Η επαγγελματική ζωή πολλές φορές δεν είναι εύκολη, ειδικά όταν περιλαμβάνει καταστάσεις βίας ή παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο. Πολύ συχνά οι εργαζόμενοι γίνονται μάρτυρες ή και αποδέκτες μιας τραυματικής και βίαιης εμπειρίας στο χώρο εργασίας τους.
Το mobbing - προέρχεται από την αγγλική λέξη “mob” που σημαίνει «επιτίθεμαι», «περικυκλώνω», «ενοχλώ» - δηλαδή η ηθική και ψυχολογική παρενόχληση στην εργασία, συνδέεται με οποιαδήποτε καταχρηστική συμπεριφορά που μπορεί να ζημιώσει την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια ή τη σωματική ή ψυχική ακεραιότητα του ατόμου, να θέσει σε κίνδυνο την εργασία του ή να διαταράξει το εργασιακό κλίμα.
Τα τελευταία χρόνια, η δημόσια συζήτηση γύρω από την παρενόχληση και το κακοποιητικό εργασιακό περιβάλλον,, έχει διαστάσεις. Η αύξηση των καταγγελιών από εργαζομένους σε διάφορους τομείς έχει φέρει στο προσκήνιο μια σοβαρή και επίκαιρη κρίση, που επηρεάζει την ψυχική υγεία και την παραγωγικότητα στο χώρο εργασίας.
Στις 318 οι καταγγελίες για βία και παρενόχληση στην εργασία το 2024 - Υπετριπλασιασμός των υποθέσεων σεξουαλικής παρενόχλησης
Σύμφωνα με τη νέα έκθεση πεπραγμένων του αρμόδιου τμήματος της Επιθεώρησης Εργασίας, οι αναφορές για περιστατικά βίας και παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο καταγράφουν σημαντική άνοδο της τάξης του 39%, εντός του 2024! Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το ποσοστό αύξησης σε βάθος τριετίας (2022-2024), φθάνοντας το 110%, από 151 σε 318 καταγγελίες το 2024.
Οι υποθέσεις δε σεξουαλικής παρενόχλησης υπερτριπλασιάστηκαν, καθώς από 12 το 2023 έφτασαν τις 38 το 2024.
Γυναίκες τα θύματα
Τα θύματα, στη συντριπτική πλειοψηφία ήταν για άλλη μια χρονιά γυναίκες, καθώς οι 34 στις 38 καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση προέρχονται από το γυναικείο φύλο. Ως προς τους θύτες, τα άτομα που καταγγέλλονται για παρενόχληση δηλαδή, την πρώτη θέση κατέχουν οι άντρες. Και στις 38 υποθέσεις καταγγελλόμενων συμπεριφορών σεξουαλικής παρενόχλησης φέρεται ότι ο δράστης ήταν άντρας. Πιο συγκεκριμένα, οι καταγγελίες κατά 66% προέρχονται από γυναίκες και κατά 34% από άνδρες, ενώ ο καταγγελλόμενος είναι σε ποσοστό 70% άνδρας.
Όσον αφορά στο αντικείμενο της καταγγελίας, το 88% αφορά σε περιστατικά βίας (λεκτικής, σωματικής) και παρενόχλησης (ηθικής, ψυχολογικής) και το 12% σε σεξουαλική παρενόχληση, υπογραμμίζοντας τη διαχρονική́ τάση υποδήλωσης αυτών, εξαιτίας της ιδιαιτερότητας και της δυσκολίας ως προς την απόδειξή τους.
Ως προς την ηλικία των καταγγελλόντων, τα περισσότερα σχετικά περιστατικά αφορούσαν τις ηλικίες 45-64, σε ποσοστό 37%.
«Πρωτιά» των καταγγελιών στον κλάδο εμπορίου
Τα περισσότερα περιστατικά αφορούσαν τις ηλικίες 45-64, σε ποσοστό 37%, ενώ την «πρωτιά» των καταγγελιών κατέχουν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους κλάδους του χονδρικού και λιανικού εμπορίου σε ποσοστό 28%, με αυτές των ξενοδοχείων και της εστίασης να ακολουθούν με 26%.
Το νομοθετικό πλαίσιο
«Ο Νόμος 4808/21, που απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή βίας, σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική, στο χώρο εργασίας αλλά και την παρενόχληση αυτοτελώς, χωρίς δηλαδή να εξαρτά τις έννοιες αυτές από άλλου είδους διακρίσεις, έχει συμβάλλει θετικά στην αύξηση των καταγγελιών τέτοιων περιστατικών. Ωστόσο, χρειάζεται να να κάνουμε περισσότερη δουλειά», λέει στη ΜτΚ ο πρόεδρος του ΔΣ του σωματείου “No Mobbing at Work”, Χέρμαν Σεμέλογλου.
Αντιμετωπίζοντας το mobbing
Πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν και να αποκωδικοποιήσουν το mobbing και την ίδια στιγμή ρίχνουν την ευθύνη στον εαυτό τους για ανάλογες συμπεριφορές. «Όταν κάποιος αντιμετωπίζει προσβολές ή απειλές, δέχεται υποτιμητικά σχόλια ή εχθρικά βλέμματα, ή κακομεταχείριση στο χώρο εργασίας, επίσης, όταν νιώθει ανασφαλής, ανεπαρκής, απομονωμένος ή αποκλεισμένος από την υπόλοιπη εργασιακή ομάδα, τότε το πιθανότερο είναι να έχει πέσει θύμα mobbing», τονίζει ο κ. Σεμέλογλου. «Υπάρχουν όμως και πολλοί έμμεσοι ή και ύπουλοι τρόποι να δεχτεί κάποιος παρενόχληση, χωρίς να το αντιληφθεί. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό οι εργαζόμενοι να εκπαιδεύονται ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν με τον κατάλληλο τρόπο φαινόμενα παρενόχλησης, βίας ή εκφοβισμού».
Σε κάθε περίπτωση, αυτό που είναι σημαντικό και που θα φανεί χρήσιμο, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι οι εργαζόμενοι να ενημερωθούν σχετικά με το νομικό πλαίσιο για το mobbing στην εργασία και για τα μέτρα προστασίας που προβλέπονται, ώστε να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να μπορέσουν να τα διεκδικήσουν.
«Αν κάποιος θεωρεί ότι εμπίπτει σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες αρχικά μπορεί να κάνει μια πρώτη κουβέντα με το οικείο του περιβάλλον και ή αν είναι πολύ πιο σοβαρή περίπτωση να απευθυνθεί σε κάποιο δικηγόρο, ή να προσφύγει ενώπιον της Επιθεώρησης Εργασίας και του Συνηγόρου του Πολίτη, καθώς και να υποβάλει καταγγελία εντός της επιχείρησης».
Οι καταστάσεις παρενόχλησης ή βίας εκδηλώνονται μεμονωμένα ή κατ’ επανάληψη και μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες στην ψυχική και σωματική υγεία των ατόμων που τις βιώνουν. Επηρεάζουν την ψυχολογία του θύματος, την κοινωνική του ζωή, την απόδοση στην εργασία του, στα οικονομικά του, ακόμη και στο σώμα του, ενώ σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην παραίτηση από την εργασία. «Συχνά το θύμα αντιμετωπίζει διαταραχές ύπνου, παθαίνει κρίσεις πανικού, έχει μόνιμα κακή διάθεση και φυσικά χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση».
Οι αρνητικές συνέπειες όμως δεν αφορούν μόνο στο άτομo που υφίσταται το mobbing αλλά και στις εταιρείες που ζημιώνονται από την μειωμένη παραγωγικότητα και την κακή συνεργασία μεταξύ των εργαζομένων.
Όσο για το τι μπορούν να κάνουν οι εταιρίες, οι εργοδότες/-τριες για τον περιορισμό και την εξάλειψη των φαινομένων βίας και παρενόχλησης στην εργασία, ο κ. Σεμέλογλου σημειώνει πως υποχρεούνται στη λήψη μέτρων για τη διαχείριση περιστατικών, συμπεριφορών και καταγγελιών. «Οφείλουν να λαμβάνουν προληπτικά μέτρα για την αποφυγή περιστατικών βίας στην εργασία, μέσω ενημέρωσης και εκπαίδευσης του προσωπικού τους, αλλά και της επαναληψιμότητας γιατί π.χ. ένα σεμινάριο δύο ωρών ίσως να μην είναι αρκετό».
Από το 2019, υπάρχει στην Ελλάδα ένα σωματείο που δημιουργήθηκε για να βάλει τέλος στην παρενόχληση και τη βία στον εργασιακό χώρο. Το «Νο Mobbing at work» είναι η πρώτη ελληνική οργάνωση για την εργασιακή ειρήνη και την ψυχολογική ασφάλεια, η οποία δίνει κατευθύνσεις και προσφέρει συμβουλευτική και ηθική υποστήριξη στα θύματα mobbing.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025
