Κάθε αρχή και δύσκολη, λέει ο λαός, και η πρώτη εμφάνιση των ξένων, μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα απέχουν σημαντικά από τις μάλλον υπεραισιόδοξες προσδοκίες οι οποίες είχαν καλλιεργηθεί μετά την ψήφιση του νόμου. Τόσο η ποσότητα, όσο και η ποιότητα των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), όπως περιγράφονται στο νόμο, δεν δικαιώνουν όσους διακήρυσσαν ότι η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση θα προσέλκυε το έμπρακτο ενδιαφέρον μερικών από τα κορυφαία πανεπιστήμια διεθνώς.
Σύμφωνα με τον μέχρι στιγμής απολογισμό, φάκελο για αδειοδότηση κατέθεσαν δώδεκα ΝΠΠΕ από τα οποία «πράσινο φως» άναψε μόλις για τέσσερα. Παράλληλα, υποβλήθηκαν προς έλεγχο και πιστοποίηση συνολικά 28 Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών (ΠΠΣ) εκ των οποίων 25 εγκρίθηκαν, δύο κόπηκαν (αφορούσαν νομικές σχολές) και ένα βρίσκεται σε αναμονή.
Πέραν αυτών η ακαδημαϊκή χρονιά στα λεγόμενα ΝΠΠΕ ξεκίνησε σε ορισμένες περιπτώσεις με καθυστέρηση καθώς οι διαδικασίες αδειοδότησης και πιστοποίησης καθυστέρησαν, σε σχέση με το στόχο που είχε τεθεί από την πολιτική ηγεσία. Παράλληλα, έχει ανοίξει ένας κύκλος δικαστικών προσφυγών κατά των αποφάσεων της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) σχετικά με τις αιτήσεις περί αδειοδότησης που είχαν υποβληθεί από διάφορα Ιδρύματα. Η υπόθεση προκαλεί και πολιτικές τριβές μεταξύ κυρίως του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης και του υπουργείου Παιδείας.
Του χρόνου πιο έγκαιρα
Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο Νίκος Παπαϊωάννου, υφυπουργός Παιδείας, αρμόδιος για θέματα Ανώτατης Εκπαίδευσης αναγνωρίζει ότι υπήρξε καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της διαδικασίας αδειοδότησης των ΝΠΠΕ. «Αυτό οφείλεται στο ότι κατά την πρώτη εφαρμογή του νόμου οι χρόνοι υποβολής των αιτήσεων παρατάθηκαν», σημειώνει και προσθέτει πως «σε κάθε περίπτωση, για να μην δημιουργούνται τέτοια ζητήματα, από την επόμενη ακαδημαϊκή περίοδο οι προθεσμίες υποβολής φακέλων αδειοδότησης και πιστοποίησης Προγραμμάτων Σπουδών θα είναι νωρίτερα». Αναφερόμενος δε, ειδικότερα στην πιστοποίηση των Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών ο υφυπουργός επισημαίνει πως «δεν υπήρξε μεγάλη καθυστέρηση. Η συντριπτική πλειονότητα των προγραμμάτων των τεσσάρων ΝΠΠΕ τα οποία αδειοδοτήθηκαν ξεκίνησαν να λειτουργούν μέσα στον Οκτώβριο ή αρχές Νοεμβρίου. Μικρή καθυστέρηση υπήρξε μόνο για τις τρεις νομικές. Πάντως, η όποια καθυστέρηση υπήρξε οφείλεται στο ότι μας ενδιαφέρει κυρίως η ποιότητα των προγραμμάτων και λιγότερο ο χρόνος που απαιτείται για την πιστοποίησή τους».
Ο κ. Παπαϊωάννου υπογραμμίζει ότι «πρόκειται για μια ιστορική μεταρρύθμιση καθώς είναι η πρώτη φορά που λειτουργούν μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα. Η αξιολόγηση των φακέλων αυτών των Ιδρυμάτων καθώς και των προγραμμάτων σπουδών έτυχαν της πλήρους και εξονυχιστικής αξιολόγησης από την ΕΘΑΑΕ και τον ΕΟΠΠΕΠ (Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού) και αυτό αποδεικνύεται και από τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων».
«Δεν καθυστερήσαμε»
Σε δηλώσεις του στη «ΜτΚ» ο Περικλής Μήτκας, πρόεδρος της ΕΘΑΑΕ επισημαίνει ότι «η διαδικασία εξέτασης των φακέλων των μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων έγινε πιο γρήγορα σχετικά με τους απαιτούμενους μέσους χρόνους. Μέσα σε 120 μέρες ελέγξαμε δώδεκα φακέλους από τους οποίους οι οκτώ απορρίφθηκαν και οι τέσσερις εγκρίθηκαν. Επίσης χρειάστηκε άλλος ένας μήνας για να εκδοθούν οι άδειες. Αμέσως μετά ξεκίνησε η διαδικασία ελέγχου και πιστοποίησης των Προγραμμάτων Σπουδών. Μέσα σε δύο με δυόμισι μήνες ελέγξαμε 28 προγράμματα σπουδών. Ο μέσος απαιτούμενος χρόνος είναι κανονικά περισσότερος. Κάποια προγράμματα, όπως για παράδειγμα αυτά της νομικής χρειάστηκαν μία, δύο εβδομάδες περισσότερο».
Όπως εξηγεί ο κ. Μήτκας «για κάθε Πρόγραμμα Σπουδών συστάθηκε ειδική πενταμελής επιτροπή η οποία αποτελείται από τρεις καθηγητές πανεπιστημίων του εξωτερικού, έναν φοιτητή και έναν εκπρόσωπο φορέα που έχει σχέση με το αντικείμενο. Εκπρόσωπο Δικηγορικού Συλλόγου, για παράδειγμα, εάν πρόκειται για Νομική, ή του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου εάν πρόκειται για Ιατρική κ.ο.κ.». Ωστόσο, ο πρόεδρος της ΕΘΑΑΕ σημειώνει πως «η φετινή εμπειρία έδειξε ότι όλη αυτή η διαδικασία θα πρέπει να ξεκινά νωρίτερα».
Διάτρητη η διαδικασία, καταγγέλλει το ΠΑΣΟΚ
Κριτική σε υψηλούς τόνους σχετικά με τη λειτουργία των μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων διατυπώνει το ΠΑΣΟΚ. Ο Στέφανος Παραστατίδης, βουλευτής και τομεάρχης Παιδείας του κόμματος καταγγέλει ότι η αξιωματική αντιπολίτευση έχει ζητήσει μέσω της διαδικασίας κοινοβουλευτικού ελέγχου να της δοθούν κρίσιμα έγγραφα που αφορούν την τήρηση της νομιμότητας κατά την διαδικασία της αδειοδότησης των ΝΠΠΕ, «όμως, πέντε μήνες μετά και δύο μήνες έπειτα από τη διαβεβαίωση του υφυπουργού Παιδείας από το βήμα της Βουλής ότι τα έγγραφα είναι… καθ’ οδόν, τα έγγραφα παραμένουν άφαντα και κανείς πια δεν απορεί γιατί τα κρατάει στα συρτάρια της η υπουργός Παιδείας ως επτασφράγιστο μυστικό. Είναι σαφές ότι η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κρύβει τις απαντήσεις γιατί η διαδικασία ελέγχου και αδειοδότησης παραμένει διάτρητη, παρά τις εκ των υστέρων εκπτώσεις και διευκολύνσεις με σειρά τροπολογιών επί των διατάξεων του αρχικού νόμου».
Απαντώντας ο υφυπουργός κ. Παπαϊωάννου αναφέρει πως «η διαδικασία αδειοδότησης έγινε σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία», ενώ αναφορικά με τα στοιχεία τα οποία έχει ζητήσει το ΠΑΣΟΚ σημειώνει πως «τα περισσότερα απ' αυτά είναι ήδη αναρτημένα στο διαδίκτυο, άρα δεν κρύβουμε τίποτε».
Νέες προσφυγές
Ο ν.5094/2024 με τον οποίο θεσπίστηκε η δυνατότητα λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων κρίθηκε συνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ωστόσο, νέες προσφυγές κατατέθηκαν στο ΣτΕ από δύο καθηγητές οι οποίοι ζητούν να ακυρωθούν οι αποφάσεις της ΕΘΑΑΕ με τις οποίες πιστοποιήθηκαν τα Προγράμματα Σπουδών. Συγκεκριμένα, οι καθηγητές του ΕΚΠΑ, Παναγιώτης Λαζαράτος και Κωνσταντίνος Πάντου υποστηρίζουν, στην προσφυγή τους ότι «οι πιστοποιήσεις των προγραμμάτων σπουδών από την ΕΘΑΑΕ είναι άκυρες, γιατί βασίζονται σε άκυρη άδεια των πανεπιστημίων, δεδομένου ότι κανένα από τα προγράμματά τους δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως από τις ακαδημαϊκές αρχές του μητρικού ιδρύματος κατά παράβαση των άρθρων 132, 137, 138, 139, 140 και ιδίως 145 του νόμου 5094/2024».
Παράλληλα, ζητούν οι νέες αιτήσεις ακύρωσης που κατατέθηκαν προ ημερών να συσχετιστούν με προηγούμενες αιτήσεις ακύρωσης με το ίδιο αντικείμενο, οι οποίες έχουν προσδιοριστεί να συζητηθούν στην αυξημένη σύνθεση του Γ΄ Τμήματος του ΣτΕ στις 6 Φεβρουαρίου 2026.
Σχολιάζοντας, ο υφυπουργός κ. Παπαϊωάννου επισημαίνει ότι «το ΣτΕ έχει αποφανθεί ήδη υπέρ της συνταγματικότητας του νόμου. Εμείς θα σεβαστούμε κάθε απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου».
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 30.11.2025
