Τα πολυλειτουργικά αγροκτήματα θα σώσουν την ελληνική ύπαιθρο

- Newsroom

Του Φώτη Κουτσαμπάρη fkoutsamparis@makthes.gr Νέες αναπτυξιακές προοπτικές στην ύπαιθρο εκτιμάται ότι θα δώσουν τα πολυλειτουργικά αγροκτήματα, οι εναλλακτικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις που προβλέπονται με νόμο από το 2014, ο οποίος εδώ και τρία χρόνια παρέμενε ανενεργός. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έβγαλε από τον “πάγο” το νόμο και φρόντισε για την έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης (ΚΥΑ), που καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία και την πιστοποίησή τους. Σήμερα υπολογίζεται ότι δραστηριοποιούνται δεκάδες πολυλειτουργικά αγροκτήματα στην Ελλάδα, αλλά δεν είχαν πιστοποίηση και βρίσκονταν “στον αέρα”. Με την ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε αυτήν την εβδομάδα στο ΦΕΚ Β' 1145 διευθετούνται τα ανοικτά ζητήματα των ήδη λειτουργούντων κτημάτων, ενώ ανοίγει ο δρόμος σε ενδιαφερόμενους αγρότες να δημιουργήσουν νέες μονάδες. Οι μονάδες αυτές έχουν το χαρακτηριστικό να συνδέουν την πρωτογενή παραγωγή, με τη μεταποίηση και την παροχή υπηρεσιών. Διαθέτουν καλλιεργήσιμη έκταση, φυτικό ή ζωικό κεφάλαιο και χώρο εστίασης ή παρέχουν δυνατότητες εκπαίδευσης και παρακολούθησης της διαδικασίας παραγωγής ή της οικοτεχνικής μεταποίησης. Στο εξωτερικό είναι πολύ διαδεδομένες και παρέχουν σημαντικό εισόδημα που αγρότες που τις εκμεταλλεύονται. Δικαίωμα δημιουργίας και λειτουργίας πολυλειτουργικών αγροκτημάτων (Π.Α.) έχουν: α) οι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ), που τηρείται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, όπως κάθε φορά ισχύει και πληρούν τις απαιτήσεις της ΚΥΑ, β) συμπράξεις φυσικών ή και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ και γ) συμπράξεις φυσικών ή και νομικών προσώπων εγγεγραμμένων στο ΜΑΕΕ με άλλα φυσικά ή και νομικά πρόσωπα, με την προϋπόθεση ότι οι εγγεγραμμένοι στο ΜΑΑΕ μετέχουν με ποσοστό τουλάχιστον 50% στη σύμπραξη. Η ελάχιστη ενιαία έκταση για τη λειτουργία ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος ορίζεται στα πέντε στρέμματα, ενώ σε περίπτωση των ειδικών περιοχών η ελάχιστη έκταση μπορεί να μειωθεί στα τέσσερα στρέμματα. Στην περίπτωση που ο προσανατολισμός του αγροκτήματος δηλώνεται ως γεωργικός φυτικής κατεύθυνσης, η καλλιεργήσιμη έκταση πρέπει να αποτελεί τουλάχιστον το 40% της διαθέσιμης συνολικής έκτασης του αγροκτήματος. Αντίστοιχα, το φυτικό κεφάλαιο θα πρέπει να περιλαμβάνει την καλλιέργεια τουλάχιστον δύο ειδών φυτικής παραγωγής, εκ των οποίων η μία επιλογή να αφορά την καλλιέργεια τοπικών, παραδοσιακών ποικιλιών. Το ζωικό κεφάλαιο, σύμφωνα με την ΚΥΑ, θα πρέπει να έχει ποικιλομορφία και όπου είναι εφικτό να αποτελείται από αυτόχθονες ή τοπικές φυλές ζώων. Στην περίπτωση που ο προσανατολισμός του αγροκτήματος δηλώνεται ως γεωργικός ζωικής κατεύθυνσης, τουλάχιστον το 40% της διαθέσιμης συνολικής έκτασης του αγροκτήματος θα πρέπει να χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφική δραστηριότητα (στάβλοι, αμελκτήρια, αποθήκες ζωοτροφών, έκταση ελεύθερης βοσκής κτλ.) καθώς και το 40% τουλάχιστον των συνολικών μεγάλων μονάδων ζώων να αποτελείται από αυτόχθονες φυλές ζώων. Στην περίπτωση που το Π.Α. διαθέτει χώρο εστίασης και παρασκευής γευμάτων πρέπει να πληρούνται οι προδιαγραφές υγιεινής και ασφαλείας. Επιτρέπονται τα υπαίθρια μαγειρεία και οι παραδοσιακές τεχνικές μαγειρικής που αναδεικνύουν τις τοπικές, παραδοσιακές συνήθειες μαγειρέματος (π.χ. ξυλόφουρνοι, γάστρες κτλ.), καθώς και οι υπαίθριοι χώροι εστίασης (π.χ. κιόσκια). Για την παρασκευή των γευμάτων προτιμώνται τα παραγόμενα προϊόντα του αγροκτήματος, προϊόντα από το καλάθι της οικείας περιφέρειας, καθώς και άλλα τοπικά προϊόντα προερχόμενα από γειτνιάζουσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, επιχειρήσεις μεταποίησης και μονάδες τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής. Εφόσον το 50% τουλάχιστον των παρεχόμενων γευμάτων αναδεικνύουν την τοπική κουζίνα ή τοπικές διατροφικές συνθήκες, τότε ο προσανατολισμός του αγροκτήματος μπορεί να χαρακτηριστεί ως γαστρονομικός. Εάν διαθέτει μονάδα τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής απαιτείται βεβαίωση εγγραφής του υπευθύνου της μονάδας στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Οικοτεχνίας (ΚΗΜΟ) του υπουργείου αγροτικής ανάπτυξης. Επίσης, η κτιριακή υποδομή και η υλικοτεχνική υποδομή του χώρου πρέπει να είναι επαρκής για την κάλυψη των αναγκών της εκπαιδευτικής-επιδεικτικής διαδικασίας. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που μπορεί να αναπτύσσει το πολυλειτουργικό αγρόκτημα, είτε με ίδια μέσα είτε σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ή και ερευνητικά ιδρύματα, φορείς αφορούν ενδεικτικά τα κάτωθι θεματικά πεδία: α) δράσεις πρόληψης ή προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, β) μέθοδοι και τεχνικές παραγωγής που μειώνουν το κόστος, μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, γ) δράσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων (έδαφος, νερό, ενέργεια κ.ά.), δ) προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος, ε) παρατήρηση άγριων ζώων, θηραμάτων και πτηνών, στ) μεσογειακή διατροφή, διατροφή και πρόληψη της υγείας, ζ) γευσιγνωσία κ.ά. Η κατά έτος διαμόρφωση και υλοποίηση προγραμμάτων επίδειξης ή και εκπαίδευσης επί καινοτόμων δράσεων σε ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα αρκεί για να χαρακτηριστεί ο προσανατολισμός ενός πολυλειτουργικού αγροκτήματος ως καινοτόμος. Ένα πολυλειτουργικό αγρόκτημα μπορεί να αναπτύσσει και δράσεις που προάγουν την ισορροπημένη διατροφή και συμβάλλουν στην προάσπιση της υγείας του επισκέπτη. Τέτοιες δράσεις μπορούν να αποτελέσουν: α) η καλλιέργεια φυτών (π.χ. αρωματικών ή και φαρμακευτικών), που διακρίνονται για τις ιδιαίτερες, ευεργετικές για την υγεία, ιδιότητές τους, β) η παροχή ισορροπημένων θρεπτικά γευμάτων που βασίζονται στο πρότυπο της μεσογειακής διατροφής, γ) η διοργάνωση σεμιναρίων για θέματα διατροφής και πρόληψης της υγείας του ανθρώπου. Εκτός αυτού, μπορεί να αναπτύσσει οργανωμένες αθλητικές δράσεις, όπως ιππασία, δράσεις πεζοπορίας, ποδηλασίας εντός διαδρομών φυσικού περιβάλλοντος, περιηγήσεις, εκμάθηση παραδοσιακών χορών, αθλοπαιδιές, χώρους ανάπτυξης δραστηριοτήτων (παιδικές χαρές, παιδότοποι κ.ά.).Ένα Π.Α. μπορεί για την εξυπηρέτηση των δράσεών του και την επίτευξη των στόχων του να αναπτύσσει συνεργασίες. Σε περίπτωση που οι συνεργασίες δραστηριοποιούνται μόνο σε συνεργασίες πολιτισμικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, τότε ο προσανατολισμός του αγροκτήματος θεωρείται πολιτισμικός, πολιτιστικός. Για τη διάκριση του πολυλειτουργικού αγροκτήματος από άλλες επιχειρήσεις κατοχυρώνεται σήμα, το οποίο θα αποτελείται από λεκτικό και εικαστικό μέρος και δεν μπορεί να παραπέμπει σε άλλα σήματα. Το σήμα απονέμεται έπειτα από αίτηση του ενδιαφερομένου, σύμφωνα με τις διαδικασίες, τους όρους και τις προϋποθέσεις της ΚΥΑ και η διάρκεια χρήσης του σήματος είναι τρία έτη. Ο “Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ)” ορίζεται ως φορέας ελέγχου, πιστοποίησης και εγγραφής των πολυλειτουργικών αγροκτημάτων σε μητρώο, καθώς και εκπόνησης, κατοχύρωσης και απονομής του ειδικού σήματος.  

---

Δημοσιεύτηκε στη «Μακεδονία της Κυριακής» στις 9 Απριλίου 2017