Πηγή Ζωής: O Σύλλογος που στηρίζει από το 1997 τους ασθενείς με μεσογειακή αναιμία

Ο Σύλλογος Πηγή Ζωής είναι εθελοντική, μη κυβερνητική οργάνωση που λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη από το 1997. Κύριος σκοπός της δράσης των μελών του είναι η προώθηση της ιδέας της εθελοντικής αιμοδοσίας, με τις ανάγκες της χώρας μας να είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Ενδεικτικά, η χώρα μας το 2023 συγκέντρωσε για τη φροντίδα και θεραπεία των ασθενών 570.974 μονάδες αίματος εκ των οποίων 550.974 μονάδες συλλέχθηκαν από την Πηγή Ζωής και 20.000 μονάδες παρελήφθησαν από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό, αποκλειστικά για τους συνανθρώπους μας με μεσογειακή αναιμία. Από τις 550.974 μονάδες αίματος που συγκεντρώθηκαν το 2023, το 68,7% συγκεντρώθηκε από εθελοντές αιμοδότες.

Στην Ελλάδα το 2023 έγιναν συνολικά 509.472 μεταγγίσεις αίματος εκ των οποίων 98.605 μεταγγίσθηκαν σε ασθενείς με μεσογειακή αναιμία και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες που αντιστοιχούν σε 2.100 ασθενείς (περίπου το 19%). Διαχρονικά οι ανάγκες για μεσογειακή αναιμία είναι το 20% των συνολικών μονάδων αίματος που συλλέγονται. Όπως εξηγεί στη «ΜτΚ» ο Βασίλης Περιφάνης, καθηγητής του τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ και γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πηγή Ζωής, το ιδιαίτερο πρόβλημα είναι ότι τα άτομα με μεσογειακή αναιμία πρέπει να μεταγγίζονται με «φρέσκο» αίμα (εντός 7 ημερών) και μάλιστα χρειάζονται 2 μονάδες κάθε 15 μέρες. Πρακτικά 8-10.000 μονάδες κάθε μήνα. «Τίθεται λοιπόν η ανάγκη για διαρκή και τακτική εθελοντική αιμοδοσία ώστε να καλύπτονται αυτές οι ανελαστικές ανάγκες», εξηγεί. Στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης, τα άτομα με μεσογειακή αναιμία φτάνουν τα 300 σε σύνολο 2.500 πανελλαδικά.

Η κύρια δράση του Συλλόγου είναι ο συντονισμός 4.000 περίπου ενεργών αιμοδοτών, ηλεκτρονικά καταγεγραμμένων, για προγραμματισμένη εθελοντική αιμοδοσία σε άτομα με μεσογειακή αναιμία. «Οι αιμοδοσίες γίνονται μετά από τηλεφωνική πρόσκληση με βάση τον γονότυπο της ομάδας αίματος του πάσχοντα, με αποτέλεσμα όλοι να μεταγγίζονται όταν χρειάζεται. Κατά βάση πρόκειται για ένα πρόγραμμα κατευθυνόμενης εθελοντικής αιμοδοσίας έτσι ώστε ωφελημένοι να είναι αμφότεροι καθώς και ο πάσχων δεν ανησυχεί για την προγραμματισμένη μετάγγισή του και ο εθελοντής αιμοδότης δεν ξεχνά να δώσει το αίμα του», σημειώνει ο κ. Περιφάνης.

Αξίζει να αναφερθεί ότι στα μητρώα του Συλλόγου είναι συνολικά εγγεγραμμένοι 8.788 αιμοδότες από τους οποίους οι 4.521 έχουν σταματήσει να αιμοδοτούν, είτε λόγω ηλικίας είτε για λόγους υγείας.

Ελβετική βοήθεια

Κάθε χρόνο η χώρα μας παραλαμβάνει μονάδες αίματος από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό οι οποίες διοχετεύονται αποκλειστικά και μόνον στους ασθενείς με μεσογειακή αναιμία. Το αντίτιμο που πληρώνει η χώρα μας ετησίως για να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες ανέρχεται σύμφωνα με τον κ. Περιφάνη σε περίπου 4 εκατ. ευρώ. «Σε σταθερή βάση, τα τελευταία 15 χρόνια, παίρνουμε 20.000 μονάδες αίματος από την Ελβετία. Ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες οι ανάγκες αυξάνονται γιατί μειώνονται οι εθελοντές αιμοδότες», περιγράφει ο κ. Περιφάνης.

Όσον αφορά τους λόγους για τους οποίους παρατηρείται διαχρονικά μία έλλειψη σε αιμοδότες, ο ίδιος εξηγεί αρχικά πως για να δώσει κανείς αίμα πρέπει να είναι από 18 έως 62 ετών. «Η Πηγή Ζωής αριθμεί 8.788 εγγεγραμμένους αιμοδότες εκ των οποίων ενεργοί είναι οι 4.267 γι’ αυτό και υπάρχει μεγάλη ανάγκη η λίστα αυτή να ανανεώνεται. Μεταξύ 2010-’15, υπήρξε μία μεγάλη μετανάστευση νέων ανθρώπων σε χώρες του εξωτερικού είτε για σπουδές είτε για εύρεση εργασίας στερώντας έτσι από την χώρα έναν σημαντικό αριθμό εν δυνάμει αιμοδοτών. Σύμφωνα με έρευνα της MRB που δημοσιεύτηκε το 2008, μόλις το 4% του συνολικού πληθυσμού είναι εθελοντές αιμοδότες. Όπως προέκυψε από την έρευνα, το 82,9% των πολιτών δεν είναι εθελοντές αιμοδότες λόγω αμέλειας/αδιαφορίας», επισημαίνει ο κ. Περιφάνης.

Ενημερωτικές καμπάνιες

Μία από τις δράσεις της Πηγής Ζωής είναι η προώθηση του εκπαιδευτικού διαδραστικού προγράμματος «Αιμοσφαίρια-Ταξίδι στην Πηγή της Ζωής» το οποίο παρέχεται από τον Σύλλογο εξ ολοκλήρου δωρεάν στα σχολεία, με την συνεργασία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης μέσω του προγράμματος Αγωγής Υγείας, με στόχο τη διαμόρφωση εθελοντικής αιμοδοτικής συνείδησης από μικρή ηλικία. «Πρόκειται για ένα μάθημα-παιχνίδι με κινούμενα σχέδια, για παιδιά 10-14 χρονών, όπου με τη βοήθεια οπτικοακουστικών μέσων το παιδί μαθαίνει για το τι συμβαίνει μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, πως κυκλοφορεί το αίμα, ποια είναι τα στοιχεία του αίματος, και μέσα από την ασθένεια μιας συνομήλικης φίλης μαθαίνει για τον εθελοντισμό και την αξία της προσφοράς του αίματος.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα πρωτοκυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1999, το πήραμε μετά από αλληλογραφία με την παραγωγό εταιρεία (ADOSEN) το 2008, μεταφράστηκε, επιλέχθηκαν ηθοποιοί για τις φωνές και γράφτηκε και τραγουδάκι για τη σειρά. Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει για κάθε τάξη 1 DVD με κινούμενα σχέδια, 1 βιβλίο για κάθε δάσκαλο και 1 βιβλίο για κάθε μαθητή και παρέχεται εξ ολοκλήρου δωρεάν στα σχολεία από την Πηγή Ζωής», εξηγεί ο κ. Περιφάνης.

Στα 28 χρόνια λειτουργίας του Συλλόγου, πρόεδρος ήταν η Ηλέκτρα Κολοκυθά-Γραμματικοπούλου. Φέτος, μετά τις πρόσφατες αρχαιρεσίες, πρόεδρος ανέλαβε ο καθηγητής Παθολογίας του ΑΠΘ, Χρήστος Σαββόπουλος. Κύρια δράση του Συλλόγου είναι να προσελκύει και να εγγράφει νέους εθελοντές αιμοδότες. Αυτό επιτυγχάνεται με ενημερωτικές καμπάνιες σε ανοιχτούς χώρους (π.χ. αιμοδοσία στη Καμάρα, συμμετοχή στη ΔΕΘ) και όπου κληθούν να τα μέλη του Συλλόγου για να μιλήσουν (πρόσφατα στο Γυμνάσιο Παλαιοχωρίου, συνεδρίαση ΡΟΤΑΡΥ, ΤΕΙ Καστοριάς κ.τ.λ.). Παράλληλα, στα σκαριά βρίσκεται η συνεργασία με την Φοιτητική Ιατρική Ένωση (ΕΕΦΙΕ) για διάχυση των δράσεων του Συλλόγου σε όλο τον χώρο του πανεπιστημίου (στις υπόλοιπες σχολές). Επισημαίνεται ότι ο Σύλλογος έχει καθιερώσει ανά τετραετία βράβευση των αιμοδοτών που έχουν συμπληρώσει πάνω από 40 αιμοδοσίες, σε τελετές με απόδοση επαίνων και καλλιτεχνικό πρόγραμμα. Οι βραβεύσεις ξεκίνησαν το 2002 και τότε είχαν βραβευθεί 35 αιμοδότες που είχαν ξεπεράσει τις 35 αιμοδοσίες για άτομα με μεσογειακή αναιμία. Ακολούθησαν οι βραβεύσεις στο «Βελλίδειο» το 2006, στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου το 2010, στο κινηματοθέατρο «Ολύμπιον» το 2014, η επόμενη το 2018 στη Στρατιωτική Λέσχη και η τελευταία σε αίθουσα του GRAND HOTEL PALACE, το 2022.

«Οι τελετές βράβευσης γίνονται για να ευχαριστήσουμε τους αιμοδότες μας για τη στήριξή τους επί σχεδόν μια εικοσιπενταετία, να τους συγχαρούμε όλους ανεξάρτητα από το πόσες φορές έδωσαν αίμα και να βραβεύσουμε μερικούς, περισσότερο για να αποτελέσουν και αυτοί, όπως και οι προηγούμενοι, φωτεινά παραδείγματα ανθρωπιάς που όλοι μας θέλουμε να μοιάσουμε. Το αναμνηστικό δίπλωμα και η συμβολική πλακέτα-έπαινος δεν έχουν καμιά ιδιαίτερη σημασία. Γιατί δεν βραβεύεται η πράξη αλλά η ψυχή», υπογραμμίζει.

Προγραμματισμένες αιμοδοσίες

Η ιδιαιτερότητα της Πηγής Ζωής αφορά την οργάνωση των 4.000 περίπου ενεργών αιμοδοτών, ηλεκτρονικά καταγεγραμμένων στα αρχεία του Συλλόγου, για προγραμματισμένη εθελοντική αιμοδοσία σε άτομα με μεσογειακή αναιμία. «Οι αιμοδοσίες γίνονται μετά από τηλεφωνική πρόσκληση, με βάση τον γονότυπο της ομάδας αίματος του πάσχοντα, με αποτέλεσμα όλοι να μεταγγίζονται όταν χρειάζεται. Ένας εθελοντής λοιπόν που αιμοδοτεί, μπορεί να ξαναδώσει αίμα μετά από τρεις με τέσσερις μήνες. Τότε τον καλεί ο Σύλλογος εκ νέου για να αιμοδοτήσει», αναφέρει ο κ. Περιφάνης. Διευκρινίζει φυσικά πως δεν καλύπτονται μόνον οι ανάγκες θαλασσαιμικών σε αίμα, παρότι αυτή είναι η κύρια στόχευση.

Ο Σύλλογος Πηγή Ζωής διατηρεί άριστη συνεργασία με το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ όπου οι εθελοντές ενημερώνονται για το έργο του Συλλόγου και εφόσον το επιθυμούν εγγράφονται στα μητρώα του. Παρά τις ελλείψεις που υπάρχουν σε έμψυχο δυναμικό, συνεργασία υπάρχει και με το Ιπποκράτειο νοσοκομείο αλλά και με τον Άγιο Παύλο που διαθέτει μία άριστη μονάδα αιμοδοσίας, όπως περιγράφει ο κ. Περιφάνης. Πολύ καλή μονάδα αιμοδοσίας διαθέτει και το Παπανικολάου όπου στεγάζεται και η μονάδα μεταμοσχεύσεων μυελού των οστών όμως, «δεν είναι τόσο εύκολη η πρόσβαση για τους εθελοντές αιμοδότες, καθώς είναι λίγο απομακρυσμένο».

Τα οφέλη

Ο Βασίλης Περιφάνης, αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ και γενικός γραμματέας του Συλλόγου Πηγή Ζωής εξηγεί πως τα οφέλη για έναν εθελοντή αιμοδότη είναι πολλαπλά. «Κερδίζει πρώτα απ’ όλα η υγεία του. Επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει πως η περιοδική απώλεια αίματος βοηθά στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων. Επιπλέον, όταν ο αιματοκρίτης είναι υψηλός οι λειτουργίες στο σώμα μας εκτελούνται πιο αργά και λιγότερο αποδοτικά. Φυσικά υπάρχει και η ηθική διάσταση όπου δίνοντας αίμα βοηθάς έναν συνάνθρωπό σου. Αξίζει να αναφερθεί βέβαια πως το αίμα που δίνει ένας εθελοντής εξετάζεται για πλήθος νοσημάτων και φυσικά εάν προκύψει οτιδήποτε ενημερώνεται άμεσα ο δότης».

Εθελοντική αιμοδοσία στις 8 Μαΐου

Ο Σύλλογος δεν έχει καμία κρατική ενίσχυση, στηρίζεται στις συνδρομές μελών, στις κατά καιρούς δωρεές, στα έσοδα από εκδηλώσεις όπως τα χριστουγεννιάτικα bazaar και η πώληση λαμπάδων. «Ο Σύλλογος, και οι δύο γραμματείς μας κάνουν περίπου 10.000 τηλεφωνήματα τον μήνα προκειμένου να ενημερωθούν τα μέλη μας για τις μεταγγίσεις που πρέπει να γίνουν. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό λοιπόν και να έχουμε νέους εθελοντές και να στηρίζονται οι δράσεις του Συλλόγου ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα τη λειτουργία του», καταλήγει ο κ. Περιφάνης. Για τις 8 Μαΐου, Παγκόσμια Ημέρα Μεσογειακής Αναιμίας, σε συνεργασία με το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ έχουν προγραμματιστεί ενημερωτικές δράσεις και εκδηλώσεις που θα φιλοξενηθούν στην πλατεία Αριστοτέλους.

*Δημοσιεύτηκε στη "ΜτΚ" στις 27/4/2025