Πρωινός καφές με τον πρύτανη του ΑΠΘ Νίκο Παπαϊωάννου

- Newsroom

Λίγα λεπτά μετά τις 8 και μισή είμαστε στο γραφείο της πρυτανείας του ΑΠΘ και συζητάμε με τον πρύτανη του ιδρύματος Νίκο Παπαϊωάννου.

-Είναι ο πρώτος καφές που πίνετε;

Ο δεύτερος. Ο πρώτος είναι γύρω στις 7 στο σπίτι. Εσπρέσο εκεί, εσπρέσο και εδώ. Αν και μου αρέσει ο κρύος εσπρέσο, η ελληνική εφεύρεση του freddo. Όμως ο πρώτος καφές της ημέρας θα πρέπει να είναι ο κλασσικός εσπρέσο.

-Πως είναι η καθημερινότητα ενός πρύτανη;

Η ημέρα ξεκινά το πρωί και τελειώνει στις 12 το βράδυ. Από το πρωί μέχρι τις 6 με 7 το απόγευμα βρίσκομαι εδώ στο γραφείο, γιατί πιστεύω η θέση του πρύτανη είναι μια θέση full time job. Απαιτεί σε βάθος γνώση και παρακολούθηση της εξέλιξης όλων των θεμάτων. Μετά πιθανόν να υπάρχουν κάποιες κοινωνικές υποχρεώσεις που σχετίζονται με το πανεπιστήμιο και το βράδυ η συνέχεια της δουλειάς και η προετοιμασία της επόμενης ημέρας στο γραφείο του σπιτιού μου.

-Γεννηθήκατε στα Τρίκαλα, αλλά σχολείο πήγατε στην Αθήνα. Πως προέκυψε αυτό;

Γεννήθηκα στα Τρίκαλα και όταν ήμουν 2 ετών μετακομίσαμε στην Αθήνα, στην Κυψέλη. Οι γονείς μου ήταν δάσκαλοι, οπότε πήραν μετάθεση για την Αθήνα. Στο βάθος του μυαλού τους βέβαια ήταν η σκέψη «ας φύγουμε από τα Τρίκαλα και να πάμε στην Αθήνα για να μπορέσουν τα παιδιά να σπουδάσουν εκεί». Όμως και εγώ και η αδελφή μου σπουδάσαμε τελικά στη Θεσσαλονίκη.

-Η οικογένεια πως ήταν;

Και οι δύο ήταν δάσκαλοι. Εκείνη την εποχή τα σχολεία λειτουργούσαν σε διπλή βάρδια, οπότε για να υπάρχει ισορροπία στο σπίτι εργάζονταν σε διαφορετικά προγράμματα. Ο ένας το πρωί και ο άλλος το απόγευμα. Υπήρχε έτσι και μοίρασμα των οικιακών εργασιών. Έτσι ο πατέρας μου φρόντιζε κάτι που του άρεσε πολύ: το μαγείρεμα.

Λεζάντα: ο σημερινός πρύτανης του ΑΠΘ ανάμεσα στον πατέρα του Γιώργο και τη μητέρα του Μαρία. Δίπλα η αδελφή του Θεοδώρα

-Στη Θεσσαλονίκη ήρθατε ως φοιτητής το 1982. Γιατί Κτηνιατρική;

Τότε η εισαγωγή γινόταν με το σύστημα των πανελληνίων που διεξάγονταν για δύο χρονιές. Και στη Β’ και στη Γ’ Λυκείου. Πάντα υπήρχε εκ μέρους μου μια στόχευση για τις σχολές επιστημών υγείας, εκ των οποίων για διάφορους λόγους είχα αποκλείσει τη Φαρμακευτική και την Οδοντιατρική. Απέμεναν η Ιατρική και η Κτηνιατρική. Προέκυψε η Κτηνιατρική στη Θεσσαλονίκη. Το 1982 ήταν μια πολύ σημαδιακή χρονιά για όλη μου τη ζωή. Είμαι ήδη 40 χρόνια στη Θεσσαλονίκη, σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο, σε αυτήν την ευλογημένη πόλη. Και αν με ρωτήσει κανείς πλέον είμαι Θεσσαλονικιός.

Λεζάντα: Αποφοίτηση από το ΑΠΘ το 1988: Χαμόγελα κατά την υπογραφή του πτυχίου από τον τότε φοιτητή της Κτηνιατρικής Νίκο Παπαϊωάννου

Γιατί Κτηνιατρική;

Συζητώντας τότε με καθηγητές που μας βοηθούσαν στον επαγγελματικό προσανατολισμό και επειδή από τότε με ενδιέφερε να ψάχνω σε κάθε τι το γιατί, μου είχαν εμφυσήσει την ιδέα ότι μέσα και από την Κτηνιατρική μπορεί κανείς να πετύχει αυτό που του αρέσει. Και πραγματικά το γνωστικό αντικείμενό μου στην Κτηνιατρική είναι η παθολογική ανατομική, που ασχολείται με την παθογένεια των νοσημάτων. Κάνω αυτό που ονειρευόμουν. Ακόμη και σήμερα όσο βαρύ και αν είναι το πρόγραμμα, πάντα υπάρχει χρόνος για επικοινωνία με τους συνεργάτες μου και συζήτηση πάνω στα ερευνητικά μας προγράμματα.

-Στη Θεσσαλονίκη και οι πρώτοι έρωτες;

Εδώ είσαι ερωτευμένος με την ίδια την πόλη (γελάει). Είναι προφανές ότι τα πρώτα χρόνια της φοιτητικής ζωής είναι χρόνια που δεν ξαναγυρνούν, είναι μέσα στα όνειρά μας, είναι μέσα στο είναι μας και μας έχουν καθορίσει. Προφανώς λοιπόν υπήρχαν και έρωτες.

-Η πρώτη εικόνα που θυμάστε από το ΑΠΘ;

Λίγο πολύ το campus και η εξωτερική προσλαμβάνουσα εικόνα παραμένουν τα ίδια. Όμως σε σχέση με το σήμερα ήταν εντελώς διαφορετική η προσέγγιση του ΑΠΘ, ο αριθμός των φοιτητών, ο ρυθμός και το είδος της φοιτητικής ζωής, η σχέση με τους καθηγητές. Υπήρχε μια πιο φιλική, πιο ζεστή πιο ανθρώπινη σχέση από ό,τι σήμερα. Πλέον σήμερα ο φοιτητής (και ορθώς) λόγω των διαφόρων κρίσεων των τελευταίων χρόνων περισσότερο από την κοινωνικοποίησή του εστιάζει στο να τελειώνει γρήγορα τις σπουδές του. Για να δει μετά τι θα κάνει.

-Πως ήταν τα φοιτητικά χρόνια στη Θεσσαλονίκη τη δεκαετία του ‘80; Ποια ήταν τα στέκια;

Υπήρχε σίγουρα ένα στοιχείο που και σήμερα ίσως διατηρείται αναλλοίωτο: το παρεΐστικο, οι μαζώξεις στα σπίτια και τα στέκια. Η εμπειρία της φοιτητικής ζωής ιδιαίτερα για όλους εμάς που είχαμε φύγει από την οικογενειακή εστία ήταν ένα πρωτόγνωρο, αλλά και ταυτόχρονα πολύ σημαντικό γεγονός. Είναι εμπειρίες που συνοδεύουν όλους μας σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας. Είναι οι εμπειρίες που καθορίζουν την εξέλιξή μας, τον χαρακτήρα μας και τους προσωπικούς μας στόχους. Ήταν έντονα τα χρόνια εκείνα της μεταπολίτευσης με ισχυρό το στοιχείο της πολιτικοποίησης. Και φυσικά όλα εκείνα τα ωραία φοιτητικά στέκια και τα ταβερνάκια. Από τα «10 βήματα στην Άμμο» και τον «Διόνυσο» στο κέντρο της Θεσσαλονίκη, μέχρι την Άνω Πόλη και την Καλαμαριά.

-Τότε κυριαρχούσαν οι κομματικές αντιπαραθέσεις, τα φοιτητικά τραπεζάκια και οι μαζικές συνελεύσεις. Συμμετείχατε;

Για όλη εκείνη την περίοδο υπάρχει μια τάση είτε εξιδανίκευσης είτε δαιμονοποίησης. Στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης εκείνης της εποχής ήταν ο νόμος 1268 του ‘82 που στόχο είχε τον εκδημοκρατισμό της πανεπιστημιακής λειτουργίας με συμμετοχή σε όλα τα όργανα όλων των ομάδων εντός των πανεπιστημίων. Κατά τη γνώμη μου όλο αυτό οδήγησε σε μια κομματική παραταξιακή λογική που η κατάχρησή της παρέλυσε τα πάντα. Επιβάλλοντας πρακτικές συναλλαγών και εκφοβισμών. Από την άλλη, για όσους είχαμε μία υγιή ενασχόληση και δραστηριοποίηση μέσα στον φοιτητικό χώρο επιλέγοντας την αποχή από τον φανατισμό και τη συνδιαλλαγή, μένοντας στην ουσία της ενασχόλησης με τα φοιτητικά κοινά, υπήρξε και θετικό αποτύπωμα. Προσωπικά τα χρόνια εκείνα δημιούργησα -και διατηρώ ακόμη και σήμερα- φιλίες με συμφοιτητές μου, οι οποίοι και τότε και σήμερα ανήκουν σε άλλο πολιτικό χώρο. Και παραμένουν ισχυρές αυτές οι φιλίες γιατί ο τρόπος που βρεθήκαμε τότε ήταν ουσιαστικός, δημοκρατικής αντιπαράθεσης με επιχειρήματα και διαφωνιών σε ένα φιλικό πλαίσιο με αλληλοσεβασμό και σεβασμό στην άλλη άποψη.

-Σίγουρα θα θυμάστε και τις καταλήψεις. Η του Βιολογικού από τότε θα πρέπει να είχε ξεκινήσει…

Σιγά σιγά εκείνα τα χρόνια, διαδικασίες και συλλογικές δράσεις εκφυλίστηκαν και οδήγησαν σε τέτοιες πρακτικές, που σταδιακά γιγαντώθηκαν, οδήγησαν σε αντιδημοκρατικές καταστάσεις της επιβολής της άποψης διά της βίας, γέννησαν παθογένειες που ακόμη και σήμερα το ελληνικό πανεπιστήμιο προσπαθεί να θεραπεύσει. Μπορεί να ακούγεται αδιανόητο ένας χώρος που προορίζεται για εκπαίδευση που χρηματοδοτεί ο φορολογούμενος να τελεί υπό κατάληψη 34 χρόνια. Έχει αξία να αναλογιστούμε πως φτάσαμε εδώ, αλλά κυρίως έχουμε καθήκον να αποκαταστήσουμε τη νομιμότητα και να μπει ένα τέλος σε όλες αυτές τις παθογένειες. Άλλο πράγμα συζητώ, διεκδικώ δημοκρατικά την άποψή μου και τη θέση μου και άλλο πράγμα εκφυλίζω αυτή τη διαδικασία και καταλήγω σε κατάληψη ενός χώρου ως ορμητήριο βίαιων επεισοδίων και για δράσεις που καμία σχέση δεν έχουν με την εκπαιδευτική διαδικασία.

-Έχετε φοιτήσει και σε ξένα πανεπιστήμια. Ελβετία, Ολλανδία, Μεγάλη Βρετανία και Αμερική. Τι ζηλεύετε από την εκεί πανεπιστημιακή καθημερινότητα;

Δε θα χρησιμοποιούσα ποτέ τη λέξη ζηλεύω. Δε συγκρίνω το τι συνέβαινε εκεί με το συμβαίνει εδώ. Ούτε και θα επέλεγα να παραμείνω στη χώρα μας, αν μου έλλειπε η ζωή στα πανεπιστήμια του εξωτερικού που φοίτησα. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Θετικά πράγματα υπάρχουν πολλά. Και σε πολλούς τομείς. Ιδιαίτερα σε ιστορικά πανεπιστήμια της Ευρώπης, όπως αυτό της Ζυρίχης, της Ουτρέχτης, της Μ. Βρετανίας ή των ΗΠΑ. Καθένας από εμάς που έχει την εμπειρία κάποιων χρόνων σπουδών και στο εξωτερικό και στη συνέχεια επιστρέφει στην ακαδημαϊκή του μήτρα, έχει τη δυνατότητα να «παντρέψει» θετικά παραδείγματα της καθημερινότητας που έζησε έξω με όσα μας χαρακτηρίζουν ως Έλληνες διαφοροποιώντας μας θετικά. Εκεί είναι πιο κλειστοί οι άνθρωποι, εμείς είμαστε πιο ανοικτοί. Είναι κάτι που μπορούμε να αξιοποιούμε, ενισχύει την εξωστρέφειά μας.

-Το τσακ για να γίνετε πρύτανης πότε ήρθε; Πότε ξεκίνησε η ανάμειξη με τα διοικητικά του ΑΠΘ;

Για να είμαι ειλικρινής δεν το είχα σκεφτεί καθόλου. Η ενασχόληση με τη διοίκηση του πανεπιστημίου ήρθε με φυσικό τρόπο. Μέσα στο Τμήμα και με πολλούς συναδέλφους με τους οποίους υπήρχε ένας ανοιχτός διάλογος ξεκινήσαμε να συζητάμε για τα προγράμματα σπουδών, για τους τρόπους βοήθειας των φοιτητών και γενικότερα για θέματα εκπαιδευτικής δραστηριότητας. Αυτό οδήγησε στο επόμενο βήμα, επειδή μου αρέσει να βοηθώ και να συμμετέχω σε διαδικασίες που μπορεί να οδηγήσουν σε κάτι διαφορετικό. Έγινε το επόμενο βήμα που ήταν η εκλογή μου σε διοικητικές θέσεις εντός του Τμήματος, στη συνέχεια Πρόεδρος του Τμήματος και αναπληρωτής Κοσμήτορας της σχολής Επιστημών υγείας. Τελικά η ιδέα για την υποψηφιότητα ως πρύτανης ωρίμασε όχι μόνο μέσα από τη διοικητική εμπειρία που απέκτησα αλλά και μέσα από συζητήσεις με συναδέλφους μου. Με κυρίαρχο αίτημα την ανάγκη να μπει ένα τέλος στο άσυλο της βίας και την ανομίας στο ΑΠΘ.

-Η σχέση σας με την πόλη σήμερα ποια είναι;

Αισθάνομαι ευλογημένος που ζω σε αυτήν την πόλη.

Τα στέκια;

Αμέτρητες επιλογές. Τόσο στο κέντρο όσο και σε άλλες περιοχές. Ποιος δε χαίρεται να ζει και να διασκεδάζει στην πόλη μας; Τα στέκια λοιπόν εναλλάσσονται ανάλογα με την παρέα. Τα τελευταία χρόνια πάντως, τόσο πριν την πανδημία όσο και τώρα τελευταία που χαλάρωσαν τα πράγματα, υπάρχουν και πολλές υποχρεώσεις που απορρέουν από την θέση του πρύτανη. Επειδή λοιπόν οι έξοδοι είναι πάρα πολλές έχω γίνει πιο σπιτόγατος. Απολαμβάνω το περπάτημα στο δάσος ή και κάποια εκδρομή, αν και σπανίως πραγματοποιείται πλέον.

-Το περπάτημα είναι ένα χόμπι;

Το περπάτημα είναι κάτι που με ξεκουράζει. Ιδιαίτερα στη Φύση. Εκεί οι ήχοι, τα χρώματα, οι μυρωδιές, είναι όλα καθαρά και έντονα. Αυτό βοηθά τις σκέψεις να καθαρίσουν, την πίεση να εκτονωθεί.

Αλλα χόμπι;

Κάτι που κάνω από τα μαθητικά μου χρόνια είναι να παίζω πινγκ πονκγ. Έχω ένα τραπέζι στο σπίτι όποτε πολλές φορές οι φίλοι που έρχονται -και έχω δύο που έχουν έντονη την επιθυμία αντί να πιούμε το κρασί μας να ασχολούμαστε με τα σετ του πινγκ πονγκ- στήνεται το παιχνίδι….

-Ποια ομάδα συμπαθείτε; Υπάρχουν συλλογικές συμπάθειες;

Ως πατέρας όπως και κάθε γονιός αυτήν την περίοδο αισθάνομαι ανήσυχος με αυτήν την ερώτηση. Ποιος γονιός δεν έκανε συζήτηση με τα παιδιά του εξαιτίας του τραγικού γεγονότος με τον Άλκη; Με συγκλόνισε πραγματικά. Και έχουμε ευθύνη όλοι να μην ξανασυμβεί. Γονείς, προπονητές, δάσκαλοι, αθλητικοί σύλλογοι. Η πολιτεία ανακοίνωσε μια σειρά μέτρων. Και στο πανεπιστήμιο εργαζόμαστε με μια ομάδα συναδέλφων για να προσεγγίσουμε και εμείς το πρόβλημα και να βοηθήσουμε και τις άλλες εκπαιδευτικές δομές. Ο κύκλος της βίας ξεκινά από το σχολείο, συνεχίζεται στο πανεπιστήμιο και την κοινωνία. Παντού θα έλεγα. Είναι ένας φαύλος κύκλος και πρέπει να τον σπάσουμε από εκεί που ξεκινά. Με τη διαπαιδαγώγηση. Άρα, μου αρέσει ο αθλητισμός, μου αρέσει να βλέπω κυρίως ποδόσφαιρο και μπάσκετ και από εκεί και πέρα η προσέγγιση του να δεις έναν αγώνα εμπεριέχει το να βλέπεις κάτι που να σου αρέσει και του πειράγματος μεταξύ των φίλων. Μέχρι εκεί.

Τι ετοιμάζεται σε επίπεδο πανεπιστημίου γι’ αυτό;

Υπάρχει μια συνεργασία με τους συναδέλφους του ΤΕΕΦΑ και κάποιες σκέψεις και προτάσεις, έτσι ώστε να υπάρξει μια επιστημονική-παιδαγωγική προσέγγιση του προβλήματος της βίας στους αθλητικούς χώρους.

-Πάμε τώρα στην πανεπιστημιακή βία. Γίνατε γνωστός στο πανελλήνιο με την υπόθεση της εκκένωσης στο Βιολογικό, που κρατούσε επί 34 χρόνια. Πως θα χαρακτηρίζατε σήμερα την υπόθεση αυτή;

Δεν έγινα γνωστός. Γνωστό έγινε ότι επί 34 χρόνια παρέμενε κατειλημμένος χώρος μέσα στη σχολή Θετικών Επιστημών και ότι με τον τερματισμό της κατάληψης αποδώσαμε τον χώρο στην πανεπιστημιακή κοινότητα έτσι ώστε να δημιουργηθεί συν τω χρόνω μια μεγάλη βιβλιοθήκη που θα εξυπηρετεί φοιτητές και πανεπιστημιακούς . Η πρωτοβουλία προχώρησε γιατί είχαμε στο πλευρό μας τόσο τις σχετικές αποφάσεις όσο και τη σθεναρή στήριξη των συλλογικών οργάνων και της Συγκλήτου. Πρέπει να λεχθεί αυτό. Δεν μπήκε απλά τέλος σε μια αυθαιρεσία, αλλά αποκαταστάθηκε η νομιμότητα. Και όλη αυτή η ενέργεια συμβόλισε κάτι μεγαλύτερο: την αποφασιστικότητα σύσσωμης της πανεπιστημιακής κοινότητας για την περιφρούρηση της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Αυτό είναι το σημαντικό, αλλά και η κινητοποίηση όλων των υγιών δυνάμεων της κοινωνίας που αντιλαμβάνονται το δημόσιο πανεπιστήμιο ως πυλώνα ανάπτυξης και όχι ως θερμοκοιτίδα αυτόνομων κοιτίδων βίας και αυθαιρεσίας.

-Πως αισθανθήκατε όταν είδατε τις απειλητικές αφίσες στους τοίχους;

Θεωρώ ότι πρέπει να είμαι ευγνώμων που ζω ως πολίτης σε κράτος δικαίου όπου τέτοιες πρακτικές δεν είναι ανεκτές.

-Υπάρχουν και άλλα Βιολογικά στο ΑΠΘ;

Όχι.

-Πανεπιστημιακή αστυνομία. Καθυστερεί αλλά πρέπει να γίνει. Τι αναμένετε από την εφαρμογή της; Φοβάστε αντιδράσεις;

Έγινε πέρσι μια ενδελεχής και μεγάλη κουβέντα τόσο στην πανεπιστημιακή κοινότητα όσο και στην πολιτική ευρύτερα για το θέμα της ομάδας προστασίας πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, ή όπως λέγεται της πανεπιστημιακής αστυνομίας. Να το θέσω αλλιώς: Είναι κάτι που θέλαμε να το συζητήσουμε; Αν δεν υπήρχαν αυτά τα προβλήματα σε όλα τα ιδρύματα της χώρας θα ασχολούμασταν για την παρουσία ή όχι της πανεπιστημιακής αστυνομίας; Κανείς δεν είναι χαρούμενος που συζητούμε για κάτι τέτοιο. Όμως αυτά τα προβλήματα υπάρχουν και έγιναν ευρέως γνωστά ύστερα και από το περιστατικό στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας με το συνάδελφο Μπουραντώνη, για το οποίο υπήρξε καθολική απαίτηση της κοινωνίας να αντιδράσει η Πολιτεία, να μην περιοριστούμε στις καταδίκες. Στη συνέχεια το ελληνικό κοινοβούλιο ψήφισε τον νόμο 4777, αφού πρώτα τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση όπως προβλέπεται και ακούστηκαν όλες οι απόψεις και οι ενστάσεις. Η θέση μου λοιπόν, είναι απλή: Όταν οι νόμοι ψηφίζονται πρέπει και να εφαρμόζονται. Σε συνδυασμό με την καλύτερη λειτουργία της φύλαξης του πανεπιστημίου νομίζω ότι θα είμαστε καλύτερα. Και εδώ θα ήθελα να εξάρω τον τρόπο λειτουργίας της ιδιωτικής φύλαξης που έχουμε στο Αριστοτέλειο, γιατί σύμφωνα με το σχέδιο που καταρτίσαμε και τις παρεμβάσεις που κάναμε, είχε καθοριστική συμβολή στην εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας στο πανεπιστήμιο τα τελευταία 2,5 χρόνια.

-Ιατρικό campus: το ανέφερε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης: Ποιο είναι το φιλόδοξο σχέδιο;

Είναι μια συζήτηση που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Ξεκινάμε από μια βασική παραδοχή. Και αυτή είναι ότι το ΑΧΕΠΑ στις 29 Μαΐου του 2026 παύει να ανήκει στο κράτος και περιέρχεται στο πανεπιστήμιο. Αυτό γεννά μερικά ερωτήματα. Μπορεί το πανεπιστήμιο να στηρίξει με τα σημερινά δεδομένα αυτό που λέγεται ΑΧΕΠΑ; Δηλαδή κτηριακά, οικονομικά και ό,τι έχει σχέση με ένα νοσοκομείο; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι αυτό το νοσοκομείο, που όλα αυτά τα χρόνια αποτέλεσε μια από τις ναυαρχίδες του υγειονομικού συστήματος στη Βόρεια Ελλάδα, θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω με μια πιθανή μετεγκατάστασή του. Αυτή η μετεγκατάσταση δεν έχει ακόμη συζητηθεί, ούτε έχει βρεθεί ο χώρος. Υπάρχουν διάφορες σκέψεις για ανατολικά της Θεσσαλονίκης, αλλά και για οικόπεδα των 200 στρεμμάτων κοντά στον Περιφερειακό που μπορούν να αποδοθούν. Από αυτό γεγονός ξεκίνησε η όλη σκέψη. Υπήρχε μια επιτροπή που το επεξεργάστηκε με απόφαση της Συγκλήτου για να δούμε πώς θα εξελιχθεί το θέμα. Έτσι ώστε να γίνει ένα σύγχρονο πανεπιστημιακό δημόσιο νοσοκομείο, το οποίο θα καλύπτει και τον τομέα του ιατρικού τουρισμού από χώρες της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης, αλλά και χώρες του Κόλπου.

Θα αφορά και την Ιατρική σχολή;

Από εκεί και πέρα το ότι το πανεπιστήμιο ασφυκτιά μέσα στο campus είναι κάτι που είναι γνωστό. Η μεταφορά ή όχι της Ιατρικής ή οποιουδήποτε άλλου τμήματος ή οποιαδήποτε άλλης σχολής είναι κάτι ανοικτό. Προηγούνται πολλά βήματα και μελέτες και η εξασφάλιση της χρηματοδότησης. Γιατί ωραία τα λέμε, αλλά χωρίς χρήματα δε γίνεται τίποτα.

-Ξενόγλωσσα προπτυχιακά μεταπτυχιακά τμήματα: Είναι μια σημαία σας για το ΑΠΘ: Πως πηγαίνουν;

Στα Προπτυχιακά ήμασταν οι πρώτοι. Με αυτά που έγιναν στην Ιατρική. Και θα είμαστε οι πρώτοι με αυτά που θα ξεκινήσουν στη Νομική. Τα μεταπτυχιακά ήταν μια παράδοση για το ΑΠΘ και είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Με την πολιτεία να ενισχύει τα ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά, έτσι ώστε να μπορούμε να προσελκύσουμε ως το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο -όχι μόνο ως προς το μέγεθος αλλά και ως προς την πολυθεματικότητα- ξένους φοιτητές.

Υπάρχει ενδιαφέρον;

Πολύ μεγάλο. Και αρχίζει το ενδιαφέρον να γίνεται και από χώρες που παραδοσιακά δύσκολα θα προσέγγιζαν την Ελλάδα

-Εκλεχτήκατε το 2019. Ποιος είναι ο στόχος μέχρι τη λήξη της θητείας σας στις 31 Αυγούστου του 2023; Τι θέλετε να πετύχετε;

Τρεις οι στόχοι. Πρώτον η συνέχεια της εμπέδωσης της ασφάλειας, γιατί αυτό δεν είναι κάτι που το έκανες και τελείωσε. Πρέπει να περιφρουρείται κάθε μέρα. Δεύτερον η ανάπτυξη της εξωστρέφειας του πανεπιστημίου η οποία μπορεί να είναι και εντός αλλά και εκτός Ελλάδος. Είναι κάτι μας γεμίζει υπερηφάνεια σε ό,τι αφορά στην επέκτασή μας παγκοσμίως σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα, επιστημονικά και ακαδημαϊκά. Και τρίτον η ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας με τα σύγχρονα θεσμικά εργαλεία που βοηθούν προς την κατεύθυνση αυτή. Είναι οι Spin off εταιρίες, οι τεχνοβλαστοί, είναι η ανάπτυξη της επιστημονικής δραστηριότητας και η συνέργεια με τους οικονομικούς φορείς όχι μόνο της Βορείου Ελλάδος αλλά και γενικότερα της Ελλάδας. Που οδηγεί αυτή η συνέργεια; Τις περισσότερες φορές στην εύρεση εργασίας σε νέους επιστήμονες και σε νέα παιδιά που έχουν τη δυνατότητα ή που γυρίζουν μετά τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές τους σπουδές από το εξωτερικό να μπορούν να εργάζονται σε ένα περιβάλλον επιστημονικά, κοινωνικά και ακαδημαϊκά υγιές. Kαι να προσφέρουν τη γνώση τους στην κοινή προσπάθεια, άρα και στην ανάπτυξη της οικονομίας γενικότερα. Γι’ αυτό λέω ότι η συμμετοχή του ΑΠΘ στο ΑΕΠ της Βόρειας Ελλάδας και η βοήθεια που δίδεται τόσο στους δείκτες της άμεσης όσο και της έμμεσης οικονομίας της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας είναι σημαντικότατη.

-Έχετε μια εικόνα ότι έχουν αρχίσει και επιστρέφουν στην Ελλάδα οι Έλληνες επιστήμονες της περιόδου του brain drain;

Υπάρχει εικόνα ότι παιδιά που έχουν κάνει πολύ εξειδικευμένες μεταπτυχιακές σπουδές παραμένουν στην Ελλάδα. Υπάρχει εικόνα ότι μια μερίδα των συναδέλφων που είναι στο εξωτερικό -και αυτό φαίνεται από τις προκηρύξεις των νέων θέσεων ΔΕΠ- επιστρέφουν και είναι πολλοί. Συζητώντας με τους ιθύνοντες της Pfizer και της Deloitte μου μεταφέρουν την εικόνα ότι μεγάλος αριθμός επιστημόνων από το εξωτερικό με το που άνοιξαν θέσεις έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα.

-Έχετε συναντηθεί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Πως είναι ο πρωθυπουργός σε αυτά τα τετ-α-τετ; Έχει ατζέντα η συζήτηση;

Είναι ευχάριστος και ανθρώπινος. Είναι πάντοτε πολύ καλά διαβασμένος για τα θέματα της εκάστοτε ατζέντας, ακριβής στα θέματα που χρειάζεται απαντήσεις, ένας άνθρωπος που θέτει στόχους και ζητά προτάσεις για τον τρόπο υλοποίησής τους, αλλά κυρίως ένας εξαιρετικός ακροατής. Αυτό πρακτικά σημαίνει -και το έχω προσλάβει- ότι η κάθε επαφή έχει συνέχεια και αναφορά στην προηγούμενη συνάντηση. Ποτέ η συζήτηση μαζί του δεν είναι μια θεσμική συνάντηση και μια επισκόπηση της τρέχουσας πανεπιστημιακής επικαιρότητας. Είναι πάντα ουσιαστική και η συζήτηση έχει μια αμεσότητα και μια ζεστασιά.

-Τι θα αλλάζατε με ένα μαγικό ραβδί στο ελληνικό πανεπιστήμιο;

Δεν πιστεύω στα μαγικά ραβδιά. Ίσως πολλά και μάλλον τίποτα. Γιατί όσα μας ενοχλούν -από το να συζητάμε για τη βία, τη γραφειοκρατία, τις ελλείψεις σε χρηματοδότηση και την υποστελέχωση- είναι θέματα για τα οποία εργαζόμαστε και όταν φέρνουμε κάποιο αποτέλεσμα είναι κατάκτηση. Όχι του πρύτανη και των πρυτανικών αρχών, αλλά όλης της πανεπιστημιακής κοινότητας. Υπάρχει δηλαδή ικανοποίηση για την ιδιοκτησία του θετικού αποτελέσματος. Έτσι λειτουργώ εγώ. Μου αρέσει η ομάδα. Είμαι παίκτης ομάδας.

-Θα θέλατε περισσότερη συναίνεση και... ανοικτά αυτιά στον δημόσιο διάλογο της χώρας;

Ειδικά μιλώντας για την ανώτατη εκπαίδευσή έχουμε δει ότι ο δημόσιος διάλογος μπορεί να συνεχίζεται για δεκαετίες, αλλά να μην τελεσφορεί. Όπως και ότι μεταρρυθμίσεις που έτυχαν ευρύτατης κοινοβουλευτικής συναίνεσης υπονομεύτηκαν στην πράξη, όταν έπρεπε να εφαρμοστούν. Άρα η συνέπεια και η συνέχεια είναι εξίσου σημαντικά στοιχεία. Ο δημόσιος διάλογος για μένα ισοδυναμεί με δημόσια δέσμευση. Αυτό σημαίνει δημόσιος διάλογος. Είμαι πρύτανης στο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας. Μπορώ να λέω ό,τι θέλω τη μια ημέρα και την άλλη να αλλάζω άποψη; Μπορώ άλλα να λέω και άλλα να κάνω; Πιστεύω λοιπόν ότι ο δημόσιος διάλογος θέλει μέτρο, αυτοσυγκράτηση, γνώση για το εκάστοτε θέμα και επίγνωση για το τι εκπροσωπεί όποιος τον εκφέρει.

Ποιος είναι η αίσθησή σας στο ζήτημα της συνεργασίας εντός της Θεσσαλονίκης;

Έχω άριστη συνεργασία με όλους τους θεσμικούς φορείς της πόλης. Με τον περιφερειάρχη. Μην ξεχνάτε ότι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας ήταν η πρώτη -πέρα από άλλες δράσεις- που αγκάλιασε την πρωτοποριακή μελέτη της διεπιστημονικής μας ομάδας για τα λύματα. Αγκάλιασε το ερευνητικό πρόγραμμα, το πίστεψε και το χρηματοδότησε. Με τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης έχουμε μια αγαστή συνεργασία σε όλα εκείνα τα θέματα στα οποία μπορεί ο δήμος να βοηθήσει με τις υπηρεσίες του. Και φυσικά με όλα τα Επιμελητήρια και τους φορείς. Το είπα και προηγουμένως και το επαναλαμβάνω: Πιστεύω στην εξωστρέφεια. Εξωστρέφεια λοιπόν, σημαίνει συμμετοχή, συμμετοχή σημαίνει ανταλλαγή απόψεων, σημαίνει συμμετοχή σε κοινές δράσεις. Άρα έχουμε μια πολύ καλή συνεργασίας με όλους τους φορείς της πόλης.

-Covid: Πως προέκυψε η «εμπλοκή» του ΑΠΘ στις μετρήσεις του ιικού φορτίου; Πως ήταν η εμπειρία;

Είναι ένα έργο που ξεκίνησε εδώ και δύο χρόνια. Το σημαντικό του έργου αυτού είναι η διεπιστημονικότητα που έχει η ομάδα και η συνεργασία. Επιστήμονες από διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα συνεργαστήκαμε έτσι ώστε να πετύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα. Με μια επιστημονική διαδικασία και μεθοδολογία, η οποία πριν ακόμη ξεκινήσουμε να την εφαρμόσουμε, έτυχε τη βάσανο της αξιολόγησης και διεθνούς αναγνώρισης. Θεωρώ ότι αυτή η δραστηριότητα ενός δημόσιου πανεπιστημίου είναι μια ανταπόδοση της υποστήριξης από την Πολιτεία στα πανεπιστήμια και πρέπει ως αντίδωρο να αποδίδεται στην κοινωνία. Με βάση αυτό προτείναμε τη δημιουργία εθνικού δικτύου επιδημιολογίας λυμάτων έτσι ώστε σήμερα ο ΕΟΔΥ να έχει ένα έγκυρο και έγκαιρο εργαλείο για να βλέπει το τι έρχεται.

Πως ξεκίνησε η ιδέα;

Ήταν Μάρτιος του 2020 όταν κάπου διαβάσαμε ότι στο αεροδρόμιο του Άμστερνταμ είχαν σκεφτεί να κάνουν κάτι με τον βιολογικό καθαρισμό και να δουν αν εκεί περνά ο ιός και πόσο. Από εκείνη τη στιγμή και μετά και σε σύντομο χρονικό διάστημα η ομάδα δούλεψε και έφτιαξε το μοντέλο. Το κυριότερο εδώ δεν είναι μόνο η ανίχνευση του ιού, αλλά το ότι μελετώνται 24 διαφορετικοί περιβαλλοντικοί παράγοντες έτσι ώστε το αποτέλεσμα να είναι και αξιόπιστο αλλά και συγκρίσιμο. Σκεφτείτε να έχουμε μια περίοδο πέντε ημερών με πολλή βροχή και άλλη μια περίοδο ξηρασίας. Δε θα πρέπει να μελετηθούν και οι δύο περίοδοι; Ο ιός υπάρχει μόνο στο υγρό ή και στο στερεό μέρος των λυμάτων; Είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη καινοτόμος μεθοδολογία με την οποία δώσαμε στην πολιτεία ένα πολύτιμο εργαλείο για τη διαχείριση της πανδημίας.

Σε αυτήν την προσπάθεια συμμετείχαν συνάδελφοι από διαφορετικά τμήματα και σχολές του πανεπιστημίου, αλλά και από την ΕΥΑΘ, η συμμετοχή της οποίας ήταν πολύ σημαντική.

-Είχατε κάποια δύσκολη στιγμή; Που να είπατε αυτό δε θα ήθελα να το είχα ζήσει;

Ο μαύρος Νοέμβρης του 2020 είναι δύσκολο να ξεχαστεί. Αντιλαμβανόμασταν στην ομάδα την κρισιμότητα της έρευνας που κάναμε. Αλλά κανείς δεν μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος ακούγοντας καθημερινά για ανθρώπους κοντινούς που έδιναν καθημερινά σκληρή μάχη με τον ιό. Και πολλοί δυστυχώς την έχασαν. Η Θεσσαλονίκη ήταν τότε μια πόλη σκοτεινή και απόκοσμη. Νομίζω μάλιστα ότι σε προσωπικό επίπεδο εκείνη η περίοδος με έχει σημαδέψει.

-Σας έπαιρναν τηλέφωνο φίλοι και ρωτούσαν για τα φορτία;

Συνεχώς. Ακόμη και τώρα. Αλλά πλέον όχι τόσο συχνά. Και αυτό είναι ένα δείγμα ότι επιστρέφουμε σε μια κανονικότητα και οι συζητήσεις αρχίζουν και πιάνουν και άλλα θέματα. Έχοντας βεβαίως εμπεδώσει κάποιους βασικούς κανόνες αυτοπροστασίας από την πιθανή έκθεσή μας στον ιό.

-Πως είναι η πρόβλεψή σας για το επόμενο διάστημα;

Δεν κάνουμε ως ομάδα προβλέψεις. Αναλύουμε πραγματικά δεδομένα και σε πραγματικό χρόνο. Διότι η πρόβλεψη σε ένα βιολογικό φαινόμενο πάντα εμπεριέχει την πιθανότητα λάθους. Στα βιολογικά φαινόμενα στηριζόμαστε σε μαθητικά μοντέλα, δεν μπορούν τα μαθηματικά μοντέλα από μόνο τους χωρίς να συνδυάσουν τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά να δώσουν απαντήσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι πλέον βρισκόμαστε σε μια περίοδο που το νοσογόνο στέλεχος Δέλτα οριακά ανιχνεύεται πλέον και ότι το στέλεχος Ομικρον έχει σχεδόν επικρατήσει και ότι από εδώ και πέρα μπαίνουμε σε μια φάση ισορροπίας που θα μας οδηγήσει στην πολυπόθητη κανονικότητα.

-Και για το τέλος κάτι προσωπικό για το μέλλον σας: Έχω ακούσει τρία σενάρια: υποψήφιος βουλευτής, υποψήφιος ευρωβουλευτής, υποψήφιος πρύτανης στο ΑΠΘ. Τι ισχύει από όλα αυτά;

Κύριε Οικονόμου, δεν είμαι σεναριογράφος ούτε διακονώ τη δημοσιογραφία όπως εσείς. Ποτέ μου δεν τροφοδότησα οποιοδήποτε σενάριο που να αφορά το μέλλον μου. Εσάς είναι η δουλειά να συζητάτε και να σκέφτεστε. Εμένα είναι η δουλειά μου αυτήν την περίοδο ως πρύτανης αυτό που έχω υποσχεθεί, αυτούς τους στόχους που έχω, να συνεχίσω να εργάζομαι γι’ αυτούς. Και να διαχειρίζομαι τα προβλήματα του πανεπιστημίου. Από τη δουλειά και την αποτελεσματικότητά μας κρινόμαστε όλοι. Αυτό είναι βασικό στοιχείο για μένα. Όταν υπάρχουν στόχοι και κατακτώνται μέσα από σκληρή δουλειά τότε δικαιολογούμε και την παρουσία μας στους χώρος που είμαστε. Και αυτή τη σκληρή δουλειά προσπαθώ μέχρι τώρα στη ζωή μου να την κάνω πράξη και να την εμφυσήσω στα παιδιά. Στόχος μου είναι η συνέχιση της διαχείρισης των μεγάλων προβλημάτων και η επίτευξη των στόχων όπως τους περιγράψαμε.