Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης αλλάζει και τον εκλογικό νόμο

Πριν καλά-καλά χωνέψουν τις αλλαγές που φέρνει ο νέος ενιαίος Κώδικας για δήμους και Περιφέρειες, η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να προχωρήσει στην κομβική αλλαγή που περιλαμβάνεται στον Κώδικα και αφορά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος για την εκλογή δημάρχου και Περιφερειάρχη.

Οι αιρετοί από την άλλη επιχειρούν να υποβαθμίσουν το ζήτημα, δηλώνοντας πως «όλα στην ώρα τους» και επιμένοντας στη μεγάλη «μεταρρύθμιση» που εξαγγέλλει το υπουργείο Εσωτερικών για την Τοπική Αυτοδιοίκηση υπό τον υπουργό Θεόδωρο Λιβάνιο.

Για δημάρχους, Περιφερειάρχες, δημοτικούς και Περιφερειακούς συμβούλους η αλλαγή του εκλογικού νόμου θεωρείται «δευτερεύον ζήτημα», αλλά ο υπουργός ήταν σαφής, όταν είπε ότι οι εκλογές θα γίνουν το 2028, οπότε μέρος του Κώδικα αφορά και το εκλογικό σύστημα με το οποίο θα εκλέγονται οι δημοτικές και Περιφερειακές Αρχές, για να είναι ξεκάθαροι οι κανόνες και να υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος προετοιμασίας.

Όπως έχει γίνει γνωστό, ο νέος εκλογικός νόμος προτείνει την κατάργηση του δεύτερου εκλογικού γύρου, καθώς θεωρείται πως η δεύτερη Κυριακή είναι «αχρείαστη» και επιπλέον σε αυτόν τον γύρο σημειώνονται μεγαλύτερα ποσοστά αποχής από τις κάλπες.

Ειδικότερα, τα βασικά στοιχεία του νέου εκλογικού νόμου, όπως τα παρουσίασε ο κ. Λιβάνιος, είναι τα εξής:

01

Εκλογή δημάρχων και Περιφερειαρχών σε έναν γύρο με κατάργηση της δεύτερης Κυριακής. Οι εκλογές θα διεξάγονται την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, κάθε πέντε χρόνια.

02

Εξασφαλισμένη πλειοψηφία για όποιον εκλεγεί με τα 3/5 των μελών των δημοτικών και των Περιφερειακών συμβουλίων να προέρχονται αντίστοιχα από τις παρατάξεις του εκλεγέντος δημάρχου και τον Περιφερειαρχη.

03

Αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση δημάρχου και Περιφερειάρχη, γεγονός που αποκλείει το απλό πλειοψηφικό σύστημα.

04

Οι συνδυασμοί μπορούν να έχουν επιπλέον 15% υποψηφίων, εφόσον αυτοί είναι ηλικίας έως 30 ετών, προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή των νέων στην αυτοδιοίκηση.

05

Ανάλογα με τον αριθμό των μελών που εκλέγει κάθε συμβούλιο, ένας, δύο ή τρεις δημοτικοί σύμβουλοι θα μπορούν να εκλέγονται χωρίς σταυρό. Στις Περιφέρειες χωρίς σταυρό θα εκλέγονται υποχρεωτικά δύο ή τρεις σύμβουλοι.

06

Θα δοθεί το δικαίωμα της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

07

Κατάργηση Δημοτικών Ενοτήτων ως εκλογικών Περιφερειών στους δήμους. Όλοι οι δήμοι της χώρας θα είναι ενιαία εκλογική Περιφέρεια.

08

Κατάργηση της δυνατότητας απόσπασης λόγω εκλογής των συμβούλων όλων των οργάνων προς υπηρεσίες που βρίσκονται στον τόπο εκλογής τους.

Επίσης, προβλέπεται ανασχεδιασμός όλου του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων συνδυασμών και εν γένει τους κανόνες διεξαγωγής της προεκλογικής εκστρατείας. Ενδεικτικά: απλοποίηση τήρησης βιβλίων συνδυασμών σε αναλογία με την ισχύουσα νομοθεσία για σωματεία, επανακαθορισμός περιορισμού εμφανίσεων, ειδική μέριμνα για παράνομη αφισοκόλληση, επανακαθορισμός ανωτάτων ορίων δαπανών συνδυασμών και υποψηφίων, εξαίρεση από δημοσιοποίηση στοιχείων στην κεντρική βάση δεδομένων των υποψηφίων συμβούλων.

Τα 3/5 των εδρών και «φύγαμε»

Κατά την παρουσίαση του νέου Κώδικα, ο υπουργός κ. Λιβάνιος σε μία προσπάθεια να πείσει τους αιρετούς για τα οφέλη που θα προκύψουν από την αλλαγή του εκλογικού νόμου είπε, μεταξύ άλλων, «όλοι ζήσατε δήμους στην προηγούμενη θητεία να διοικούνται στους 49 με πέντε δημοτικούς συμβούλους. Φαντάζεστε πόσο δύσκολο ήταν να ψηφιστεί έστω η πιο απλή απόφαση».

Αυτό που προτείνεται, πρόσθεσε, είναι η εκλογή των δημοτικών και των Περιφερειακών Αρχών σε έναν γύρο, δίνοντας τη δυνατότητα στον εκλογέα να κάνει και δεύτερη επιλογή για δημοτικό ή Περιφερειακό συνδυασμό.

«Θα μετρηθούν οι ψήφοι της πρώτης επιλογής, και αν δεν είναι το 50%, τότε από τους άλλους συνδυασμούς, από τον τρίτο και κάτω, θα μετρηθούν οι δεύτερες επιλογές που έχουν γίνει, και εφόσον ανήκουν σε ένα από τους δύο πρώτους συνδυασμούς, προστίθενται και όποιος έχει τις περισσότερες πρώτες και δεύτερες ψήφους κερδίζει», τόνισε ο κ. Λιβάνιος, επαναλαμβάνοντας, ωστόσο, ότι αυτές είναι μόνο προτάσεις, οι οποίες τίθενται στον διάλογο.

Όμως, για να διευκολύνει τη συζήτηση, έφερε δύο παραδείγματα: Το πρώτο παράδειγμα, είπε, είναι καθαρό παράδειγμα εκλογής πρώτου γύρου. «57% πρώτος συνδυασμός από τα ψηφοδέλτια που τέλειωσε έχει κλείσει η εκλογή, θα πάρει και τα 3/5 των εδρών και ‘φύγαμε’. Στο δεύτερο, δεν έχουμε 50%, άρα οι δύο συνδυασμοί ο Β και ο Δ προχωράνε στην επόμενη φάση και από τους άλλους συνδυασμούς αθροίζουμε όποιον έχει ψηφίσει τους δύο συνδυασμούς που περάσαν στη δεύτερη φάση. Αυτός που θα έχει τις περισσότερες πρώτες και δεύτερες ψήφους προχωράει».

Επιφυλάξεις από τους αιρετούς

Με επιφυλάξεις υποδέχθηκε ο κόσμος της αυτοδιοίκησης τη νέα πρόταση του εκλογικού νόμου, ενώ ακόμη και δήμαρχοι που πρόσκεινται στο «γαλάζιο» στρατόπεδο έκαναν λόγο για «μεγάλο ρίσκο αποτυχίας».

Ξεκάθαρος και ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, που δήλωσε ότι «δεν αποτελεί προτεραιότητα αυτήν τη στιγμή και θα συζητηθεί πρώτα εντός της αυτοδιοίκησης, καθώς αυτό που προέχει είναι η προώθηση πολιτικών λύσεων στα θεμελιώδη ζητήματα που έχουμε θέσει».

Την πλάτη στον εκλογικό νόμο γυρίζει και ο επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, που είπε ότι η κυβέρνηση μεθοδεύει έναν «νόμο Φρανκενστάϊν».

Χαρακτηριστική, όμως, ήταν και η τοποθέτηση του «γαλάζιου» Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας και προέδρου της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της ΕΝΠΕ, Νεκτάριου Φαρμάκη. «Ο εκλογικός νόμος είναι το έλασσον. Δεν έχει τόσο σημασία ποιος Περιφερειάρχης ή δήμαρχος εκλεγεί, αλλά αυτός που θα εκλεγεί να μπορεί να κάνει καλά τη δουλειά».

Σε ίδιο μήκος κύματος και Α’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, που διερωτήθηκε: «Χρειαζόμαστε σήμερα εκλογικό νόμο; Εδώ σκίσαμε τα ρούχα μας πριν από τρία χρόνια να ξεφύγουμε από την ακυβερνησία και φτιάξαμε νόμο και τώρα δεν μας κάνει; Άλλα πράγματα χρειαζόμαστε».

Αρνητικός ήταν και ο δημοτικός σύμβουλος Αιγάλεω και μέλος του ΔΣ της ΚΕΔΕ Δημήτρης Μπίρμπας, που δήλωσε ότι «οι εξαγγελίες του υπουργού αποπνέουν έναν νεοσυγκεντρωτισμό που θα οδηγήσει στην περαιτέρω ερημοποίηση και υποβάθμιση της υπαίθρου, όταν κάνει ενιαία εκλογική Περιφέρεια κάθε δήμο».

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 04.05.2025