Ο νέος αναπτυξιακός νόμος και ο ρόλος του ΥΜΑΘ

Ο νέος αναπτυξιακός νόμος, που τέθηκε σε εφαρμογή το φετινό καλοκαίρι, προκάλεσε προβληματισμούς για την πιο ουσιαστική αρμοδιότητα του πάλαι ποτέ υπουργείου Μακεδονίας-Θράκης, δηλαδή τη λειτουργία της Διεύθυνσης Ιδιωτικών Επενδύσεων ως υποδοχέα επενδυτικών σχεδίων. Πλέον δεν είναι δεδομένο ότι όλες οι αιτήσεις επιδότησης επενδύσεων από τη Βόρεια Ελλάδα θα εξετάζονται στην υπηρεσία που εδρεύει στο Διοικητήριο, αλλά αυτό θα το αποφασίζει σε κάθε προκήρυξη ο εκάστοτε υπουργός Ανάπτυξης.

«Ο νέος αναπτυξιακός νόμος που ψηφίστηκε αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ενισχύονται οι επενδύσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Με το νέο πλαίσιο ο φορέας υποδοχής μίας πρότασης καθορίζεται πλέον από το υπουργείο Ανάπτυξης ανά προκήρυξη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι η Βόρεια Ελλάδα μένει χωρίς φωνή. Το ΥΜΑΘ, αξιοποιώντας τη μακρά εμπειρία της Διεύθυνσης Ιδιωτικών Επενδύσεων, παραμένει στρατηγικός εταίρος της επιχειρηματικής κοινότητας και εγγυητής της διεκπεραίωσης των φακέλων που θα αφορούν στη Μακεδονία και τη Θράκη. Και για αυτόν τον λόγο θα είναι ο βασικός φορέας υποδοχής στα επενδυτικά σχέδια του υπουργείου Ανάπτυξης, αφού αποτελεί και το μοναδικό κυβερνητικό σχήμα που βρίσκεται στη Βόρειο Ελλάδα, εκτός Αθηνών», τονίζει στη «ΜτΚ» ο υφυπουργός Εσωτερικών (τομέας Μακεδονίας-Θράκης), Κώστας Γκιουλέκας.

Πηγές του υπουργείου Ανάπτυξης διαβεβαιώνουν τη «ΜτΚ» ότι όχι μόνο δεν υποβαθμίζεται, αλλά ενισχύεται σημαντικά ο ρόλος του ΥΜΑΘ, εκτιμώντας, μάλιστα, ότι θα τριπλασιαστεί ο όγκος των φακέλων επενδυτικών σχεδίων που θα υποδέχεται και θα αξιολογεί, στο πλαίσιο του αναπτυξιακού νόμου.

Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Εσωτερικών, Κώστας Γκιουλέκας, απευθύνει κάλεσμα στους επιχειρηματίες, «να συνεχίσουν να καταθέτουν επενδυτικά σχέδια. Τα φορολογικά κίνητρα και οι επιχορηγήσεις παραμένουν ισχυρά και προσβάσιμα. Το ΥΜΑΘ θα βρίσκεται δίπλα τους σε κάθε στάδιο, ώστε η αναπτυξιακή δυναμική της Βόρειας Ελλάδας να ‘μεταφραστεί’ σε νέες επενδύσεις, βιώσιμες θέσεις εργασίας, καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους και ισχυρό οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα». Ήδη έχουν κατατεθεί οι πρώτες αιτήσεις για επιχορήγηση επενδυτικών σχεδίων, ένα μήνα μετά την προκήρυξη του Γ’ κύκλου του προγράμματος που αφορά μεταποιητικές επιχειρήσεις.

Η αλλαγή που προκάλεσε προβληματισμό

Ο αναπτυξιακός Νόμος 4887/2022 προέβλεπε ότι επενδυτικά σχέδια επιλέξιμου ύψους έως και ενός εκατομμυρίου ευρώ, υποβάλλονται στις Διευθύνσεις Αναπτυξιακού Προγραμματισμού των Περιφερειών της χώρας και τα σχέδια μεγαλύτερου προϋπολογισμού στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Ανάπτυξης, με μία εξαίρεση: τα επενδυτικά σχέδια από τις τρεις Περιφέρειες της Βορείου Ελλάδος με προϋπολογισμό 1-3 εκατ. ευρώ υποβάλλονταν στη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας-Θράκης.

Στον νόμο που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάιο (Ν. 5203/2025) και τροποποιούσε διατάξεις του αναπτυξιακού νόμου, αυτό άλλαξε. Συγκεκριμένα, ο νέος νόμος αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι «οι αιτήσεις για την υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων «δύνανται να υποβάλλονται» στο υπουργείο Ανάπτυξης, στις Διευθύνσεις Αναπτυξιακού Προγραμματισμού των Περιφερειών της χώρας και στη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας-Θράκης, και ότι ο φορέας υποδοχής καθορίζεται στην εκάστοτε προκήρυξη καθεστώτος ενίσχυσης.

Η πρόβλεψη αυτή προκάλεσε προβληματισμό για το γεγονός ότι η Γενική Διεύθυνση του ΥΜΑΘ δεν είναι o ντε φάκτο υποδοχέας όλων των επενδυτικών σχεδίων με προϋπολογισμό έως 3 εκατ. ευρώ, για όλα τα καθεστώτα ενίσχυσης, αλλά αυτό θα αποφασίζεται α λα καρτ από τον εκάστοτε υπουργό, σε κάθε προκήρυξη.

Μάλιστα, ο πρώην υπουργός Μακεδονίας Θράκης, Θόδωρος Καραόγλου, σχολίασε από το βήμα της Βουλής ότι θα είναι στην ευχέρεια του εκάστοτε υπουργού Ανάπτυξης το αν θα κατατίθεται κάποιο επενδυτικό σχέδιο στο ΥΜΑΘ, ζητώντας να υπάρξει πρόνοια και να μην καταργηθεί επί της ουσίας η ουσιαστικότερη αρμοδιότητα του υφυπουργείου Εσωτερικών (Τομέας Μακεδονίας και Θράκης). Επ’ αυτού υπήρξε προφορική δέσμευση του υπουργού Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκου, ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία του ΥΜΑΘ θα συμμετέχει σε όλα τα καθεστώτα του νέου αναπτυξιακού νόμου, υπό την προϋπόθεση ότι θα μπορεί να ολοκληρώνει τους απαιτούμενους ελέγχους εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων.

Τι προβλέπεται στις νέες προκηρύξεις

Στις δύο από τις τρεις προκηρύξεις καθεστώς που ακολούθησαν, η Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του ΥΜΑΘ συνέχισε να έχει τον ρόλο του υποδοχέα επενδυτικών σχεδίων. Συγκεκριμένα:

α) Στο καθεστώς Μεταποίηση-Εφοδιαστική Αλυσίδα ΦΕΚ 3283) η Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του ΥΜΑΘ θα συνεχίσει να υποδέχεται επενδυτικά σχέδια προϋπολογισμού 1 εκατ. ευρώ έως 3 εκατ. ευρώ, όπως και με τον προηγούμενο νόμο του 2022. Ωστόσο, δεν γίνεται καμία αναφορά για τους φακέλους με προϋπολογισμό έως 1 εκατ. ευρώ. Σε προηγούμενες προκηρύξεις οι αιτήσεις αυτού του προϋπολογισμού υποβάλλονταν στις Περιφέρειες. Από τη διατύπωση στην προκήρυξη συνάγεται ότι και αυτά τα μικρά επενδυτικά σχέδια θα κατατίθεται απευθείας στο υπουργείο Ανάπτυξης.

β) Στο καθεστώς Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης (ΦΕΚ 3306) προβλέπεται ότι στη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του υπουργείου Εσωτερικών, Τομέας Μακεδονίας - Θράκης, υποβάλλονται επενδυτικά σχέδια ύψους έως 3.000.000 ευρώ από όλες τις Περιφέρειες της Βορείου Ελλάδας (Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας). Επομένως, σε αυτό το καθεστώς ενισχύσεων η Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του ΥΜΑΘ έχει διευρυμένο ρόλο, αφού θα εξετάζει και τα σχέδια μικρότερου προϋπολογισμού.

γ) Το καθεστώς Μεγάλες Επενδύσεις αφορά τα σχέδια με προϋπολογισμό άνω των 15 εκατ. ευρώ, που υπάγονται απευθείας στο υπουργείο Ανάπτυξης, όπως συνέβαινε και με τον προηγούμενο νόμο.

Το φθινόπωρο αναμένεται να προκηρυχθούν τρία νέα καθεστώτα ενίσχυσης, τα οποία θα δώσουν βάρος κυρίως στις μικρές επιχειρήσεις και θα αφορούν νέες τεχνολογίες, εξωστρέφεια και κοινωνική επιχειρηματικότητα και χειροτεχνία, με στόχο τη διατήρηση της οικονομικής δραστηριότητας στην ελληνική ύπαιθρο. Πηγές από το υπουργείο Ανάπτυξης αναφέρουν ότι η Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων «θα έχει ρόλο υποδοχέα επενδυτικών σχεδίων και στα τρία νέα καθεστώτα. Ο στόχος μας είναι να έχουμε μία ισχυρή δομή υποδοχής και αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό», ανέφεραν χαρακτηριστικά.

Αξιολογήσεις εξπρές

Στον προηγούμενο νόμο η προθεσμία για την ολοκλήρωση του ελέγχου και της αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων ήταν σφιχτή (30-45 ημέρες), ωστόσο αυτό δεν απέτρεψε τις καθυστερήσεις, που εμφανίζονταν κυρίως στις Περιφέρειες που δεν είχαν το απαιτούμενο προσωπικό αλλά και την τεχνογνωσία. Ως ένα βαθμό αυτό συνέβαινε και στη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του ΥΜΑΘ και υπήρχε μία σχετική γκρίνια εκ μέρους των επιχειρηματιών. Το θέμα επιτάχυνσης των διαδικασιών αξιολόγησης και έγκρισης είχε συζητηθεί πέρσι τον Αύγουστο σε σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν ο υπουργός Ανάπτυξης, Τ. Θεοδωρικάκος, και ο υφυπουργός Εσωτερικών, Κ. Γκιουλέκας.

Με τον νέο νόμο το υπουργείο έθεσε προθεσμία 90 ημερών από την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων υπαγωγής στο σχετικό καθεστώς για την αξιολόγηση και έγκριση των σχεδίων. Όπως δήλωσε ο αρμόδιος υπουργός, Τάκης Θεοδωρικάκος «μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουν εκδοθεί οι εγκρίσεις για τουλάχιστον αυτά τα τρία καθεστώτα». Εν προκειμένω η καταληκτική ημερομηνία υποβολής φακέλου για τα τρία καθεστώτα που προκηρύχτηκαν είναι στις 10 Οκτωβρίου, επομένως, οι αποφάσεις για υπαγωγή ή μη του κάθε επενδυτικού σχεδίου στον αναπτυξιακό νόμο θα πρέπει να εκδοθούν μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2026. Αξίζει να σημειωθεί ότι στον Ν. 5203/2025 προβλέπεται επίσης ότι στις περιπτώσεις υπέρβασης των χρονικών ορίων, ο έλεγχος αξιολόγησης ανατίθεται, με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του υπουργείου Ανάπτυξης, σε ανεξάρτητο ορκωτό ελεγκτή από το Μητρώο Ορκωτών-Λογιστών ο οποίος οφείλει, το αργότερο εντός 30 ημερών από την ανάθεση, να ολοκληρώσει την αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων.

Οι περιπέτειες ενός υπουργείου που έγινε... Τομέας

Η εξέταση των επενδυτικών σχεδίων από όλη τη Βόρεια Ελλάδα είναι η σημαντικότερη αρμοδιότητα του ΥΜΑΘ, του άλλοτε υπουργείου Μακεδονίας, που μετατράπηκε για ένα διάστημα σε γενική γραμματεία, επανήλθε ως υπουργείο, για να μετατραπεί σε υφυπουργείο.

* To 2009 επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου το ΥΜΑΘ έγινε γενική γραμματεία Μακεδονίας Θράκης υπαγόμενη στο υπουργείο Εσωτερικών στην αρχή και στο υπουργείο Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.

* Συστήνεται η Επιχειρησιακή Μονάδα Ανάπτυξης με έδρα τη Θεσσαλονίκη, στην οποία δόθηκε η αρμοδιότητα ελέγχου και αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων από τη Βόρεια Ελλάδα. Στο Διοικητήριο εγκαταστάθηκε ο υφυπουργός Οικονομίας. Η Μονάδα υποδεχόταν, αξιολογούσε και έδινε την τελική έγκριση σε επενδύσεις από τη Μακεδονία και τη Θράκη από 3 έως 50 εκατομμύρια ευρώ, ενώ τα σχέδια προϋπολογισμού έως 3 εκατ. ελέγχονταν από τις Περιφέρειες.

* Το 2012 η νέα κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου προχώρησε σε επανασύσταση του υπουργείου Μακεδονίας και Θράκης. Η Επιχειρησιακή Μονάδα καταργήθηκε και οι αρμοδιότητές της μεταφέρθηκαν στη Διεύθυνση Οικονομίας και Τουριστικής Ανάπτυξης του ΥΜΑΘ.

* Το 2015 η κυβέρνηση Τσίπρα καταργεί το ΥΜΑΘ. Δημιουργείται Τομέας Μακεδονίας Θράκης στο υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (μετέπειτα υπουργείο Εσωτερικών) του οποίου έχει την ευθύνη αρμόδιος υφυπουργός. Τα επενδυτικά σχέδια από τη Β. Ελλάδα υπάγονται στη Διεύθυνση Περιφερειακής Αναπτυξιακής.

* Το 2021 η κυβέρνηση Μητσοτάκη (η οποία διατήρησε τον Τομέα Μακεδονίας Θράκης και δεν προχώρησε σε επανασύσταση του υπουργείου) περιορίζει τον προϋπολογισμό των σχεδίων που εξετάζονται στο Διοικητήριο από τα 50 εκατ. ευρώ στα 3 εκατ. ευρώ, για 7 από τα 13 καθεστώτα του νόμου. Επίσης περικόπτει τον προϋπολογισμό των σχεδίων που αξιολογούνται από τις Περιφέρειες από 3 εκατ. ευρώ σε 1 εκατ. ευρώ.

* Με τον νόμο του 2025 η δυνατότητα αξιολόγησης των επενδυτικών σχεδίων από τη Διεύθυνση Ιδιωτικών Επενδύσεων του ΥΜΑΘ δεν είναι δεδομένη, αλλά θα αποφασίζεται κάθε φορά από τον εκάστοτε υπουργό Ανάπτυξης. Προς το παρόν, η Διεύθυνση του ΥΜΑΘ εξακολουθεί να έχει αντικείμενο, αλλά παραμένει πάντα ανοικτό το ενδεχόμενο τα επόμενα χρόνια να μην περιληφθεί σε καμία από τις προκηρύξεις επενδυτικών σχεδίων που θα ακολουθήσουν και με τον καιρό να αδρανήσει και στην πράξη να καταργηθεί.