Μισός αιώνας κουβανικής επανάστασης

- Newsroom

Την πρωτοχρονιά του 1959 ο λαϊκός ανταρτικός στρατός με εντολή του Κάστρο και επικεφαλής τον Τσε και τον Σιενφουέγος εισερχόταν θριαμβευτικά στην Αβάνα.

Tης Μαρίνας Γ. Μεϊντάνη

Πενήντα χρόνια μετά, μπορεί ο Φιντέλ Κάστρο να βρίσκεται στα παρασκήνια της πολιτικής και να κινεί τα νήματα από εκεί, όμως η συμβολική και εμβληματική προσωπικότητά του συνεχίζει να σημαδεύει τις εξελίξεις και το παράδειγμα της κουβανικής επανάστασης και διεθνούς αλληλεγγύης συνεχίζει να εμπνέει τους λαούς της Λατινικής Αμερικής. “Η πολιτική κυριαρχία που είναι το πρώτο βήμα κατακτήθηκε την ημέρα που η λαϊκή δύναμη θριάμβευσε, την ημέρα που η επανάσταση νίκησε, την 1η του Γενάρη του 1959... Αυτή η 1η του Γενάρη που τόσα στοίχισε στο λαό της Κούβας, συνοψίζει τους αγώνες πολλών κουβανέζικων γενεών, μετά τη διαμόρφωση του έθνους, για την κυριαρχία, την πατρίδα, την ελευθερία και την καθολική, οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία της Κούβας. Δεν πρέπει πλέον να περιορίζουμε τη σημασία αυτής της ημερομηνίας σε ένα αιματηρό επεισόδιο, θεαματικό, ούτε καν αποφασιστικό, αλλά σε μια μόνη στιγμή στην ιστορία της Κούβας, γιατί η 1η του Γενάρη είναι η μέρα του θανάτου του δεσποτικού καθεστώτος του Φουλγκένσιο Μπατίστα καθώς επίσης και η ημερομηνία που γεννήθηκε η πραγματική ελευθερία, πολιτικά ελεύθερη και κυρίαρχη και που υιοθετεί σαν ανώτατο νόμο της την ανθρώπινη αξιοπρέπειας”, σημειώνει ο Ερνέστο Τσε Γκουεβάρα στα “Πολιτικά Κείμενα”. Από αυτήν την 1η Γενάρη μέχρι σήμερα πολύ νερό έτρεξε στον μύλο της ιστορίας, πολλοί από τους πρωταγωνιστές της πλέον μπορεί να μη βρίσκονται στη ζωή, ο αγώνας και το μήνυμά τους όμως σημάδεψαν και σημαδεύουν και τις νέες γενιές. Ο απολογισμός της κουβανικής επανάστασης μετά από πενήντα χρόνια σίγουρα έχει τα θετικά και τα αρνητικά της σημεία για τον κουβανικό λαό. Σίγουρα όμως η κατάσταση σήμερα, τουλάχιστον, στην ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής δεν θα ήταν ίδια αν δεν υπήρχε η Κούβα του Κάστρο και το ζωντανό της παράδειγμα να εμπνέει τους καταπιεσμένους λαούς.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ

Για ακόμη μια φορά η Λατινική Αμερική βρίσκεται σε περίοδο πολιτικού προσανατολισμού και σχεδιασμού μακριά από τα σχέδια της Ουάσιγκτον. Από τον Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα μέχρι τις εθνικοποιήσεις των πλουτοπαραγωγικών πηγών του Έβο Μοράλες στη Βολιβία και από την Ουρουγουάη μέχρι το Περού και τη Χιλή και από την Αργεντινή μέχρι τον Ισημερινό, ένας νέος άνεμος αμφισβήτησης και οργής πνέει απέναντι στο διεθνές κεφάλαιο, που νέμεται τον πλούτο των χωρών της περιοχής. Τα λαϊκά κινήματα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής περνούν στην επίθεση και σίγουρα τα πράγματα δεν θα ήταν ίδια αν η κουβανική επανάσταση δεν ήταν εκεί να εμπνέει, πέρα βεβαίως από τις δυσκολίες που συνάντησε και τα λάθη που έγιναν. Η έμπρακτη διεθνιστική αλληλεγγύη που αποτέλεσε τον οραματισμό και το στοίχημα των εμπνευστών της κουβανικής επανάστασης αποτελεί και τη βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε και άνθησε η αντίσταση στα σχέδια των ισχυρών και του κεφαλαίου όχι μόνο των λαών της περιοχής αλλά και όλου του κόσμου. Ο ίδιος ο Φιντέλ άλλωστε δεν παρέλειπε να επισημαίνει με τα λόγια του ότι η κουβανική επανάσταση δεν είναι μόνο μια ένδοξη επέτειος αλλά μια ζωντανή επαναστατική διαδικασία: Επανάσταση είναι να έχεις αίσθηση της ιστορικής στιγμής. Είναι να αλλάζεις όλα όσα πρέπει να αλλάξουν. Είναι πλήρης ισότητα και ελευθερία. Είναι να σου φέρονται και να φέρεσαι στους άλλους σαν ανθρώπινα όντα. Είναι να χειραφετούμαστε για μας τους ίδιους και με τις δικές μας προσπάθειες. Είναι να αψηφούμε ισχυρές κυρίαρχες δυνάμεις μέσα και έξω απ' το κοινωνικό και εθνικό περιβάλλον. Είναι να υπερασπίζουμε αξίες που πιστεύουμε με τίμημα την οποιαδήποτε θυσία. Είναι σεμνότητα, ανιδιοτέλεια, αλτρουισμός, αλληλεγγύη και ηρωισμός. Είναι να αγωνιζόμαστε με τόλμη, εξυπνάδα και ρεαλισμό. Είναι να μη λέμε ποτέ ψέματα ούτε να παραβιάζουμε ηθικές αρχές. Είναι η βαθιά πεποίθηση ότι δεν υπάρχει δύναμη στον κόσμο ικανή να συντρίψει τη δύναμη της αλήθειας και των ιδεών. Επανάσταση είναι ενότητα, είναι ανεξαρτησία, είναι να παλεύουμε για τα όνειρά μας, για τη δικαιοσύνη, για την Κούβα και τον κόσμο, που είναι η βάση του πατριωτισμού μας, του σοσιαλισμού μας και του διεθνισμού μας.

O ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Μπορεί η Κούβα να εξακολουθεί να είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής και η οικονομία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα εμβάσματα κουβανών μεταναστών και από τον τουρισμό. Μπορεί πολλοί Κουβανοί να εγκαταλείπουν την πατρίδα τους διασχίζοντας τη θάλασσα που τους συνδέει με την απέναντι στεριά και να αναζητούν στις ΗΠΑ μία καλύτερη τύχη. Ωστόσο, από την άλλη η Κούβα έχει να επιδείξει ένα πολύ καλό σύστημα υγείας και περίθαλψης, όπως και ένα πολύ καλό εκπαιδευτικό σύστημα. Έχει από τους υψηλότερους μέσους όρους ζωής στη Λατινική Αμερική και από τα πιο χαμηλά ποσοστά παιδικής θνησιμότητας στον κόσμο. Το 95% των κατοίκων της γνωρίζει γραφή και ανάγνωση και αντιστοιχεί ένας γιατρός ανά περίπου 150 κατοίκους, σε ένα από τα πιο πλήρη συστήματα δωρεάν υγείας στον κόσμο. Τα επιτεύγματα άλλωστε αυτά δεν θα πρέπει να ιδωθούν αποκομμένα από τις πολιτικές, οικονομικές και στρατιωτικές πιέσεις που της ασκήθηκαν και τον ασφυκτικό αποκλεισμό που εκπορεύτηκε κυρίως από την Ουάσιγκτον, ιδιαίτερα μετά τη διάλυση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και συνεχίζει μέχρι σήμερα.

 

Η επανάσταση στην Κούβα δεν ήρθε από το πουθενά

Η κουβανική επανάσταση δεν ήταν ένας κεραυνός εν αιθρία. Αποτέλεσε οργανική συνέχεια του υπερεκατονταετή αγώνα του κουβανικού λαού για εθνική ανεξαρτησία και λευτεριά από τον ξένο παράγοντα, στην αρχή από τους Ισπανούς και στη συνέχεια από τις ΗΠΑ. Στα τέλη του 18ου αιώνα αρχές του 19ου οι Κουβανοί άρχισαν να αποκτούν εθνική συνείδηση και ο πρώτος απελευθερωτικός αγώνας τους εναντίον των Ισπανών ξεκινά το 1868 υπό τον Κάρολο Μανουέλ ντε Σεσπέντες. Γνωστός ως “δεκαετής πόλεμος”, τελειώνει με ήττα των επαναστατών το 1878. Η επόμενη πράξη γράφεται τον Φεβρουάριο του 1895, με τον μεγάλο κουβανό επαναστάτη, στοχαστή και ποιητή Χοσέ Μαρτί να πρωτοστατεί και προφητικά να παρατηρεί: Βάζω κάθε μέρα σε κίνδυνο τη ζωή μου για τη χώρα μου και για το καθήκον που μου επιβάλλει να εμποδίσω έγκαιρα, με την ανεξαρτησία της Κούβας, τις ΗΠΑ να εξαπλωθούν στις Αντίλλες και να επιπέσουν με περισσή δύναμη στις αμερικανικές πατρίδες μας. Δύο χρόνια αργότερα, το 1898, οι ΗΠΑ με το πρόσχημα ότι ήθελαν να βοηθήσουν την Κούβα στον αγώνα της για ανεξαρτησία εναντίον της Ισπανίας επεμβαίνουν και η επιρροή τους στη σύγχρονη ιστορία της Κούβας θα συνεχίσει μέχρι τα μέσα του επόμενου αιώνα, οπότε έρχονται αντιμέτωποι με την επανάσταση του Κάστρο και των συντρόφων του.