Μέσα σε θολό τοπίο και σκιές αβεβαιότητας που δεν έχουν ακόμα διαλυθεί,ο εξαγωγικός κόσμος (με τη Βόρεια Ελλάδα στην πρώτη γραμμή λόγω του εξωστρεφούς χαρακτήρα των επιχειρήσεων), επιχειρώντας να προσαρμοστεί στη νέα απαιτητική συνθήκη που επιβάλλουν οι δασμοί του Τραμπ, κινείται με αποφασιστικότητα για να διασφαλίσει τα κεκτημένα του.
Μετά τη συμφωνία του περασμένου Ιουλίου ΕΕ - ΗΠΑ για δασμούς 15% (και όχι 30% όπως απειλούσε επί μήνες ο Τραμπ) στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα (χάλυβας, αλουμίνιο αντιμετωπίζουν δασμούς 50% αλλά δεν αφορούν την Ελλάδα), οι εξαγωγείς χαράσσουν την στρατηγική τους, ζυγίζουν τα δεδομένα και διεκδικούν με «οδηγό» το 2019, μαρκάροντας στενά πρόσωπα – κλειδιά του «περιβάλλοντος» Τραμπ, εξαίρεση των ελληνικών τροφίμων από τους δασμούς (το 2019, στην πρώτη θητεία Τραμπ, είχαν εξαιρεθεί).
Στα χέρια του Κατσιματίδη η λίστα των εξαιρέσεων
«Έχουμε καταθέσει λίστα με συγκεκριμένα προϊόντα στον επιχειρηματία και στενό φίλο του Τραμπ, Τζον Κατσιματίδη, επιδιώκοντας εξαιρέσεις από τους δασμούς, περιμένουμε τις αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου, είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι», σημειώνει στο emakedonia.gr ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Σίμος Διαμαντίδης.
Στη Βόρεια Ελλάδα όπου χτυπά η καρδιά πολλών παραγωγικών μονάδων τροφίμων (πρώτη περιφέρεια σε αγροδιατροφικά προϊόντα η Κεντρική Μακεδονία), οι συνέπειες (και με δασμούς 15% αλλά και με την υποτίμηση του δολαρίου που καθιστά τις ελληνικές εξαγωγές ακριβότερες) κάθε άλλο παρά αμελητέες θα είναι σε επιμέρους κλάδους (γαλακτοκομικά, κομπόστες, ελιές), χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν θα είναι διαχειρίσιμος ο αντίκτυπος.
Οι πρώτες ψιχάλες
Μέσα σε κλίμα αβεβαιότητας παγκοσμίως, πριν ακόμα οριστικοποιηθεί η συμφωνία για τους δασμούς, μικρή (και αναμενόμενη) κάμψη καταγράφηκε στις εξαγωγές τον Μάιο του 2025, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ και ΣΕΒΕ.
Συγκεκριμένα, η συνολική αξία των εξαγωγών αγαθών ανήλθε στα €4.177,4 εκατ., έναντι €4.231,4 εκατ. τον Μάιο του 2024, σημειώνοντας μείωση κατά €54,0 εκατ. ή 1,3%. Παράλληλα, σημαντική υποχώρηση καταγράφηκε στις εισαγωγές, οι οποίες ανήλθαν σε €6.469,2 εκατ. τον Μάιο του 2025, από €7.581,4 εκατ. τον αντίστοιχο μήνα του 2024, καταγράφοντας πτώση κατά €1.112,2 εκατ. ή 14,7%. Ως αποτέλεσμα, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου παρουσίασε αξιοσημείωτη βελτίωση, διαμορφούμενο στα €-2.291,8 εκατ. έναντι €-3.350,0 εκατ. τον Μάιο του 2024, με τη συνολική μείωση να ανέρχεται σε €1.058,2 εκατ. ή 31,6%.
Ανθεκτικότητα
Όταν ωστόσο εξαιρούμε τα πετρελαιοειδή, παρατηρούνται αυξητικές τάσεις τόσο στις εξαγωγές όσο και στις εισαγωγές. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές χωρίς πετρελαιοειδή ανήλθαν σε €3.233,1 εκατ., έναντι €2.964,7 εκατ. τον Μάιο του 2024, παρουσιάζοντας αύξηση κατά €268,4 εκατ. ή 9,1%. Αντίστοιχα, οι εισαγωγές διαμορφώθηκαν σε €5.560,2 εκατ., από €5.187,4 εκατ. τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους, σημειώνοντας αύξηση κατά €372,8 εκατ. ή 7,2%. Ως εκ τούτου, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διαμορφώθηκε στα €-2.327,1 εκατ., έναντι €-2.222,7 εκατ. τον Μάιο του 2024, παρουσιάζοντας επιδείνωση κατά €104,4 εκατ. ή 4,7%.
Αισθητές αλλά διαχειρίσιμες επιπτώσεις
Στη Βόρεια Ελλάδα όπου χτυπά η καρδιά πολλών παραγωγικών μονάδων τροφίμων (πρώτη περιφέρεια σε αγροδιατροφικά προϊόντα η Κεντρική Μακεδονία), οι συνέπειες (και με δασμούς 15%) κάθε άλλο παρά αμελητέες θα είναι σε επιμέρους κλάδους (γαλακτοκομικά, κομπόστες, ελιές).
Οι ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ, το 2024, κυμάνθηκαν περίπου στα $2,6 δισ. (2,5 δισ. ευρώ) και οι αμερικανικές εισαγωγές από την Ελλάδα σε περίπου $2,4 δισ. με την Ελλάδα να έχει ήπιο πλεόνασμα $0,2 δισ. στο εμπόριο αγαθών.
Σε κλαδικό επίπεδο, τρόφιμα (ελιές, ελαιόλαδο, κομπόστες, φέτα, γαλακτοκομικά) και ποτά αποτελούν τον μεγαλύτερο εξαγωγικό κλάδο προς τις ΗΠΑ, με μερίδιο 30,6%, ακολουθούμενο από τα πετρελαιοειδή με 22,8% και τα βιομηχανικά είδη με 16,5%.
Είναι ενδεικτικό πως οι ελληνικές ελιές κατέχουν το 27,4% των συνολικών εξαγωγών του κλάδου των τροφίμων και ποτών προς την Αμερική.
Στα επιτελεία των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων έχουν πάρει χαρτί, μολύβι και κομπιουτεράκια προσπαθώντας να υπολογίσουν τα κόστη των δασμών και τα περιθώρια συγκράτησης των τιμών για να μην περάσει όλο το κόστος των δασμών στον μέσο Αμερικανό καταναλωτή.
Άνοιγμα σε νέες αγορές
Οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως δασμών Τραμπ ή όποιας άλλης δυσάρεστης έκπληξης επιφυλάσσει στο μέλλον ο απρόβλεπτος Αμερικανός πρόεδρος, ήδη μελετούν τις δυνατότητες διείσδυσης σε νέες μεγάλες αγορές με πολλά περιθώρια ανάπτυξης να εμφανίζουν οι Καναδάς, Ασία, Ινδία (παγκόσμια οικονομική υπερδύναμη), τραβώντας το ενδιαφέρον των εξαγωγέων που επιχειρούν να αντισταθμίσουν το ρίσκο της εξάρτησης από ΗΠΑ και Ευρώπη.
Πάντως, με δεδομένο πως η κατάσταση αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς (μιλάμε για μία δυναμική και όχι στατική εικόνα), οι εξαγωγείς βλέπουν, δρουν και αντιδρούν, ανάλογα με τις εξελίξεις.
Γκρίζες ζώνες
Στο μεταξύ, με μία κοινή δήλωση οι οποία, ωστόσο, εξακολουθεί να αφήνει πολλά κενά και αδιευκρίνιστες σημαντικές λεπτομέρειες και εξειδικεύσεις, οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση παρείχαν στις επιχειρήσεις ορισμένα παραπάνω στοιχεία σχετικά με την εμπορική συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι δύο εμπορικοί εταίροι στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για τη δασμολογική πολιτική.
Η ενημέρωση της περασμένης Πέμπτης απηχούσε σε γενικές γραμμές το πλαίσιο που ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ και η ΕΕ τον Ιούλιο, το οποίο προέβλεπε δασμούς 15%, καθώς και δεσμεύσεις από την πλευρά της ΕΕ να ενισχύσει τις δαπάνες και τις επενδύσεις στις ΗΠΑ.
Οι νέες λεπτομέρειες που δόθηκαν στη δημοσιότητα περιλαμβάνουν ένα ανώτατο όριο δασμών 15% στα φαρμακευτικά προϊόντα, στην ξυλεία και στους ημιαγωγούς. Τα αυτοκίνητα θα αντιμετωπίσουν τον ίδιο συντελεστή, αλλά μόνο εφόσον η ΕΕ προβεί σε αλλαγές στη νομοθεσία για τη μείωση των βιομηχανικών δασμών που επιβάλλει.
Τα κύρια σημεία της συμφωνίας, η οποία επιτεύχθηκε μετά από εβδομάδες διαμάχης, απειλών και αντεγκλήσεων καταδεικνύουν μια πρόοδο της προκαταρκτικής συμφωνίας που ανακοινώθηκε πριν από ένα μήνα, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων κριτηρίων αναφοράς για την ΕΕ , καθώς και νέων δεσμεύσεων για την αντιμετώπιση των κανονισμών της Ένωσης για τις ψηφιακές υπηρεσίες.
Ωστόσο, ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς την Πέμπτη υπαινίχθηκε ότι το πλαίσιο ήταν μόνο η αρχή, αφήνοντας ανοιχτή την πόρτα για μελλοντικές αλλαγές στη συμφωνία.
