- Newsroom
Χωρίς σταθερές δεσμεύσεις για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων προς την Τουρκία ή για την πώληση των προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35 ολοκληρώθηκε η συνάντηση του προέδρου των ΗΠΑ με τον Τούρκο ομόλογό του, στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, το βράδυ της Πέμπτης. Παρόλα αυτά, ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε αισιοδοξία για τα δύο αυτά ζητήματα.
«Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα», δήλωσε ο Τραμπ, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο συμφωνίας, χωρίς ωστόσο να ξεκαθαρίσει τι ακριβώς ζητούν οι ΗΠΑ από την Τουρκία για να προχωρήσει η πώληση των αεροσκαφών.
Το ιστορικό της τουρκικής αποβολής από το πρόγραμμα F-35
Η Τουρκία αντιμετωπίζει εμπόδια εδώ και χρόνια στην απόκτηση F-35 από τις ΗΠΑ. Το 2019 αποβλήθηκε από το πρόγραμμα συμπαραγωγής του αεροσκάφους, μετά την αγορά του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400, κίνηση που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ουάσινγκτον.
Πίεση για ενεργειακή αποστασιοποίηση από τη Ρωσία
Ο πρόεδρος Τραμπ κάλεσε την Τουρκία να σταματήσει τις εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας των ΗΠΑ να περιορίσουν τη χρηματοδότηση της Μόσχας εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.
Κατά τη διάρκεια της κοινής δήλωσης με τον Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο, ο Αμερικανός πρόεδρος σημείωσε: «Θα ήθελα η Τουρκία να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Ρωσία όσο η Ρωσία συνεχίζει την αιματοχυσία της εναντίον της Ουκρανίας».
Και πρόσθεσε: «Το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Αν το έκανε αυτό, θα ήταν το καλύτερο».
Ερντογάν ως πιθανός διαμεσολαβητής στον πόλεμο
Ο Τραμπ σημείωσε επίσης ότι θεωρεί πως ο Τούρκος πρόεδρος απολαμβάνει τον σεβασμό τόσο του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι όσο και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, γεγονός που, όπως είπε, σημαίνει ότι ο Ερντογάν θα μπορούσε να έχει σημαντική επιρροή στην έκβαση του πολέμου, «αν το επιθυμεί».
Διμερής συνάντηση με παλιά… γνωριμία
Η άφιξη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο για την πολυαναμενόμενη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ έφερε μνήμες από το 2019, όταν οι δύο ηγέτες είχαν συναντηθεί για τελευταία φορά. Από τότε, οι γεωπολιτικές εξελίξεις έχουν αλλάξει ριζικά, με δύο πολέμους (Ουκρανία και Μέση Ανατολή) να εξελίσσονται στη γειτονιά της Τουρκίας, ενώ οι διμερείς σχέσεις είχαν περάσει περίοδο ψυχρότητας κατά την προεδρία Μπάιντεν.
Ο Τούρκος πρόεδρος έφτασε στην Ουάσινγκτον με μια εκτενή λίστα αιτημάτων και προτάσεων. Συναντήθηκε κατ’ ιδίαν με έναν Αμερικανό πρόεδρο ο οποίος είναι διαχρονικά πρόθυμος να συζητήσει για «business», δείχνοντας ελαστικότητα σε θεσμικές αντιστάσεις όπως οι ενστάσεις του Κογκρέσου ή νομικές δεσμεύσεις.
2,5 ώρες στον Λευκό Οίκο – χωρίς σαφείς απαντήσεις
Ο Ερντογάν αποχώρησε από τον Λευκό Οίκο έπειτα από 2,5 ώρες, χωρίς να προβεί σε δηλώσεις ή να απαντήσει σε ερωτήσεις δημοσιογράφων. Ο Τραμπ, σε δηλώσεις του λίγο αργότερα, αρκέστηκε να πει: «Η συνάντηση "έκλεισε" πολλά. Είναι πράγματα που ήθελε και πράγματα που θέλαμε, θα κάνουμε σύντομα ανακοινώσεις και εμείς και αυτός».
Πολιτικό μήνυμα… στο πέτο
Το καλό κλίμα φάνηκε από την αρχή της συνάντησης. Ο Τραμπ, στις καθιερωμένες δηλώσεις του παρουσία ξένων ηγετών, φρόντισε να δείξει την υποστήριξή του στον Ερντογάν και με έναν ασυνήθιστο τρόπο: στο πέτο του σακακιού του, δίπλα στην αμερικανική σημαία, φορούσε μια καρφίτσα με μαχητικό αεροσκάφος – ένα διακριτικό αλλά ηχηρό μήνυμα υποστήριξης στο τουρκικό αίτημα για τα F-35.
Η συνάντηση και το γεύμα κράτησαν πάνω από δύο ώρες, παρά τη μικρή καθυστέρηση στην άφιξη του Τούρκου προέδρου – λεπτομέρεια με τη δική της συμβολική σημασία.
Patriot, F-35 και… Χάλκη στην ατζέντα
Από την αρχή, ο Τραμπ δήλωσε πως σκοπεύει να συζητήσει με την Τουρκία τα F-35, τους πυραύλους Patriot και όσα η Άγκυρα ζητά εδώ και καιρό, προαναγγέλλοντας μάλιστα ταχεία άρση των κυρώσεων αν υπάρξει πρόοδος.
Ο Ερντογάν, που μίλησε πολύ λιγότερο από τον Αμερικανό πρόεδρο, δήλωσε λακωνικά: «Είμαστε έτοιμοι να πάμε τις τουρκοαμερικανικές σχέσεις σε άλλο επίπεδο», κάνοντας αναφορά στα F-35, τα F-16 αλλά και το καυτό ζήτημα της Halk Bank.
Παράκαμψη για τη Γάζα – διαφωνίες κάτω από το χαλί
Ο Τραμπ φάνηκε να αποφεύγει να εμβαθύνει στο θέμα της Γάζας, σημείο στο οποίο Τουρκία και ΗΠΑ έχουν σαφείς διαφορές, ιδιαίτερα λόγω της σκληρής ρητορικής του Ερντογάν κατά του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Δεν ξέρω πού βρίσκεται ο Ερντογάν και η Τουρκία αναφορικά με το ζήτημα της Γάζας και πιθανότατα δεν θα χρειαστώ τη μεσολάβηση Ερντογάν για την επιστροφή των ομήρων στο Ισραήλ», δήλωσε ο Τραμπ, επαναλαμβάνοντας τη σταθερή του θέση υπέρ της άμεσης παύσης του πολέμου και της απελευθέρωσης όλων των Ισραηλινών ομήρων.
Σχολιασμός για ρωσικό πετρέλαιο και Πατριάρχη Βαρθολομαίο
Ο Τραμπ επανέφερε το θέμα της ενεργειακής συνεργασίας Τουρκίας – Ρωσίας, σημειώνοντας: «Το καλύτερο που έχει να κάνει ο Ερντογάν είναι να μην αγοράζει πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία».
Αναφέρθηκε επίσης στη συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στον Λευκό Οίκο, σημειώνοντας: «Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν εδώ και θα ήθελαν πραγματικά να έχουν κάποια βοήθεια, χρειάζονται βοήθεια και είπα ότι θα το αναφέρω». Ο Ερντογάν δήλωσε από την πλευρά του ότι «θα κάνουμε ό,τι μας αναλογεί» για το θέμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και ότι θα το συζητήσει με τον Πατριάρχη.
«Ιστορική συνάντηση» με ερωτηματικό
Μετά τη συνάντηση, ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, χαρακτήρισε την επίσκεψη «ιστορική», χαρακτηρισμό που ενδεχομένως συμμερίζονται και οι δύο πλευρές — μένει όμως να φανεί, σε βάθος χρόνου, πόσα ακριβώς κέρδισε και έδωσε κάθε πλευρά.
Όπως και να έχει, πριν φύγει από την Ουάσινγκτον, το ζεύγος Ερντογάν φωτογραφήθηκε με το προσωπικό του Blair House, της επίσημης κατοικίας που φιλοξενεί τους ξένους ηγέτες κατά την παραμονή τους στις ΗΠΑ.
