Ψήφος με ένα «κλικ» από το 2028 για εκλογή δημάρχου και Περιφερειάρχη

«Σάρκα και οστά» παίρνει ένα χρόνιο μετά την εξαγγελία του από τον υπουργό Εσωτερικών Θεόδωρο Λιβάνιο ο νέος Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς μετά από το «σάρωμα» των διατάξεών του από τις αρμόδιες επιτροπές και τα συλλογικά όργανα της Τ.Α οδεύει προς τη Βουλή για την ψήφισή του.

Άλλωστε, όπως διαμήνυσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο, ο Κώδικας κατατάσσεται μεταξύ των 25 βασικών μεταρρυθμίσεων που προχωρούν ως το τέλος του χρόνου, και αποτελούν τον βασικό κορμό του κυβερνητικού έργου.

Η εφαρμογή του νέου Κώδικα αναμένεται να είναι μια βαθιά θεσμική τομή στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αυτό το δήλωσε ξεκάθαρα ο Κ. Μητσοτάκης, λέγοντας πως «υπάρχουν σημαντικά νομοσχέδια να επεξεργαστούμε, ίσως με το πιο εμβληματικό, τον Κώδικα αυτοδιοίκησης, που βάζει τάξη σε χρόνιες παθογένειες και επικαλύψεις αρμοδιοτήτων σε ζητήματα αυτοδιοίκησης και εισάγει νέο εκλογικό σύστημα για τον τρόπο εκλογής αιρετών αρχόντων 1ου και 2ου βαθμού».

Για την ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών και τον -μεγάλης αποδοχής στους κόλπους των αιρετών εκπροσώπων της Τ.Α- υπουργό Θεόδωρο Λιβάνιο, ο Κώδικας είναι μια μεγάλη μεταρρύθμιση που θα αλλάξει το πρόσωπο της αυτοδιοίκησης, όπως το ξέρουμε σήμερα. Για τους αιρετούς ωστόσο οι απόψεις διίστανται, αφού υπάρχει μια μεγάλη μερίδα που θεωρεί ότι η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει τις προθέσεις της, αναφορικά με το πού θέλει να πάει την αυτοδιοίκηση, πετώντας παράλληλα το μπαλάκι των ευθυνών στους τοπικούς «άρχοντες» για την επόμενη μέρα.

Η βασική διαφωνία των αιρετών εστιάζεται στο γεγονός ότι στον νέο Κώδικα δεν γίνεται λόγος για τα οικονομικά των δήμων, που όπως λένε, δεν μπορούν να παραμένουν στα επίπεδα του 2012, όταν οι ανάγκες έχουν πια πολλαπλασιαστεί. Ο Κώδικας, υποστηρίζουν οι ίδιοι, πρέπει να προβλέπει τη θεσμοθέτηση τακτικών εσόδων για την αποτελεσματική λειτουργία των δήμων, ούτως ώστε να σταματήσουν να είναι οι «φτωχοί συγγενείς».

Αντιδράσεις για το εκλογικό σύστημα

Μια ακόμη διαφωνία, που είναι εξίσου σημαντική για τους αιρετούς είναι η αλλαγή του εκλογικού συστήματος για την εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από την πρώτη Κυριακή, με κατάργηση του επίμαχου δεύτερου γύρου, μία από τις πλέον σημαντικές μεταρρυθμίσεις που φέρνει ο νέος Κώδικας.

To σχέδιο του Κώδικα αντιμετωπίζουν με επιφυλάξεις και πολλοί «γαλάζιοι» δήμαρχοι, παρά τον εξαντλητικό διάλογο, ενώ πολέμιά του ήταν εξαρχής η μείζων αντιπολίτευση στην ΚΕΔΕ.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του δημάρχου Αθηναίων και επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην ΚΕΔΕ Χάρη Δούκα, ο οποίος σε εκδήλωση για τον νέο Κώδικα και τις προκλήσεις για τους δήμους άσκησε έντονη κριτική στις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση.

«Γιατί πάμε σε ένα μοντέλο που έχει εφαρμοστεί μόνο στα νησιά Φίτζι; Είναι δυνατόν να καταργείται η δεύτερη Κυριακή και να θεσπίζεται δεύτερη επιλογή;» διερωτήθηκε και πρόσθεσε «είναι η πρώτη φορά στα 50 χρόνια που αλλοιώνεται η αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου και η αρχή της αντιπροσωπευτικότητας»​‌‍.

«Καιρός να ολοκληρωθεί η προσπάθεια»

Ο όγκος του νέου Κώδικα Αυτοδιοίκησης μετριέται σε τέσσερα βιβλία που θα φτάνουν συνολικά τις 1.100 σελίδες, ένα σύνθετο αλλά αναγκαίο και χρήσιμο εργαλείο για τη βελτίωση της λειτουργίας δήμων και Περιφερειών στην Ελλάδα. Με την εφαρμογή του η αυτοδιοίκηση εισέρχεται πλέον σε νέα εποχή, καθώς φέρνει σαρωτικές αλλαγές σε όλη την ατζέντα και σε όλο το θεσμικό πλαίσιο που τη διέπει.

Κύριο λόγο στη σύνταξη του σχεδίου του Κώδικα και τις διατάξεις που περιλαμβάνει είχε η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) η οποία τους τελευταίους μήνες έκανε «φύλλο και φτερό» το περιεχόμενό του, μέσα από τις επιτροπές που σύστησε για αυτό τον σκοπό.

Μιλώντας στη «ΜτΚ» για τη μεγάλη μεταρρύθμιση που φέρνεις την αυτοδιοίκηση ο νέος Κώδικας, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ Λάζαρος Κυρίζογλου τόνισε ότι «ο Κώδικας έχει τελειώσει. Όλα τα κεφάλαια, τα επιμέρους που συγκροτούν το ενιαίο κείμενο του σχεδίου του Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν ολοκληρωθεί, μετά και την παρουσίαση στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Εσωτερικών Θ. Λιβάνιο».

Στη συνέχεια, όπως είπε ο κ. Κυρίζογλου, το σχέδιο θα αναρτηθεί για διαβούλευση και ακολούθως θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή. «Εκτιμούμε ότι αυτό θα γίνει μέσα στον Σεπτέμβριο, καθώς το σχέδιο είναι ολοκληρωμένο. Θεωρώ ότι δόθηκε ο απαραίτητος χρόνος, έχουν συζητηθεί τα πάντα στις επιτροπές και στις υποεπιτροπές της ΚΕΔΕ, ενώ για όλα τα επιμέρους κεφάλαια του Κώδικα έχουμε διατυπώσει τις απόψεις μας» υπογράμμισε ο πρόεδρος και πρόσθεσε πως «είναι καιρός να ολοκληρωθεί αυτή η μεγάλη προσπάθεια».

Τι αλλάζει με τον νέο Κώδικα

Από τις κυριότερες μεταρρυθμίσεις που φέρνει ο νέος Κώδικας είναι η εκλογή δημοτικών και περιφερειακών αρχών σε ένα γύρο, εισάγοντας το σύστημα της συμπληρωματικής ψήφου. Σύμφωνα με το σχέδιο, η διεξαγωγή των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών σε ένα γύρο συμβάλλει στην αύξηση της συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία, στη δημιουργία ουσιαστικού προεκλογικού διαλόγου, ενώ βάζει τέλος στα «παζάρια» μεταξύ πρώτου και δευτέρου γύρου.

Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια μεταρρύθμιση με εκλογικό, θεσμικό και οργανωτικό βάθος, που επαναπροσδιορίζει τη λειτουργία των δήμων και περιφερειών, ενώ εισάγει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την ηλεκτρονική ψήφο στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

Δεύτερη μεγάλη αλλαγή που εισάγει ο Κώδικας είναι η επικαιροποίηση του συστήματος διακυβέρνησης των δήμων και των νομικών τους προσώπων. Επίσης, αλλάζει ριζικά και ο τρόπος άσκησης του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ με τη θεσμοθέτηση του Γενικού Επόπτη Νομιμότητας και των 7 Αυτοτελών Υπηρεσιών Εποπτείας.

Ηλεκτρονική ψήφος στις εκλογές για δήμαρχο και Περιφερειάρχη

Κομβικής σημασίας αλλαγή είναι η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028.

Οι πολίτες θα μπορούν να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα από τον υπολογιστή ή και το κινητό τους, χωρίς να προσέρχονται στις κάλπες, διατηρώντας βέβαια και τη δυνατότητα φυσικής παρουσίας για όσους το επιθυμούν. Πρόκειται για μια εξέλιξη που αξιοποιεί την εμπειρία της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές και εκσυγχρονίζει τη διαδικασία, διευκολύνοντας τη συμμετοχή και μειώνοντας τα διοικητικά κόστη.

Η ψήφος θα καταχωρείται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας με υψηλά στάνταρ ασφαλείας και με ένα «κλικ» θα υποβάλλεται με τρόπο άμεσο και έγκυρο. Η καινοτομία αυτή σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στη δημοκρατική συμμετοχή και αποτελεί βήμα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό του πολιτικού μας συστήματος.

Αναφορικά με τις αλλαγές στον τρόπο εκλογής δημάρχων και περιφερειαρχών, αυτές στηρίζονται σε τρείς άξονες:

1.Εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη σε έναν γύρο, αντί του ισχύοντος διπλού συστήματος.

2.Πλειοψηφία 60% για τον εκλεγέντα στα συμβούλια, ώστε να εξασφαλίζεται σταθερότητα στη διοίκηση.

3.Αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση με στόχο τη διαφάνεια και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας.

Παράλληλα, εισάγεται ψηφοδέλτιο τύπου Επικρατείας στους δήμους και τις περιφέρειες:

Στους δήμους, 1 έως 3 δημοτικοί σύμβουλοι θα εκλέγονται χωρίς σταυρό.

Στις περιφέρειες, θα εκλέγονται υποχρεωτικά 2 ή 3 σύμβουλοι με τον ίδιο τρόπο.

4.Καταργήσεις και ενοποιήσεις: Τοπικές ενότητες και υποψήφιοι σε νέα βάση

Το νέο πλαίσιο φέρνει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της εκλογικής διαδικασίας:

5.Καταργούνται οι δημοτικές ενότητες ως εκλογικές περιφέρειες. Κάθε δήμος αποτελεί πλέον ενιαία περιφέρεια.

6.Καταργείται το προνόμιο απόσπασης των εκλεγμένων συμβούλων σε υπηρεσίες του τόπου τους.

7.Αναμορφώνεται το σύστημα ελέγχου οφειλών και ασυμβιβάστων, με πιο καθαρούς κανόνες για τους υποψηφίους.

8.Απλοποιούνται οι διαδικασίες ελέγχου και επικαιροποιούνται τα κωλύματα εκλογιμότητας.

9.Μπάινουν νέοι κανόνες για τις εκλογικές δαπάνες και την προεκλογική εκστρατεία.

Προεκλογικές δαπάνες

Επίσης, το νέο θεσμικό πλαίσιο αναθεωρεί εκ βάθρων τη νομοθεσία για τις προεκλογικές δαπάνες και προβλέπει:

-απλοποίηση λογιστικών βιβλίων των συνδυασμών, στα πρότυπα των σωματείων.

-επανακαθορισμό των περιορισμών στην εμφάνιση υποψηφίων.

-μέτρα κατά της παράνομης αφισοκόλλησης και αυστηρότερα όρια στις δαπάνες.

- προστασία προσωπικών δεδομένων υποψηφίων που εξαιρούνται από δημοσίευση στην κεντρική βάση.

-νέο σύστημα ελέγχου νομιμότητας με ψηφιακά εργαλεία

Η κυβέρνηση δημιουργεί σύστημα εποπτείας των ΟΤΑ με έμφαση στη διαφάνεια και την ταχύτητα, καθώς ενεργοποιούνται οι Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας (ΑΥΕ) ΟΤΑ με νέο πληροφοριακό σύστημα, ενώ η διακίνηση εγγράφων γίνεται αποκλειστικά ψηφιακά, επιταχύνοντας τη διαδικασία ελέγχου.

Ακόμη, δημιουργείται Ειδικό Γραφείο Υποδοχής Καταγγελιών, με δυνατότητα αυτεπάγγελτων ελέγχων.

Ο Γενικός Επόπτης Νομιμότητας ΟΤΑ, επιλεγμένος μέσω ΑΣΕΠ, θα συντονίζει και θα διασφαλίζει την ομοιογένεια των ελέγχων.

Εξορθολογίζονται τα δημοτικά τέλη

Τομή στον νέο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποτελεί η προώθηση σύγχρονου πλαισίου οικονομικής διαχείρισης των δήμων, με νέο νομοθετικό πλαίσιο το οποίο αντικαθιστά εκατοντάδες νομοθετικές διατάξεις.

Ειδικότερα, δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Κεντρικών Ηλεκτρονικών Πληρωμών για τη διαχείριση των δημοτικών εσόδων σε μια ενιαία κεντρική πλατφόρμα που θα επιτρέπει στους δήμους την αποτελεσματική διαχείριση των οικονομικών τους συναλλαγών, την αυτοματοποίηση των διαδικασιών ενημέρωσης οφειλετών και είσπραξης των οφειλών, παρέχοντας ασφάλεια, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των εσόδων τους.

Προβλέπεται εξορθολογισμός των τελών που μπορούν να επιβάλλουν οι δήμοι, δικαιότερο και αποτελεσματικότερο σύστημα «τοπικής φορολόγησης».Επιπλέον, προωθούνται η αποτελεσματική διαχείριση κοινοχρήστων χώρων και νέοι Δυναμικοί Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι, έχοντας ως βάση τις χορηγήσεις που θα δοθούν το 2026 και με ειδική μέριμνα για αυτόματη αύξησή τους με βάση τους δημοσιονομικούς στόχους του Κρατικού Προϋπολογισμού και την πορεία των εσόδων.

Δημοσιεύθηκε στη "Μακεδονία της Κυριακής" στις 03.08.2025