Νεφρολιθίαση: Πώς εκδηλώνεται και ποια είναι η θεραπεία;

- Newsroom

* Του Ιωάννη Ν. Θεοδωράκη, Χειρουργού Ουρολόγου

Ο λίθος είναι μια σκληρή, στερεή μάζα που μπορεί να σχηματιστεί στην ουροδόχο κύστη και στους νεφρούς. Οι λίθοι νεφρού σχηματίζονται από την κρυσταλλοποίηση ανόργανων συστατικών και αλάτων εντός των ούρων. Οποιοσδήποτε μπορεί να δημιουργήσει λίθο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Οι λίθοι μπορούν να σχηματιστούν, όταν υπάρχει μια ανισορροπία στον τρόπο που το σώμα σας παράγει τα ούρα. Αυτό μπορεί να σχετίζεται με την ποσότητα των υγρών που πίνετε και με την παρουσία ή όχι στα ούρα ουσιών που πυροδοτούν τον σχηματισμό λίθων.

Στοιχεία για τους λίθους νεφρού

• Οι λίθοι είναι συχνοί: περίπου 1 στους 10 ανθρώπους θα σχηματίσει λίθο κάποια στιγμή.
• Έχετε 5-10% πιθανότητες να σχηματίσετε λίθο κατά τη διάρκεια της ζωής σας.
• Οι άνδρες σχηματίζουν λίθους συχνότερα από τις γυναίκες, σε αναλογία 3 προς 1.
• Είναι πιο πιθανό να σχηματίσετε λίθο στην ηλικία 30-50.
• Οι λιθιασικοί ασθενείς συνήθως σχηματίζουν λίθους περισσότερες φορές από μία στη ζωή τους.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλουν από τον σοβαρό πόνο μέχρι την πλήρη απουσία πόνου. Αυτό εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του λίθου, όπως το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση του μέσα στην ουροφόρο οδό.

Η ουροφόρος οδός

Αν ο λίθος αποφράξει τη φυσιολογική ροή των ούρων διαμέσου του ουρητήρα, θα αισθανθείτε σοβαρό πόνο, γνωστό ως κωλικό του νεφρού. Πρόκειται για έναν οξύ πόνο στη οσφυϊκή και λαγόνια περιοχή. Ο πόνος μπορεί να γίνει επίσης αισθητός στη βουβωνική χώρα ή στο μηρό. Οι άνδρες μπορεί να αισθανθούν τον πόνο στους όρχεις τους.

Περιοχή πιθανού πόνου κωλικού νεφρού

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνοδεύουν τον κωλικό του νεφρού είναι:

• Ναυτία
• Εμετός
• Αίμα στα ούρα (τα ούρα γίνονται ροζ)
• Επώδυνη ούρηση
• Πυρετός.

Ο κωλικός του νεφρού είναι μια επείγουσα κατάσταση και πρέπει να επικοινωνήσετε με τον ουρολόγο σας ή το πλησιέστερο νοσοκομείο για την ανακούφιση από τον πόνο. Σε περίπτωση υψηλού πυρετού χρειάζεστε επειγόντως ιατρική βοήθεια.

Διάγνωση

Απεικονιστικές τεχνικές. Προκειμένου να εντοπισθεί ο λίθος πρέπει να γίνει ένα υπερηχογράφημα , το οποίο δημιουργεί εικόνες χρησιμοποιώντας ακουστικά κύματα υψηλής συχνότητας. Συμπληρωματικά, εκτός από το υπερηχογράφημα, ίσως χρειαστεί να κάνετε ακτινογραφία της ουροφόρου οδού. Μια άλλη συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος διάγνωσης είναι η αξονική τομογραφία (CT). Αυτή η σάρωση μπορεί να δείξει ξεκάθαρα το μέγεθος, το σχήμα και το πάχος του λίθου. Σε περίπτωση κωλικού του νεφρού γίνονται εξετάσεις ούρων και αίματος, για να διαπιστωθεί, αν υπάρχει λοίμωξη ή νεφρική ανεπάρκεια.

Θεραπεία

Δεν χρειάζονται όλοι οι λίθοι θεραπεία. Χρειάζεται θεραπεία, αν ο λίθος προκαλεί δυσφορία και δεν αποβάλλεται με τη φυσιολογική ροή των ούρων. Πρέπει να γίνονται τακτικές επισκέψεις ελέγχου, για να είμαστε σίγουροι ότι η κατάσταση δεν χειροτερεύει. Εφόσον ο λίθος είναι πιθανό να αποβληθεί με τα ούρα, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα, για να διευκολύνει αυτή τη διαδικασία. Αυτό ονομάζεται συντηρητική θεραπεία. Οι περισσότεροι λίθοι του νεφρού ή του ουρητήρα θα αποβληθούν από το σώμα με την ούρηση. Ωστόσο, ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του λίθου, θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για να αποβληθεί. Κατά τη διάρκεια της μετακίνησης του λίθου μπορεί να παρουσιαστεί κωλικός του νεφρού. Γενικά ισχύει : Όσο πιο κοντά στην κύστη βρίσκεται ο λίθος τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να αποβληθεί, ενώ όσο μεγαλύτερος είναι ο λίθος τόσο μικρότερες οι πιθανότητες αποβολής του. Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν να αποβληθεί ο λίθος γρηγορότερα και με λιγότερο πόνο. Είναι σημαντικό να ελέγχεται αν ο λίθος συνεχίζει να μετακινείται και αν ο νεφρός συνεχίζει να λειτουργεί καλά.

Ενεργός θεραπεία του λίθου: Οι λίθοι νεφρού και ουρητήρα πρέπει να αντιμετωπίζονται εφόσον προκαλούν συμπτώματα. Υπάρχουν 3 συνηθισμένοι τρόποι για να αφαιρεθεί ένας λίθος: Εξωσωματική λιθοθρυψία (SWL), ουρηθροσκόπηση (URS) και διαδερμική νεφρολιθοθρυψία (PNL). Ποια ενεργή επιλογή θεραπείας είναι η καλύτερη εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ο πιο σημαντικός παράγοντας είναι τα συμπτώματα που προκαλεί ο λίθος, αλλά και το μέγεθος και η θέση του. Ανάλογα με το αν ο λίθος είναι στο νεφρό ή στον ουρητήρα σας, ο γιατρός μπορεί να προτείνει διαφορετικές θεραπευτικές επιλογές.

Εξωσωματική Λιθοθρυψία (SWL): Η SWL γίνεται με μηχάνημα που μπορεί να σπάσει τους λίθους απ’ έξω από το σώμα. Για να σπάσει ο λίθος, εστιασμένα κρουστικά κύματα (ηχητικά κύματα υψηλής ενέργειας και βραχείας διάρκειας) μεταφέρονται στον λίθο διαμέσου του δέρματος. Ο λίθος απορροφά την ενέργεια των κρουστικών κυμάτων και θρυμματίζεται σε μικρότερα κομμάτια. Τα λιθιασικά συγκρίματα στη συνέχεια αποβάλλονται με τα ούρα μέσα στις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες από τη λιθοθρυψία.

Εστιασμένα κρουστικά κύματα σπάζουν τους λίθους σε συγκρίματα

Ουρητηροσκόπηση (URS): Η URS είναι μια μέθοδος θεραπείας της λιθίασης που γίνεται με τη χρήση ενδοσκοπίων μικρής διαμέτρου. Η URS χρησιμοποιείται συχνά, τα ποσοστά επιτυχίας της είναι πολύ υψηλά και ο κίνδυνος επιπλοκών είναι χαμηλός. Η URS γίνεται με γενική ή τοπική αναισθησία. Η επέμβαση γίνεται με ενδοσκόπιο διαμέσου της ουρήθρας χωρίς να γίνει τομή στο σώμα. Ο λίθος θρυμματίζεται με τη χρήση ακτίνων LASER και αφαιρείται από τον ουρητήρα με την χρήση «καλαθιού».

Ο λίθος αφαιρείται από τον ουρητήρα με την χρήση "καλαθιού"

Διαδερμική Νεφρολιθοθρυψία (PNL) Η PNL είναι μια χειρουργική επέμβαση που έχει στόχο την αφαίρεση μεγάλων λίθων απευθείας από τους νεφρούς. Το πλεονέκτημα της είναι ότι ακόμη και πολύ μεγάλοι λίθοι αφαιρούνται με μία μόνο επέμβαση. Η PNL πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. *

Το νεφροσκόπιο χρησιμοποιείται για την αφαίρεση λίθων απευθείας από τους νεφρούς

Λιθιασικά συγκρίματα αφαιρούνται σε μια μόνο επέμβαση με τη χρήση νεφροσκοπίου

Πρόληψη των υποτροπών της λιθίασης Ορισμένοι ασθενείς που έχουν παρουσιάσει λίθους στο νεφρό ή τον ουρητήρα μπορεί να παρουσιάσουν λίθους και στο μέλλον. Είναι καλό να γίνει ανάλυση του λίθου. Επιπλέον, ο γιατρός σας θα συνεκτιμήσει τα αποτελέσματα των εξετάσεων αίματος και ούρων που είχαν γίνει πριν από την θεραπεία. Αν ο κίνδυνος υποτροπής σας είναι χαμηλός, γενικές αλλαγές στον τρόπο ζωής είναι αρκετές, για να μειωθεί ο κίνδυνος σχηματισμού νέου λίθου.

Οι παρακάτω συμβουλές αφορούν ενηλίκους:

• Βεβαιωθείτε ότι κάθε μέρα πίνετε 2,5 έως 3 λίτρα.
• Πίνετε υγρά καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας .
• Επιλέξτε υγρά με ουδέτερο pH, όπως νερό ή γάλα.
• Ελέγχετε την ποσότητα των ούρων σας. Θα πρέπει να είναι 2 έως 2,5 λίτρα κάθε μέρα.
• Παρατηρείτε το χρώμα των ούρων σας: θα πρέπει να είναι ανοιχτόχρωμα.
• Πίνετε ακόμα περισσότερο, αν ζείτε σε ζεστό κλίμα ή κάνετε πολλή, φυσική άσκηση.
• Έχετε μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή.
• Τρώτε πολλά λαχανικά, φυτικές ίνες και φρούτα (κυρίως εσπεριδοειδή).
• Προσπαθήστε να τρώτε περισσότερες τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε οξαλικά, όπως αυγά, φακές, άσπρο ρύζι, αποφλοιωμένα μήλα, σταφύλια, κουνουπίδι, κολοκύθι, κ.λπ.
• Βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας περιέχει επαρκή ποσότητα ασβεστίου (περίπου 1.000 χιλιοστόγραμμα ημερησίως). Ωστόσο, να είστε προσεκτικοί με τα συμπληρώματα ασβεστίου και να ζητάτε πάντα συμβουλές από τον γιατρό.
• Μειώστε την ποσότητα του αλατιού στη διατροφή σας (όχι περισσότερο από 3 έως 5 γραμμάρια την ημέρα).
• Μην τρώτε υπερβολικά μεγάλη ποσότητα ζωικών πρωτεϊνών, ιδίως κρέας από νεαρά ζώα. Αντ’ αυτού, καταναλώστε περισσότερες φυτικές πρωτεΐνες, όπως για παράδειγμα αβοκάντο, κουνουπίδι ή μπιζέλια.
• Διατηρήστε ένα υγιές σωματικό βάρος (ο δείκτης μάζας σώματος πρέπει να είναι μεταξύ 18-25 kg/m2). Αποκτήστε υγιεινές συνήθειες. Η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής είναι πάντα μια καλή ιδέα.
• Προσπαθήστε να γυμνάζεστε δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα.

*Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρίας.

INFO!

Ιωάννης Ν. Θεοδωράκης

Χειρουργός- Ουρολόγος

Συνεργάτης Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης