Τα παιδιά των... φαναριών

- Newsroom

Πουλάνε μικροαντικείμενα και ό,τι μπορεί να τους εξοικονομήσει χρήματα - Πλάγιος: Εμφανίστηκαν πριν από περίπου δέκα χρόνια στη χώρα μας, πληθαίνουν καθημερινά, ενώ συνεχώς αναζητούν νέους τρόπους, για να επιβιώσουν

Ζητιανεύουν στον δρόμο, είτε μόνα τους, είτε στην αγκαλιά των μανάδων τους. Πουλάνε μικροαντικείμενα, χαρτομάντιλα, φρούτα, γυαλιά και ό,τι άλλο μπορεί να τους αποφέρει χρήματα. Κάποια από αυτά, παίρνουν το τουμπελέκι ή το κλαρίνο τους και γυρνάνε σε ταβέρνες και καφετέριες. Τα "παιδιά των φαναριών", που εμφανίστηκαν πριν από περίπου δέκα χρόνια στη χώρα μας, πληθαίνουν καθημερινά, ενώ συνεχώς αναζητούν νέους τρόπους, για να επιβιώσουν.

Οι αριθμοί που ανακοινώνουν φορείς, όπως το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, η ΑΣΟΕ, το Δημοκρίτειο και το Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και η UNICEF και η ILO για τα ανήλικα παιδιά που εργάζονται παράνομα στη χώρα μας είναι σοκαριστικά. Από τις σχετικές έρευνες προκύπτει πως 100.000 - 150.000 ανήλικοι κάτω των 18 ετών εργάζονται, 460.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 18 ετών ζουν σε συνθήκες φτώχειας, ενώ το 7% των παιδιών εγκαταλείπουν το σχολείο πριν από την ολοκλήρωση της εννιάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης.

Έτσι, προκύπτει μια συνολική ετήσια διαρροή ανηλίκων από την εκπαίδευση της τάξης των 40.000 παιδιών περίπου, τα οποία στη συντριπτική τους πλειοψηφία οδηγούνται στην αγορά εργασίας, όπως έχει δείξει εξάλλου και έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Οι εργασίες των παιδιών μπορεί να είναι από βαριές αγροτικές δουλειές στα χωράφια της ελληνικής υπαίθρου, βάρδιες σε εργοστάσια και βιοτεχνίες μέχρι δουλειά στον δρόμο και πορνεία.

"Από το 2003 μέχρι σήμερα έχουμε εντοπίσει και έχουμε βοηθήσει σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πάνω από 630 παιδιά που εργάζονται στον δρόμο. Ο αριθμός αυτός είναι μικρός σε σχέση με την πραγματική κατάσταση, αφού η 'Άρσις' προσεγγίζει παιδιά που δουλεύουν στον δρόμο και όχι αυτά που, για παράδειγμα, εργάζονται σε κάποιο εργοστάσιο ή σε σημεία που δεν μπορούμε να τα πλησιάσουμε", εξηγεί η κοινωνική ερευνήτρια της οργάνωσης "Άρσις" στη Θεσσαλονίκη Ντίνα Θεοφιλίδη.

Στη Θεσσαλονίκη, αυτή τη στιγμή εργάζονται στον δρόμο περισσότερα από 200 παιδιά, τα οποία, ανάλογα με τη δουλειά που κάνουν έξι έως οκτώ ώρες την ημέρα, μπορεί να βγάλουν μεροκάματο ώς και 80 ευρώ. "Τα παιδιά αυτά είναι συνοδευόμενα, πράγμα που σημαίνει πως έχουν κάποιον προστάτη, ο οποίος τα εξωθεί στην εργασία. Συνήθως είναι οι ίδιοι οι γονείς τους, οι οποίοι πολλές φορές χρησιμοποιούν ψυχολογική και σωματική βία. Μπορούμε να πούμε πως τα περισσότερα παιδιά που εργάζονται είναι αλβανικής καταγωγής και Ρομά, ενώ κάποια από αυτά, αναφορικά με τα παιδιά που έχουμε βρει στην 'Άρσις', κάνουν και χρήση ναρκωτικών ουσιών", συμπληρώνει η κ. Θεοφιλίδη.

Η φτώχεια αιτία της εκμετάλλευσης

Ο βασικότερος λόγος, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί, που οδηγεί στην εκμετάλλευση των παιδιών είναι η φτώχεια. "Υπάρχουν πάρα πολλές οικογένειες που έχουν ανάγκη τα χρήματα και ωθούν τα παιδιά στην εργασία, για να επιβιώσουν. Τα παιδιά Ρομά συνήθως κάνουν εποχιακές δουλειές, όπως την πώληση μικροαντικειμένων, φρούτων κτλ., ενώ στους πολύ φτωχούς καταυλισμούς γίνονται ρακοσυλλέκτες. Φυσικά ένα συντριπτικό ποσοστό αυτών είναι αγράμματο και αυτό ξεκινά πρωτίστως από τους γονείς, οι οποίοι είναι επίσης αμόρφωτοι και θέλουν να διατηρήσουν με αυτόν τον τρόπο τον νομαδικό τρόπο ζωής των Ρομά. Πολλοί κρατάνε τα παιδιά κλεισμένα στους καταυλισμούς, με το σκεπτικό να μη χαθεί η ταυτότητα της φυλής. Η χρήση ναρκωτικών ουσιών, δυστυχώς, παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν παιδιά που κάνουν χρήση ναρκωτικών από πολύ μικρές ηλικίες, ενώ είναι μεγάλο το ποσοστό των εφήβων 15-16 χρονών που κάνουν χρήση χασίς και άλλων ναρκωτικών ουσιών", δήλωσε στη "ΜτΚ" ο πρόεδρος συλλόγου Ρομά και μέλος της πανελλήνιας ομοσπονδίας Ρομ Ελλάδος

Γ.Δ.

Δύσκολη η προσέγγιση

Η διαδικασία και ο χρόνος που απαιτείται, για να έρθει κανείς σε επαφή με τα "παιδιά των φαναριών", θέλει λεπτούς χειρισμούς και υπομονή. "Είναι φυσικό, όταν μας βλέπουν τις πρώτες φορές, να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικά και φοβισμένα. Η σχέση που αναπτύσσουμε, για να έρθουμε κοντά με τα παιδιά και να μας εμπιστευτούν, απαιτεί αργά βήματα. Το σημαντικότερο και δυσκολότερο βήμα είναι η προσέγγιση των γονέων τους. Τα παραδείγματα που μας αντιμετωπίζουν εχθρικά είναι πάρα πολλά, όμως δεν λείπουν και αυτοί που επιδέχονται παρέμβαση. Φυσικά, είναι επίσης μεγάλος ο αριθμός αυτών που έχουν βρει μέσω της εκμετάλλευσης των παιδιών τους μια μέθοδο πλουτισμού και δεν δέχονται ούτε να μας δουν", τονίζει η κ. Θεοφιλίδη. "Διαμορφώνουμε πρώτα μια πολύ καλή σχέση με τα παιδιά και έπειτα με τους γονείς, ώστε να μπορούμε να παρεμβαίνουμε και μεμονωμένα. Επικεντρωνόμαστε στην ψυχοκοινωνική στήριξη, στη συνεργασία με φορείς της πολιτείας, στη νομική συμβουλευτική και, όσο μπορούμε, στην υλική βοήθεια", συμπληρώνει η κ. Θεοφιλίδη.

Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες

1. Μην επιδοτείτε την παιδική εργασία δίνοντας χρήματα στα παιδιά που δουλεύουν στον δρόμο.

2. Εάν θέλετε να δώσετε κάτι, φροντίστε τη διατροφή τους ή προσφέρετε ένα προσωπικό είδος μόνο για παιδιά (τετράδια, χρώματα, παιχνίδια).

3. Το σημαντικότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να δώσετε την προσοχή σας. Παρατηρήστε και καταγράψτε τα στοιχεία για το σημείο, την ώρα και τη συχνότητα με την οποία βλέπετε ένα παιδί να εργάζεται και ειδοποιήστε την "Άρσις" στο τηλέφωνο 2310 526150.

Η κατάσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο

• Τα χαμηλότερα ποσοστά της σχετικής παιδικής φτώχειας (κάτω του 5%) έχουν επιτευχθεί στις τέσσερις σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Φιλανδία, Νορβηγία, Σουηδία).

• Ένα σύνολο εννέα χωρών -όλες στη βόρεια Ευρώπη- έχουν φέρει τα ποσοστά σχετικής παιδικής φτώχειας κάτω από το 10%.

• Η σχετική παιδική φτώχεια παραμένει πάνω από το 15% στις τρεις χώρες της νότιας Ευρώπης (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) και σε δύο αγγλόφωνες χώρες (Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία).

• Η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στη μέση της κατάταξης με 12,4%.

• Οι ευρωπαϊκές χώρες καταλαμβάνουν το πάνω μισό της κατάταξης, με τις πέντε υψηλότερες θέσεις να κατέχονται από τις τέσσερις μικρές σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Ισλανδία, Φιλανδία, Δανία) και την Ολλανδία.

• Περίπου 3.500 παιδιά (κάτω των 15 ετών) πεθαίνουν κάθε χρόνο στις χώρες του ΟΟΣΑ από κακομεταχείριση (έκθεση Innocenti του 2003).

• Η έλλειψη κοινών ορισμών και συγκρίσιμων στοιχείων προς το παρόν έχει οδηγήσει στο να μη συμπεριληφθούν δύο ακόμη σημαντικοί δείκτες, της διανοητικής και συναισθηματικής υγείας και της παιδικής κακοποίησης και παραμέλησης.

Τι είναι η "Άρσις"

Η "Αρσις" είναι μη κυβερνητική οργάνωση, με στόχο την υποστήριξη παιδιών και νέων που ζουν σε κοινωνικό αποκλεισμό, την πρόληψη της περιθωριοποίησης και την προώθηση των δικαιωμάτων τους. Στα 15 χρόνια λειτουργίας της έχει στηρίξει περισσότερους από 15.000 νέους ανθρώπους. Το έργο της "Άρσις" βασίζεται στους εθελοντές, στα μέλη, στους συνδρομητές, στους χορηγούς, στους φίλους και σε κάθε ευαισθητοποιημένο πολίτη που συμβάλλει στην προσπάθεια αυτή.

Στο πόδι από το πρωί

Τα παιδιά, άλλοτε θύματα συμμοριών που δρουν συστηματικά και άλλοτε θύματα των ίδιων των οικογενειών τους, ζητιανεύουν όλη την ημέρα κυριολεκτικά για ένα πιάτο φαγητό, ενώ τα χρήματα που μαζεύουν τα αρπάζουν τα αφεντικά τους. Η δουλειά αρχίζει περίπου στις 8.30 το πρωί και τα παιδιά έχουν συγκεκριμένο πόστο. Κάποια από αυτά κάνουν τα άρρωστα, πουλούν χαρτομάντιλα ή παριστάνουν ότι παίζουν μουσική.

Πόσα χρήματα κερδίζει ένας μικρός επαίτης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης; Αξιωματικοί της ΕΛΑΣ υπολογίζουν το μεροκάματο από μερικές δεκάδες ευρώ έως και 300 ευρώ!

Τα στοιχεία του τμήματος Ανηλίκων της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης για τα δύο τελευταία χρόνια είναι δραματικά: Συνολικά την υπηρεσία απασχόλησαν 20 υποθέσεις επαιτείας από ανήλικους, 45 υποθέσεις επαιτείας ενηλίκων με μωρά στην αγκαλιά και οκτώ υποθέσεις παραμέλησης αποτροπής από επαιτεία.

Εκδηλώσεις της "Άρσις" σε πέντε πόλεις

Μεθαύριο Τρίτη 12 Ιουνίου είναι η παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής εργασίας. Ο οργάνωση "Άρσις" έχει προγραμματίσει σε επτά πόλεις της Ελλάδας και στα Τίρανα κινητοποιήσεις για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Στην Αθήνα πραγματοποιείται τριήμερο εκδηλώσεων στην πλατεία Κοτζιά από σήμερα έως τις 12 Ιουνίου. Στη Θεσσαλονίκη διοργανώνεται ένα εξαήμερο εκδηλώσεων και δράσεων για τα παιδιά από αύριο έως τις 16 Ιουνίου στην πλατεία Αριστοτέλους, όπου θα λειτουργεί σταθερό περίπτερο με ενημερωτικό υλικό και από τις 6.00 το απόγευμα έως τις 9.00 το βράδυ θα πραγματοποιούνται εκδηλώσεις που θα περιλαμβάνουν παραστάσεις κλόουν και ζογκλέρ, δημιουργικά παιχνίδια και μουσικές εκδηλώσεις. Στον Βόλο θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση στο ποτάμι του Αναύρου από τις 11.00 το πρωί μέχρι τις 8.00 το βράδυ. Στη Λάρισα θα διοργανωθεί εκδήλωση ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης στις όχθες του Πηνειού ποταμού από τις 4.00 το απόγευμα μέχρι τις 9.00 το βράδυ, με τη συμμετοχή ομάδας γκράφιτι που θα αποδώσει τοιχογραφίες και εικαστικές παρεμβάσεις. Στην Καρδίτσα θα οργανωθεί εκδήλωση ευαισθητοποίησης κατά της παιδικής εργασίας στο πάρκο Παυσίλυπου στις 5.00 το απόγευμα, σε συνεργασία με το Σώμα Ελληνίδων Οδηγών. Στα Τίρανα εκείνη την ημέρα θα ξεκινήσουν οι θερινές δράσεις της οργάνωσης σε κεντρικό πάρκο των Τιράνων. Στις δράσεις θα συμμετέχουν παιδιά που καθημερινά οι streetworkers εντοπίζουν στον δρόμο. Στην Κοζάνη και στον Πολύγυρο Χαλκιδικής θα διανεμηθεί υλικό ευαισθητοποίησης σε κεντρικά σημεία των πόλεων.

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΜΑΤΙΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΑΣ