Τι επίσημα τι φιλικά, η Εθνική δεν σταματάει πουθενά (βίντεο)
Η νεανική ομάδα του Ιβάν Γιοβάνοβιτς συνέτριψε με 4-1 τη Σλοβακία στο Παγκρήτιο
- Newsroom
Υπάρχουν επέτειοι που καταφέρνουν χάρη στο συμβολισμό τους να ξεφεύγουν όχι μόνον από το χρόνο αλλά και τα στενά όρια μιας χώρας. Μία απ’ αυτές είναι την προσεχή Πέμπτη. Τότε συμπληρώνονται 222 ολόκληρα χρόνια από την πτώση της Βαστίλης.
Γράφει ο Αλέξης Ν. Δερμεντζόγλου
Από το 1880 είναι και η εθνική γιορτή της Γαλλίας, σημαδεύοντας και την επανάσταση της αστικής τάξης κατά της φεουδαρχίας, που έτσι καταλύθηκε.
Ήταν μια ταραγμένη περίοδος, γεμάτη όμως με ηρωισμούς, αντιπαραθέσεις, ακρότητες αλλά και εγκατάσταση νέων θεσμών για την εμπέδωση της αστικής δημοκρατίας.
Δέκα χρόνια αργότερα, η επανάσταση του 1789, που ήταν λαϊκό αίτημα των πολλών, κατέληξε σε κάτι το αναπάντεχο. Το βράδυ της 9ης Νοεμβρίου του 1799, ενώ τον υποδέχθηκαν ως ήρωα, ο αρχηγός του στρατού Ναπολέων Βοναπάρτης (που το 1795 είχε καταπνίξει την εξέγερση των βασιλοφρόνων στο Παρίσι) διέλυσε το διευθυντήριο και την εξουσία ανέλαβε τριμελής υπατεία με πρώτο ύπατο τον ίδιο. Η Γαλλία παρέμεινε τυπικά δημοκρατία, όμως ο Ναπολέων κυβερνούσε ως απόλυτος μονάρχης.
Επτά κρατούμενοι
Πίσω από την πτώση της Βαστίλης ο συμβολισμός ήταν σημαντικός, μια και εκεί για χρόνια φυλακίζονταν πολιτικοί κρατούμενοι ή άτομα που είχαν αντίθετες απόψεις προς το βασιλιά. Οι επαναστάτες βρήκαν μέσα μόνο επτά κρατούμενους, σκότωσαν το διευθυντή των φυλακών, ενώ γενικά η μέρα δεν ήταν αναίμακτη, είχε δέκα νεκρούς. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος ο ΙΣΤ’, παντρεμένος με την Αντουανέτα, επισκέφθηκε το Παρίσι, έβαλε στο καπέλο του την μπλε, κόκκινη και άσπρη κονκάρδα, συμβολίζοντας τα χρώματα της γαλλικής σημαίας: Ελευθερία, Ισότητα, Δικαιοσύνη.
Βέβαια, το 1793 ούτε αυτός ούτε η βασίλισσα θα αποφύγουν την γκιλοτίνα. Προηγήθηκε το 1791 η αποτυχημένη απόπειρά τους να διαφύγουν στο Λουξεμβούργο, αλλά συνελήφθησαν στη Βαρέν.
Ψωμί και παντεσπάνι
Η οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν τραγική. Υπέρμετρα δάνεια, η Γαλλία βρίσκεται στα όρια της χρεοκοπίας, ενώ το κράτος είχε ξοδέψει πολλές λιβρέες, για να αντιπαρατεθεί εμμέσως στους Άγγλους, βοηθώντας με όπλα, εφόδια και χρήματα τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα - επανάσταση των Αμερικανών.
Το χειμώνα του 1789 τα πράγματα είχαν φθάσει σε κατάσταση τραγική. Απλοί άνθρωποι φώναζαν στους δρόμους ζητώντας ένα κομμάτι ψωμί. Και τότε χρεώνεται στην Αντουανέτα η περιβόητη απεχθής φράση «Γιατί φωνάζουν; Αν δεν έχουν ψωμί, ας φάνε παντεσπάνι». Η ίδια, όμως, όπως και 400.000 αργόσχολοι ευγενείς, αλλά και κληρικοί, είχαν τρομερά έξοδα. Η βασίλισσα σπαταλούσε σε ρούχα, αρώματα και κοσμήματα 70.000 ευρώ το μήνα.
Όσο για τη γαλλική επανάσταση, είχε και τις σκοτεινές της πλευρές. Τις καχυποψίες, την υπερβολική φοβία απέναντι στις συντηρητικές δυνάμεις. Ο Δάντον, μέγιστος επαναστάτης, προσωπικότητα, στάλθηκε στην γκιλοτίνα το 1794. Υπό τον Ροβεσπιέρο και τους φίλους του εξαπολύθηκε κατά των υπόπτων τρομερή βία. Περί τις 35.000 άτομα εκτελέστηκαν σε μια σύντομη «μαύρη» περίοδο, που ονομάστηκε τρομοκρατία. Στις 28 Ιουλίου του 1794 στάλθηκε στην γκιλοτίνα και ο Ροβεσπιέρος με τους στενούς φίλους του.
Προς τη λαιμητόμο
Ως κίνημα, εξέγερση, φιλοσοφία (βασισμένη στον διαφωτισμό) η γαλλική επανάσταση αποτελεί ένα γεγονός κορυφαίας σημασίας για το ότι εκπροσωπούσε μια νέα τάξη που διαμορφωνόταν τότε, την αστική. «Φλόγισε» πολλούς λαούς και φυσικά τροφοδότησε λογοτεχνήματα και γοήτευσε και τον κινηματογράφο. Ο Άγγλος Ντίκενς εντυπωσιάστηκε με όλη αυτή την κατάσταση και έγραψε το περίφημο βιβλίο «Η ιστορία δύο πόλεων» (Παρίσι και Λονδίνο). Είναι η περίπτωση που κάποιος παίρνει τη θέση κάποιου άλλου για την γκιλοτίνα, προκειμένου ο πρώτος να χαρεί τη ζωή και τον έρωτα. Έγιναν αρκετές κινηματογραφικές διασκευές. Ξεχωρίζω την προπολεμική και εκείνη της δεκαετίας του ’50 με τον Ντερκ Μπόγκαρντ και τίτλο «Για την αγάπη σου στη λαιμητόμο» του Ραλφ Τόμας. Υπάρχει το ’80 και πολύωρη έγχρωμη τηλεοπτική έκδοση.
Στοχασμός στην ιστορία
Ο Ρομπέρ Ανρικό και ο Ρίτσαρντ Χέφρον γύρισαν το 1989 την εξάωρη, τηλεοπτική παραγωγή «Η γαλλική επανάσταση». Στα γεγονότα της επανάστασης στον Δαντόν, στον Ροβεσπιέρο και στους άλλους αναφέρεται και το πολύκροτο, τετράωρο, «βουβό» αριστούργημα του Αμπέλ Γκανς «Ναπολέων Βοναπάρτης» (1927).
Όσο για τη Σοφία Κόπολα, εντυπωσιάστηκε με το κρυφό δράμα της βασίλισσας και γύρισε τη «Μαρία Αντουανέτα» (2006) με την Κίρστεν Ντάνστ στον ομώνυμο ρόλο.
Αρχές δεκαετίας του ’80 και ο Σκόλα εμπνέεται από την απόπειρα της βασιλικής οικογένειας να διαφύγει μέσα σε κλειστή άμαξα στο Λουξεμβούργο. Εντυπωσιακός στοχασμός στην Ιστορία είναι «Η νύχτα της Βαρέν» με Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Χάνα Σιγκούλα, Μισέλ Πικολί. Να θυμίσω ακόμα τον «Τζέφερσον στο Παρίσι» του Τζέιμς Άιβορι με τον Νικ Νόλτε.
Η γαλλική επανάσταση φλογίζει πάντα τους δημιουργούς. Ο κορυφαίος Γάλλος Ερίκ Ρομέρ μας προσφέρει το 2001 το εξαιρετικό φιλμ «Η Αγγλίδα και ο δούκας».
Φλογισμένο πρόσχημα
Τον Ιούνιο του 1789 κάπου στη γαλλική επαρχία μας μεταφέρει η περίφημη ταινία εποχής του Κριστιάν Ζακ «Η μαύρη τουλίπα». Ο Αλέν Ντελόν και η Βίρνα Λίζι σε μια αναρχική, επαναστατική, χαρούμενη, αντικομφορμιστική ταινία εποχής για τα προεόρτια της εξέγερσης. Το φιλμ έρχεται από τη δεκαετία του ’60, αλλά σε όποια χρονολογία κι αν ψάξεις, κάπου θα βρεις τη φωτιά της επανάστασης. Στα 1979 ο Ζακ Ντεμί θα δώσει τη «Lady Oscar», ενώ το 2004 η Χίλαρι Σουάνκ θα πρωταγωνιστήσει στην «Επιχείρηση περιδέραιο» σε σκηνοθεσία Τσαρλς Σάιερ.
Κι ακόμα η Βαστίλη φαίνεται πως ήταν εντυπωσιακό ντεκόρ για το σινεμά. Από το προπολεμικό «Μπροστά στο ικρίωμα» (1934) θα φθάσει το 1949 το γεμάτο σκιές και ανατριχίλες «Νύχτες στη Βαστίλη».
Όσο για το 1983, θα υπάρξει μια σαφέστατη πολιτική αντιστοίχηση, όταν ο Βάιντα γυρίζει τον «Δαντόν» με τον Ντεπαρντιέ στον ομώνυμο ρόλο. Στέλνεται, ως γνωστό, στην γκιλοτίνα. Η διαμάχη του με τον παλιό του φίλο Ροβεσπιέρο δίνει την ευκαιρία στον Βάιντα να μιλήσει για το πολιτικό δράμα της χώρας του. Στρατηγός Γιαρουζέλσκι, Λεχ Βαλέσα και άλλες αναφορές ξεπροβάλλουν μέσα από την ταινία, που ξεχώριζε για τον πυκνό διάλογο και το σαφέστατο προβληματισμό τι σημαίνει εκτροπή ενός καθεστώτος από τις αρχές.
Το ’70 όλοι διασκεδάσαμε με τον «Αρχίστε την επανάσταση χωρίς εμένα» του Μπαντ Γιόρκιν, αλλά βεβαίως το γεγονός παραείναι σοβαρό και ιστορικό για να το δεις μόνον από την αστεία ή την περιπετειώδη πλευρά του.
