Θεσσαλονίκη: «Παρέμβαση» του Ρουβίκωνα σε εστιατόριο Ισραηλινού
Η Αστυνομία ξεκίνησε αναζητήσεις για τον εντοπισμό των ατόμων
Τη δεκαετία του '90 η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα συνεργάστηκε με σκοπό την πλήρη αλληλούχιση του ανθρώπινου γονιδιώματος που «διάβασε» πλήρως το ανθρώπινο DNA και άνοιξε τον δρόμο για την εξατομικευμένη ιατρική.
Με δεδομένο ότι το 70%–90% των χρόνιων μη μεταδιδόμενων ασθενειών αποδίδεται σε μη γενετικούς παράγοντες, το επιστημονικό ενδιαφέρον στράφηκε στο πώς οι εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την υγεία. Ο όρος που χρησιμοποιείται είναι εκθεσίωμα/ exposome (κατ' αντιστοιχία με το γονιδίωμα/ genome) και περιλαμβάνει το σύνολο των περιβαλλοντικών παραγόντων — φυσικών, χημικών, βιολογικών και κοινωνικών — στους οποίους εκτίθεται ένας άνθρωπος καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, από τη σύλληψη μέχρι το θάνατο. Η έρευνα συστηματοποιήθηκε μετά το 2010, όταν άρχισαν συστηματικά μεγάλα ερευνητικά έργα που στόχευαν στην ποσοτικοποίηση του εκθεσιώματος.
Ένας από τους κορυφαίους διεθνώς κόμβους έρευνας στον τομέα του εκθεσιώματος εδρεύει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με το HERACLES Research Center on the Exposome and Health, με επικεφαλής τον καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής και πρόεδρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Δημοσθένη Σαρηγιάννη.
«Σε αυτή την παγκόσμια πρωτοβουλία, είμαστε συμμέτοχοι και σημαντικοί “παίκτες”, και αυτό είναι σημαντικό για το ΑΠΘ, το ΕΙΕ και για την χώρα» λέει στη «ΜτΚ». Πρόσφατα μάλιστα διοργανώθηκε από το πανεπιστήμιο Johns Hopkins University το διεθνές φόρουμ Exposome Moonshot Forum στην Ουάσινγκτον, D.C. Εκεί τέθηκαν οι βάσεις για το Human Exposome Project, ένα φιλόδοξο εγχείρημα που στοχεύει στην ολοκληρωμένη χαρτογράφηση όλων των περιβαλλοντικών παραμέτρων που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία, από τη σύλληψη έως τη γήρανση. Ο κ. Σαρηγιάννης ήταν μέλος της οργανωτικής επιτροπής του φόρουμ, στοιχείο που υπογραμμίζει τη διεθνή αναγνώριση του έργου του στον τομέα της εκτίμησης περιβαλλοντικών εκθέσεων και της δημόσιας υγείας. «Κάνουμε μια προσπάθεια που μοιάζει με αποστολή στο φεγγάρι, εξ ου και το Moonshot» σχολιάζει. Η ομάδα του θεωρείται από τις πρωτοπόρες ερευνητικές στην Ευρώπη, έχοντας υλοποιήσει μια σειρά από ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, όπως:
- HEALS (Health and Environment-wide Associations via Large population Studies) με στόχο την εφαρμογή πολυδιάστατης βιολογίας για την κατανόηση των μηχανισμών πίσω από τις ασθένειες που σχετίζονται με το περιβάλλον.
- Εφαρμογή της Πολυδιάστατης Βιολογίας στο Εκθεσίωμα, για την αξιοποίηση δεδομένων από επιγενετική, μεταβολομική και γενετική ανάλυση για την κατανόηση των επιπτώσεων των περιβαλλοντικών εκθέσεων στην ανθρώπινη υγεία, όπως πχ νευροαναπτυξιακές διαταραχές χωρίς την ανάγκη πολύ μεγάλων πληθυσμιακών μελετών.
- Μελέτη του Νευρολογικού Εκθεσιώματος για την Πρόληψη Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων, για την κατανόηση των μηχανισμών που συνδέουν τις περιβαλλοντικές εκθέσεις με τις νευρολογικές διαταραχές, με στόχο την ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης.
«Επί είκοσι χρόνια δουλεύουμε πάνω στο πώς το εκθεσίωμα επηρεάζει τη γονιδιακή έκφραση και αλλάζει μια σειρά από λειτουργίες του οργανισμού. Μελετάμε τους περιβαλλοντικούς παράγοντες με δεδομένα από αισθητήρες, smart συσκευές, προηγμένα μοντέλα κτλ, σε πολύ καλά αναλυτικά εργαστήρια. Αλλά μελετάμε και το τι συμβαίνει μέσα στο οργανισμό, το εσωτερικό, αν θέλετε, εκθεσίωμα, που αλλάζει καθώς εκτίθεσαι σε διαφορετικά πράγματα και καθώς αλλάζει και η ηλικία σου. Διαφορετικά επηρεάζεσαι αν είσαι μικρός ή μεγαλύτερος, διαφορετικά αν είσαι υγιής αν έχεις ήδη εκτεθεί σε ασθένειες. Όλα αυτά είναι δυναμικά και αλλάζουν» προσθέτει.
Το εκθεσίωμα είναι κάτι πολυπαραγοντικό και εκ των πραγμάτων περισσότερο πολλύπλοκο από την αλληλούχιση του DNA, επομένως η διαδικασία καταγραφής και ανάλυσής του έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Ο στόχος των επιστημόνων είναι μεσοπρόθεσμα, όσο προχωρά η έρευνα να γίνονται και οι κατάλληλες παρεμβάσεις για να περιοριστούν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που σχετίζονται με την παθογένεση.
