- Newsroom
Σε έναν κόσμο όπου ο τουρισμός συχνά εξιδανικεύεται ως «δικαίωμα όλων», η πραγματικότητα για τα άτομα με αναπηρία παραμένει σκληρή: εμπόδια, απουσία υποδομών, έλλειψη κατανόησης. Η προσβασιμότητα, όταν υπάρχει, περιορίζεται συχνά σε μερικές ράμπες και «ειδικές παροχές» σε αθέατες γωνιές, αφήνοντας εκτός χιλιάδες ανθρώπους. Σε αυτήν την άνιση εξίσωση, υπάρχουν κάποιοι που επιμένουν να σκέφτονται διαφορετικά.
Ένας απ' αυτούς είναι ο Φώτης Χαλκίδης, ο οποίος βλέπει την αναπηρία όχι ως μειονέκτημα αλλά ως πρίσμα επαναπροσδιορισμού της καθημερινότητας. Έχοντας σπουδάσει, ζήσει και εργαστεί στη Γερμανία, συνειδητοποίησε νωρίς το κενό που υπήρχε στην Ελλάδα σε θέματα προσβασιμότητας στον τουρισμό και οραματίστηκε όχι απλώς έναν χώρο που να επιτρέπει την πρόσβαση, αλλά έναν κόσμο όπου η ισότητα δεν είναι ζητούμενο αλλά αυτονόητο. Όπου η φιλοξενία δεν «ανέχεται» τη διαφορά, αλλά την αγκαλιάζει.
Έτσι, λοιπόν, στη σκιά του Ολύμπου, σε μια καταπράσινη γωνιά της Πιερίας, ανάμεσα σε αμπελώνες, ελαιώνες, δημιούργησε ένα τουριστικό κατάλυμα που επαναπροσδιορίζει τι σημαίνει τουρισμός με σεβασμό και συμπερίληψη. Η Villa Sevasti είναι ένας χώρος όπου η προσβασιμότητα δεν είναι έξτρα παροχή, αλλά βασική αξία.
Η διαδρομή από τη Γερμανία στην Πιερία
Ο Φώτης Χαλκίδης είναι ένας άνθρωπος που γνώρισε την αναπηρία από κοντά και που εργάστηκε για χρόνια στη Γερμανία ως φυσικοθεραπευτής, ενώ έχει διαγράψει και μία λαμπρή πορεία ως προπονητής στην κωπηλασία.
Στη Γερμανία, όπως λέει ο ίδιος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, συνειδητοποίησε, χρόνια πριν, το κενό συμπερίληψης που υπάρχει στην Ελλάδα σε θέματα προσβασιμότητας στον τουρισμό, όταν ο τότε εργοδότης του, η Ευαγγελική Εκκλησία, τού ζήτησε να συνοδεύσει ένα γκρουπ ατόμων με αναπηρία για διακοπές στην Ελλάδα. «Διαπίστωσα τότε πως δεν υπάρχει κάτι καθολικά προσβάσιμο και κάποια χρόνια αργότερα πήρα την απόφαση να χτίσω αυτή τη μονάδα», λέει, εξηγώντας πως η κατασκευή ξεκίνησε το 2004 και διήρκεσε τρία χρόνια, με βασικό γνώμονα και φιλοσοφία τη δημιουργίας ενός χώρου, όπου όλοι -με ή χωρίς αναπηρία- θα νιώθουν ότι ανήκουν.
Η αρχιτεκτονική της προσβασιμότητας
Κάθε λεπτομέρεια του καταλύματος σχεδιάστηκε με βάση αυστηρές προδιαγραφές προσβασιμότητας. Από τις πόρτες και τους διαδρόμους, μέχρι τις τουαλέτες, τις ντουζιέρες και τους υπόλοιπους χώρους -όλα είναι σχεδιασμένα με φροντίδα. Οι ράμπες έχουν ήπιες κλίσεις, οι διάδρομοι είναι φαρδείς, οι τουαλέτες διαθέτουν ειδικά στηρίγματα και τα ντους είναι επίπεδα με ειδικά καθίσματα. Τα περισσότερα υπνοδωμάτια διαθέτουν ηλεκτρικά κρεβάτια, στους κοινόχρηστους χώρους κυριαρχούν οι υποστηρικτικές συσκευές (γερανοί, ασανσέρ, ειδικά μέσα μεταφοράς), ενώ υπάρχει και πισίνα με δυνατότητα υδροθεραπείας. Ένα περιβάλλον φτιαγμένο για απόλυτη ανεξαρτησία, χωρίς την ανάγκη συνεχούς βοήθειας.
Η Villa Sevasti δεν είναι προσβάσιμη μόνο στα χαρτιά - είναι απόλυτα βιώσιμη και λειτουργική, είτε κάποιος έρχεται με αναπηρικό αμαξίδιο είτε με άλλες κινητικές ή αισθητηριακές ανάγκες. Όλα σχεδιάστηκαν όχι απλώς για να είναι «σύμφωνα με το νόμο», αλλά για να κάνουν τον άνθρωπο με αναπηρία να νιώθει απόλυτα αυτόνομος, όπως εξηγεί ο δημιουργός της.
Η ουσία της συνύπαρξης
Όπως λέει ο Χαλκίδης, αυτό που τον έκανε όλα αυτά τα χρόνια να συνεχίζει στον συγκεκριμένο χώρο είναι η φράση ενός επισκέπτη από το Μόναχο, ο οποίος τού είπε το εξής: «Εδώ έκανα διακοπές από την αναπηρία μου». Αυτή ήταν η πρόταση που ο ιδιοκτήτης της τουριστικής μονάδας δεν μπορεί, όπως λέει, να την ξεχάσει ποτέ. «Εδώ δεν χρειάζεται να εξηγείς, να απολογείσαι ή να ζητάς βοήθεια κάθε στιγμή. Τα πάντα έχουν ήδη προβλεφθεί», επισημαίνει.
Το κατάλυμα προσφέρει και εξειδικευμένες δραστηριότητες. Διαθέτει ιδιόκτητη προσβάσιμη παραλία (Alkyona Beach), σε απόσταση περίπου 10 χλμ., με ειδικά καρότσια για την άμμο, ράμπες, αποδυτήρια, μεταφορά με minibus από και προς το ξενοδοχείο, ακόμα και ξαπλώστρες στο κατάλληλο ύψος. Υπάρχει επίσης δυνατότητα φυσικοθεραπείας, υποστήριξη από ειδικευμένο προσωπικό και συνοδευόμενες εκδρομές σε αρχαιολογικούς χώρους ή τοπικά οινοποιεία -- πάντα με πλήρη πρόσβαση.
Αμερικανοί, Ισραηλινοί, βορειοευρωπαίοι (πάνω από το 80%) και λίγοι, προς το παρόν, Ελληνες συνθέτουν το προφίλ όσων επιλέγουν να κάνουν διακοπές στο κατάλυμα. Μάλιστα, περίπου το 70% των επισκεπτών στη Villa Sevasti δεν είναι άτομα με αναπηρία και για τον Χαλκίδη η επικοινωνία και η όσμωση μεταξύ αυτών και των ανθρώπων με αναπηρία που φιλοξενούνται στον ίδιο χώρο, είναι μέρος του οράματος. Στην αρχή, υπάρχει μια αμηχανία. Μετά την πρώτη μουσική βραδιά, που όλοι κάθονται μαζί, σπάει το φράγμα. Το παιδί με κινητική δυσκολία παίζει με το άλλο παιδί στην αυλή. Οι οικογένειες κάθονται στο ίδιο τραπέζι. Γίνονται όλοι μια κοινότητα, εξηγεί.
Η προσβασιμότητα είναι τεχνικό ζήτημα. Η ενσυναίσθηση, όμως, είναι πολιτισμικό. Και εκεί είναι που χρειάζεται προσπάθεια, επισημαίνει ο Χαλκίδης.
Τοπική ταυτότητα και εμπειρικός τουρισμός
Η Villa Sevasti δεν λειτουργεί σε απομόνωση από τον τόπο, όπου βρίσκεται, τη Σεβαστή Πιερίας, ένα χωριό που ουσιαστικά οικοδομήθηκε από Πόντιους πρόσφυγες. Αντιθέτως, αξιοποιεί την τοπική πολιτιστική και γαστρονομική παράδοση, συνδέοντας τον επισκέπτη με τη γη και την ιστορία της περιοχής. Από τη συνεργασία με τοπικούς παραγωγούς έως τις βιωματικές εκδρομές σε οινοποιεία και αμπελώνες, μέχρι ποντιακές μουσικές βραδιές και μαθήματα μαγειρικής, η προσβασιμότητα δεν περιορίζεται στις υποδομές, αλλά ενσωματώνεται στην ίδια την εμπειρία.
Όλα περιστρέφονται, μάλιστα, γύρω από την έννοια της φιλοξενίας, που ο Φώτης Χαλκίδης έχει ως βίωμα από τους προγόνους του. «Η προγιαγιά μου είχε πάντα ένα πιάτο παραπάνω στο τραπέζι -για τον επισκέπτη, που μπορεί να έφτανε σπίτι μας. Αυτή είναι η φιλοσοφία μου. Ένα πιάτο παραπάνω -- όχι από ελεημοσύνη, αλλά από χαρά», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Φάρος σε άνυδρο τοπίο
Λίγα είναι τα καταλύματα που προσφέρουν πραγματική, πλήρη προσβασιμότητα και η μονάδα του Φώτη Χαλκίδη καταδεικνύει τι θα μπορούσε να είναι ο τουρισμός, εάν σχεδιαζόταν με γνώμονα την ισότητα. «Δεν χτίσαμε για να φέρουμε κόσμο. Φέραμε κόσμο για να αλλάξει ο τρόπος που χτίζουμε. Η αναπηρία είναι στο μυαλό πολλές φορές και όχι σε αυτό που βλέπουμε. Όχι στο καρότσι. Πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε τον άνθρωπο στο καρότσι και όχι το καρότσι», λέει ο Χαλκίδης, συνοψίζοντας ίσως το όραμά του.
Την ώρα που αποχωρούμε από την ιδιόκτητη προσβάσιμη παραλία της μονάδας, αφού πρώτα περιηγηθήκαμε στο κατάλυμα, καταφτάνει, με ειδικά βανάκια, ένα γκρουπ Γερμανών τουριστών με αναπηρία, που είχαν προσγειωθεί λίγο νωρίτερα στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης. Εκεί, σε ένα περιβάλλον απόλυτα προσβάσιμο, με καταγάλανα νερά και μόνη πηγή θορύβου τους ήχους από τα πουλιά και τα τζιτζίκια, θα αναζητήσουν, τις επόμενες ημέρες, λίγες στιγμές χαλάρωσης και ηρεμίας, που όλοι -με ή χωρίς αναπηρία- χρειαζόμαστε.
