Νέος ΚΟΚ: Τα πρόστιμα που «καίνε» δεν επαρκούν

Η οδική ασφάλεια στην Ελλάδα εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική πρόκληση, παρά τις συνεχείς προσπάθειες αναθεώρησης και αυστηροποίησης του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ). Κάθε χρόνο καταγράφονται πολλά τροχαία ατυχήματα με σοβαρές συνέπειες σε ανθρώπινες ζωές και υλικές ζημιές.

Για παράδειγμα, μόνο τον Ιούλιο του 2024 στην Κεντρική Μακεδονία καταγράφηκαν 39 τροχαία ατυχήματα, εκ των οποίων 6 ήταν θανατηφόρα. Η συμπεριφορά των οδηγών αλλά και των πεζών παραμένει συχνά επικίνδυνη, με παραβάσεις, όπως η παραβίαση σηματοδοτών, η υπερβολική ταχύτητα και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ να κυριαρχούν στα στατιστικά. Στη Μακεδονία, και ειδικότερα στη Θεσσαλονίκη, τα προβλήματα αυτά γίνονται πιο εμφανή λόγω της αυξημένης κυκλοφορίας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της πόλης. Ο νέος ΚΟΚ, που θέτει αυστηρότερα πρόστιμα και νέους κανόνες, στοχεύει στη βελτίωση της οδικής ασφάλειας, αλλά η εφαρμογή του στην πράξη αντιμετωπίζει δυσκολίες. Η έλλειψη επαρκούς αστυνόμευσης και η χαμηλή οδηγική παιδεία αποτελούν βασικά εμπόδια.

Με την ψήφιση του νέου Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, η δημόσια συζήτηση επαναφέρει το ίδιο διαχρονικό ερώτημα: είναι αρκετοί οι νέοι κανόνες, αν λείπει η οδηγική παιδεία και η ουσιαστική εφαρμογή τους;

«Αν δεν αλλάξει η οδηγική παιδεία, δεν θα έχουμε κάποιο μεγάλο αποτέλεσμα», δηλώνει ο αστυνομικός Αλέξανδρος Σφελινιώτης, προσθέτοντας πως «το μάθημα οδικής συμπεριφοράς πρέπει να μπει υποχρεωτικά μέσα στα σχολεία». Αντίστοιχα και ο εκπαιδευτής οδηγών Μιχάλης I. υπογραμμίζει πως το μάθημα της οδικής συμπεριφοράς πρέπει να είναι υποχρεωτικό, καθώς η οδήγηση είναι μέσα στη ζωή μας.

Από την άλλη, ο Ηλίας Τσαμασλής, εκπαιδευτής και πρώην πρόεδρος των εκπαιδευτών οδηγών Λευκού Πύργου, δίνει έμφαση στην αύξηση του ελέγχου που θα έπρεπε να υπάρχει στους δρόμους κάτι που, όπως εξηγεί, μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση καμερών. «Το σωστό μέτρο δεν είναι να αυστηροποιηθούν οι ποινές. Το πιο σωστό είναι να εφαρμοστεί ο ΚΟΚ στους δρόμους με ηλεκτρονικά μέσα. Αν ο άλλος ξέρει ότι θα φανεί η παράβαση, δεν θα την κάνει», τονίζει χαρακτηριστικά στην «Μακεδονία της Κυριακής».

Η νοοτροπία του Έλληνα οδηγού

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα στους ελληνικούς δρόμους είναι η νοοτροπία υπεροψίας και εφησυχασμού -ιδίως σε πιο έμπειρους οδηγούς. «Η ηλικιακή ομάδα των 30 με 50 κάνει τις περισσότερες παραβάσεις. Μετά από λίγη εμπειρία αλλάζει η νοοτροπία», λένε χαρακτηριστικά στη «ΜτΚ» εκπαιδευτές νέων οδηγών. Ο κ. Σφελινιώτης, επίσης, εστιάζει στις ηλικίες 20-40, ειδικά σε σχέση με την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ: «τελευταία έχουμε πάρα πολλά δυστυχήματα στα οποία ο οδηγός είναι υπό την επήρεια μέθης», σημειώνει.

Οι παραβάσεις αυτές σημειώνονται ως επί το πλείστον τις βραδινές ώρες και κυρίως το Σαββατοκύριακο. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το μέλος της αστυνομικής διεύθυνσης στην Θεσσαλονίκη, το ποσοστό των οδηγών που πιάνει το τιμόνι, όντας υπό την επήρεια αλκοόλ, δεν έχει μειωθεί και μάλιστα είναι ιδιαίτερα αυξητικό. «Είναι πολύ λίγοι αυτοί που θα παραδεχτούν ότι δεν μπορούν να οδηγήσουν, αφού πιουν. Γενικά ο Έλληνας δεν έχει συμμορφωθεί σε αυτό το κομμάτι», επισημαίνει.

Με τον νέο ΚΟΚ αυστηροποιείται ακόμα περισσότερο το μέτρο της παράβασης για την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Αν ένας οδηγός πιαστεί, έχοντας υπερβεί το όριο, θα χρεώνεται με 1.200 ευρώ, θα του αφαιρείται η άδεια και οι πινακίδες για 180 μέρες, ενώ επιπλέον το όχημα θα ακινητοποιηθεί και θα φυλαχθεί υποχρεωτικά τη στιγμή που θα υπάρχει και το ενδεχόμενο φυλάκισης από δύο μήνες μέχρι και τα πέντε έτη.

Σχετικά με τα όρια ταχύτητας από την άλλη (ένα μέτρο που θα εφαρμοστεί από 1η Ιανουαρίου του 2026), ο εκπαιδευτής Μιχάλης Ι. θεωρεί πώς είναι ένα καλό μέτρο, αν και δεν εφαρμόζεται σε όλους τους δρόμους της πόλης. Όμως αντίθετη άποψη φέρει ο κ. Τσαμασλής για αυτό το κομμάτι με τον ίδιο να κάνει λόγο για ένα μέτρο που είναι ανέφικτο να εφαρμοστεί. «Για να ισχύσει αυτό θα πρέπει οδηγός να έχει το πόδι συνέχεια σηκωμένο πάνω από το γκάζι. Τα σύγχρονα αυτοκίνητα πλέον ακόμα και με τα 50 χιλιόμετρα την ώρα, άμα πατήσουν φρένο στα δύο μέτρα σταματάνε, δεν είναι όπως παλαιότερα», λέει στην «ΜτΚ».

Άλλο ένα ζήτημα ασφάλειας που παρατηρείται πιο συχνά, ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι η έλλειψη κράνους ασφαλείας τόσο από τους οδηγούς όσο και από τους συνεπιβάτες της μοτοσυκλέτας. Αναφορικά με τον κ. Σφελινιώτη, οι οδηγοί δεν φορούν το κράνος όχι μόνο λόγω της ζέστης, αλλά και για να μην χαλάσει η κόμμωση τους. «Είναι προτιμότερο να δώσει κανείς 350 ευρώ που είναι το πρόστιμο, για να αγοράσει ένα κράνος και να σώσει το κεφάλι του, παρά να το δώσει στην κλίση, γιατί, καλώς ή κακώς, το ποσό αυτό είναι ο μισός μηνιαίος μισθός».

Στην «πρωτιά» των παραβάσεων η Θεσσαλονίκη

Χιλιάδες είναι οι παραβάσεις σε όλη την Ελλάδα κάθε χρόνο και αν κοιτάξει κανείς πιο συγκεκριμένα τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), η Κεντρική Μακεδονία κατέγραψε 1.160 τροχαία ατυχήματα ανά εκατομμύριο κατοίκων μόνο το 2023. Όντας η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Ελλάδα, η Θεσσαλονίκη σημειώνει αρνητικά «ρεκόρ» στις παραβάσεις που γίνονται καθημερινά τόσο από οδηγούς αυτοκινήτων όσο και από οδηγούς μοτοσυκλετών. Για την ίδια χρονιά, την πρώτη θέση των παραβάσεων στην πόλη κατακτά το παράνομο παρκάρισμα, ενώ στη δεύτερη θέση βρίσκεται η μη χρήση κράνους με πάνω από 90 χιλιάδες κλίσεις να έχουν δοθεί.

Πιο συγκεκριμένα και βάσει των αποτελεσμάτων της ΕΛΣΤΑΤ, οι βασικές παραβάσεις που οδηγούν στα περισσότερα ατυχήματα και δυστυχήματα στη Θεσσαλονίκη είναι:

• Παράνομο παρκάρισμα (546.099 περιπτώσεις)
• Μη χρήση κράνους (90.514 παραβάσεις)
• Αφαίρεση διπλώματος οδήγησης (78.827 περιπτώσεις)
• Μη χρήση ζώνης ασφαλείας (54.889 παραβάσεις)
• Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ (32.202 περιπτώσεις)
• Χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση (18.776 παραβάσεις)
• Παραβίαση σηματοδοτών (18.481 περιπτώσεις)
• Οδήγηση αντίθετα στην κατεύθυνση (14.759 παραβάσεις)
• Ακανόνιστοι ελιγμοί (11.187 περιπτώσεις)
• Παράνομο προσπέρασμα (8.553 παραβάσεις)

Σε συχνές παραβάσεις, όπως η χρήση κινητού τηλεφώνου, αυτό που ίσχυε πριν την ψήφιση του νέου ΚΟΚ ήταν η αφαίρεση της άδειας και των πινακίδων για 60 μέρες χωρίς καμία ποινική κύρωση σε περίπτωση πρόκλησης ατυχήματος, ενώ πλέον θα επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 350 ευρώ και η άδεια θα αφαιρείται για 30 ημέρες.

Σχετικά με τη μη χρήση κράνους, πλέον ο οδηγός θα τιμωρείται με 350 ευρώ πρόστιμο, αλλά θα του αφαιρείται και η άδεια για 30 ημέρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι και ο συνεπιβάτης θα τιμωρείται πλέον με πρόστιμο της ίδιας αξίας, ενώ θα τιμωρείται και ο οδηγός, ακόμα και αν ο ίδιος φορούσε κράνος.

Οι παρασύρσεις και οι ευθύνες των πεζών

Με τις παρασύρσεις πεζών στους δρόμους να παρουσιάζουν μία έξαρση, δεν θα μπορούσε να λείπει και από τον ΚΟΚ το σημείο εκείνο που εστιάζει και στους διερχόμενους των πεζοδρόμων. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα τροχαία που δημιουργούνται από τις παρασύρσεις, που δυστυχώς καταλήγουν κάποιες φορές σε δυστυχήματα, οφείλονται στη συμπεριφορά των ίδιων των πεζών. Ο αστυνομικός κ. Σφελινιώτης εξηγεί πως σε ένα μεγάλο ποσοστό η υπαιτιότητα είναι δική τους. «Σε δρόμους όπως η Τσιμισκή, ο πεζός δεν περιμένει το πράσινο. Μόλις δει ότι δεν περνάει αμάξι, περνάει», δηλώνει, ενώ αυτό παρατηρείται συχνά και από τους ηλικιωμένους άνω των 70, οι οποίοι δεν περνούν τον δρόμο από τη διάβαση που μπορεί να βρίσκεται μόνο πέντε μέτρα μακριά τους.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 22.06.2025