κάθε κτίριο αν γίνει με εργολαβία. Μπορεί να έχουν πέσει οι τιμές των φωτιστικών, αλλά υπάρχει και το κόστος τοποθέτησης κτλ. Αλλά μπορεί μέρος των κονδυλίων του ‘Θεσσαλονίκη 2012’ να δοθεί για να αναδειχθούν αυτά τα μνημεία».

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΜΕΡΑΚΙ
"Σπουδές πάνω στον φωτισμό δεν έχω κάνει", αναφέρει ο Κώστας Κάπος και προσθέτει: «Εγώ είμαι μουντζούρης, εξευγενισμένος έστω. Μηχανολόγος μηχανικός είμαι. Σπούδασα στην Αμερική, εκεί έκανα και το μεταπτυχιακό μου.  Όμως ο φωτισμός μού αρέσει. Είναι η καλλιτεχνική μου έκφραση, το κάνω από μεράκι». Ως εργαζόμενος στην εταιρεία Δοξιάδης είχε αναλάβει την επίβλεψη του φωτισμού της Ακρόπολης πάνω στα σχέδια του Μπιντό. Αναγνωρίζει ότι η μαθητεία δίπλα του ήταν το πρώτο βήμα. Ακολούθησε ένα δεύτερο, εξίσου σημαντικό, σε κέντρο ερευνών φωτισμού στη Γαλλία, και έτσι γνώρισε τη μαγεία αυτού του άυλου υλικού, που είναι το φως.
Η δουλειά ειδικά για τον φωτισμό της Ακρόπολης, που περιλάμβανε ακόμη τον φωτισμό μνημείων όπως το Θησείο ή στου Φιλοπάππου, ήταν το μέγιστο μάθημα, αφού σύντομα αντιλήφθηκε πως είχε αναλάβει να ολοκληρώσει όλο το έργο. «Οι υποχρεώσεις μας ήταν να σχεδιάσουμε μόνο τα ηλεκτρικά κυκλώματα. Κατέληξα να σχεδιάσω όλο το έργο, αφού έπρεπε να αλλάξουν οι θέσεις που είχε προτείνει ο Μπιντό για την τοποθέτηση των προβολέων, αφού κρίθηκαν ακατάλληλες.  Έπρεπε να εξεταστεί η κατεύθυνση της δέσμης, η απόχρωση του λευκού που έπεφτε στους βράχους ή στο μάρμαρο. Κάναμε αλλαγές μέχρι την τελευταία στιγμή. Το είχα πάρει πατριωτικά».
Οι νύχτες και νύχτες δουλειάς στην Ακρόπολη και στα πέριξ ήταν η καλή εισαγωγή του κ. Κάπου στον κόσμο του φωτισμού κτιρίων. Ακολούθησαν και άλλες ανάλογες προσπάθειες. «Είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο για τη μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθήσει ο μελετητής που θέλει να φωτίσει ένα μνημείο. Δεν υπήρχαν ως τότε κανονισμοί, και το ΥΠΠΟ και το ΚΑΣ λίγο-πολύ υιοθέτησαν τη γραμμή πλεύσης που είχα προτείνει».
Έτσι ανέλαβε τον φωτισμό του λιμανιού της Ναυπάκτου, του κάστρου της Πάτρας και δύο υδραγωγείων εκεί, του κάστρου της Προέρνας κοντά στον Δομοκό, του νεοκλασικού κτηρίου όπου στεγάζεται το δημαρχείο της Καλαμάτας.

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Πολλές είναι και οι προτάσεις του κ. Κάπου για το τι μπορεί να γίνει στη Θεσσαλονίκη. «Το Μέγαρο Μουσικής, για παράδειγμα, ένα τοπόσημο που ορίζει το τέρμα της παραλίας.  Ή ο Λευκός Πύργος, που είναι φωτισμένος με πρόχειρο τρόπο.  Ένα τέτοιο μνημείο, σύμβολο της πόλης, πρέπει να το αναδείξεις με τελείως διαφορετικό τρόπο.  Ή οι ναοί της Αγίας Σοφίας και του Αγίου Δημητρίου».
Προτάσεις που, αν μη τι άλλο, αξίζει να συζητηθούν. Και που σίγουρα θα αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε τη Θεσσαλονίκη.