«Ξέφραγο» αμπέλι και φέτος οι παραλίες με χιλιάδες καταγγελίες

Πλημμελείς ελέγχους σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της θερινής περιόδου, σοβαρές καθυστερήσεις στην επιβολή προστίμων αλλά και στη διενέργεια επανελέγχων, γεγονός που επιτρέπει τη συνέχιση παράνομων δραστηριοτήτων όλο το καλοκαίρι, διαπιστώνει πρόσφατη έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καταλογίζοντας σοβαρές ευθύνες στους Δήμους και τις Κτηματικές Εταιρείες του Δημοσίου αναφορικά με την τήρηση υποχρεώσεων των ιδιωτών στις παραχωρημένες εκτάσεις στον αιγιαλό και τις παραλίες.

Το πόρισμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι στην ουσία «καταπέλτης» κυρίως για τους Δήμους, όσον αφορά στους ελέγχους στις παραλίες, καταλογίζοντας στους ΟΤΑ περιορισμένη ελεγκτική δραστηριότητα, παρά το γεγονός ότι έχουν αυξηθεί δραματικά οι καταγγελίες από τους πολίτες μέσω της εφαρμογής My Coast.

Ο έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου πραγματοποιήθηκε σε 19 Δήμους και στις αντίστοιχες 14 Κτηματικές Υπηρεσίες, και αφορούσε τα έτη 2023 και 2024 (μέχρι 31 Οκτωβρίου 2024).

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2024 υποβλήθηκαν συνολικά 41.737 καταγγελίες, ενώ ποσοστό 60% αφορούσε 10 μόνο περιοχές. Θλιβερή πρωτιά καταγράφει η Χαλκιδική, για την οποία μέσω της εφαρμογής My Coast καταγράφηκαν 8.089 καταγγελίες, ενώ δεύτερη είναι η ανατολική Αττική με 3.389 καταγγελίες.

Φέτος, πάνω από 3.000 είναι καταγγελίες που έγιναν ως τα τέλη Ιουνίου για αυθαιρεσίες και παρανομίες στις παραλίες, εικόνα που συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο δείχνει κάπως βελτιωμένη.

Όσον αφορά στην επίμαχη έκθεση, αποτυπώνονται τα αποτελέσματα του ελέγχου, που διεξήγαγε το Ελεγκτικό Συνέδριο, για να διαπιστωθεί αν λειτουργούν αποτελεσματικά οι μηχανισμοί ελέγχου, που εφαρμόζουν οι Κτηματικές Υπηρεσίες και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με την τήρηση των υποχρεώσεων, που αναλαμβάνουν ιδιώτες, κατόπιν χορήγησης άδειας απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας.

«Πάρτι» αυθαιρεσιών στις παραλίες

Ούτε λίγο, ούτε πολύ τα συμπεράσματα της έκθεσης… αδειάζουν τους Δήμους και τις Κτηματικές Εταιρείες, κατηγορώντας τους ότι η μη διενέργεια τακτικών ελέγχων και η καθυστέρηση στην επιβολή προστίμων έχουν ως αποτέλεσμα να συνεχίζεται αδιάκοπα το «πάρτι» αυθαιρεσιών στις παραλίες και τον αιγιαλό.

Ειδικότερα τα σημεία που καίνε τους Δήμους και τις Εταιρείες είναι τα εξής:

- Δεν διενεργούνται τακτικοί έλεγχοι, ορθολογικά κατανεμημένοι εντός της θερινής περιόδου, βάσει αξιολόγησης κινδύνων ως προς τις παραλίες και τους παραχωρησιούχους.

- Οι έλεγχοι στοχεύουν αποκλειστικά στη διερεύνηση των καταγγελιών, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε κατακόρυφα λόγω της εφαρμογής «MyCoast».

- Οι Κτηματικές Υπηρεσίες δεν διαθέτουν επαρκές προσωπικό και σύγχρονα τεχνολογικά μέσα για την επίκαιρη διερεύνηση των καταγγελιών και τη διαπίστωση των παραβάσεων, γεγονός που περιορίζει και την αποτελεσματικότητα των ελέγχων.

- Η ελεγκτική δραστηριότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι περιορισμένη.

- Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν συνεργάζονται αποτελεσματικά με τις Κτηματικές Υπηρεσίες.

- Εντοπίστηκαν ελλείψεις και καθυστερήσεις στην επιβολή των προστίμων και των διοικητικών μέτρων.

- Το πόρισμα της αυτοψίας δεν συντάσσεται αμέσως παρά την αντίθετη πρόβλεψη του νόμου.

- Δεν διενεργούνται επανέλεγχοι.

- Οι καθυστερήσεις επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου.

Πρωταγωνίστρια στις καταγγελίες η Χαλκιδική

Με βάση την έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου οι περιοχές με τις περισσότερες καταγγελίες πέρυσι ήταν οι:

Χαλκιδικής με 8.089

Αθηνών-Ανατολικής Αττικής με 3.389

Δωδεκανήσων με 2.530

Μεσσηνίας με 1.982

Κέρκυρας με 1.881

Πειραιώς-Νήσων και Δυτικής Αττικής με 1.735

Καβάλας με 1.719

Εύβοιας με 1.350

Χανίων με 1.308

Μαγνησίας με 1.066

Το σύνολο των καταγγελιών φτάνει τις 25.049, ενώ ποσοστό 70% των καταγγελιών αφορούσαν αυθαίρετη κατάληψη, δηλαδή κατάληψη χωρίς άδεια ή καθ’ υπέρβαση του επιτρεπόμενου από τον νόμο ορίου.

Σημειώνεται ότι η έκθεση καταλήγει, επισημαίνοντας την ανάγκη για άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις, ώστε να διασφαλιστεί ο δημόσιος χαρακτήρας του αιγιαλού και να ενισχυθεί η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα στη διαχείρισή του.

Πέρσι πάντως έγιναν χιλιάδες έλεγχοι, ενώ είναι ενδεικτικό ότι μέσα στο δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου 2024 έγιναν πάνω από 20.500 έλεγχοι σε πάνω από 630 παραλίες σε όλη τη χώρα και οι έλεγχοι αυτοί συνεχίσθηκαν και τον Σεπτέμβριο. Εκατοντάδες επίσης έλεγχοι έγιναν και κατά την έναρξη του περσινού καλοκαιριού.

Είχε προηγηθεί η ομαδοποίηση των καταγγελιών, προκειμένου οι έλεγχοι να έχουν αποτελεσματικότητα και μαζικότητα. Η καταχώριση της αυτοψίας γινόταν στην αρχική καταγγελία που αποτελούσε κάθε φορά την αρχική αφορμή για τον έλεγχο. Έτσι, ένας έλεγχος μπορεί να κάλυπτε δεκάδες ή εκατοντάδες καταγγελίες, αλλά αυτό δεν αποτυπώνεται στα στοιχεία που χορηγήθηκαν στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Ως εκ τούτου, οι έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι κάλυψαν τη συντριπτική πλειονότητα των καταγγελιών και αυτό θα αποτυπωθεί και μέσω του πληροφοριακού συστήματος, όταν καταχωρηθεί το σύνολο των δεδομένων.

Η έκθεση κάνει σαφή αναφορά και για τη ναυαγοσωστική κάλυψη, σημειώνοντας ότι στην πλειονότητα των ελεγχομένων διαπιστώθηκε ότι οι Δήμοι μεριμνούν για την πρόσληψη ναυαγοσώστη, όπου εκ του νόμου προβλέπεται, δηλαδή σε λουτρικές εγκαταστάσεις πολυσύχναστων παραλιών.

Επισημαίνει, ωστόσο, ότι ειδικά στα νησιά λόγω του αυξανόμενου κόστους διαβίωσης και μετάβασης, η ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη. Εντούτοις δεν προέκυψε ότι παρακολουθείται η σωστή εκτέλεση των σχετικών υπηρεσιών καθώς εντοπίστηκαν περιπτώσεις που ο αναγκαίος εξοπλισμός δεν ήταν διαθέσιμος (π.χ. τα σωστικά σκάφη βρίσκονταν αποσυναρμολογημένα κάτω από τον ναυαγοσωστικό πύργο) ή περίπτωση που το ναυαγοσωστικό σκάφος ήταν ελλιμενισμένο μακριά από την παραλία.

«Κανείς δεν μπορεί να μας κουνά το δάχτυλο»

Ιδιαιτέρως ενοχλημένοι με τα πορίσματα της έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου εμφανίζονται δήμαρχοι παραθαλάσσιων περιοχών, τονίζοντας πως η υπόθεση των παραλιών κινείται σε θολά νερά και με τους Δήμους υποστελεχωμένους σε μεγάλα ποσοστά «κανείς δεν μπορεί να μας κουνά το δάχτυλο».

Μιλώντας στη «ΜτΚ» ο δήμαρχος Βόλβης Διαμαντής Λιάμας εξηγεί ότι αφενός την εφαρμογή My Coast τη διαχειρίζεται η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, αφετέρου αυτή διαχειρίζεται και τα πρόστιμα, από τα οποία, όπως είπε, στους Δήμους φτάνουν 0 ευρώ.

«Η Κτηματική Εταιρεία λαμβάνει γνώση των καταγγελιών και υποχρεούται να κάνει τις αυτοψίες, επιβάλλοντας όπου κρίνει τα σχετικά πρόστιμα. Σε δεύτερο χρόνο από τους Δήμους με ελάχιστο προσωπικό ζητούν να κάνουν τους επανελέγχους για να διαπιστώσουν αν όσοι παραβίασαν τον αιγιαλό και την παραλία συμμορφώθηκαν» επεσήμανε ο κ. Λιάμας.

Διερωτήθηκε, ωστόσο, ότι από τη στιγμή που ο έλεγχος είναι ευθύνη των Κτηματικών Εταιρειών, για ποιο λόγο είναι και πάλι οι Δήμοι κατηγορούμενοι; «Το ποσοστό των μισθώσεων εκτάσεων παραλίας είναι 60% για τους Δήμους και το 40% για την Κτηματική Εταιρεία. Είναι ένα ποσό μικρό για τους Δήμους που καλούνται όμως να κάνουν όλη τη… λάντζα. Από την καθαριότητα των παραλιών και τη συντήρηση κάποιων των εγκαταστάσεων κ.ά. Από την άλλη όταν πέφτουν τα πρόστιμα στους παραβάτες εμείς δεν παίρνουμε απολύτως τίποτα. Άρα καλά θα κάνει το Κράτος να μην μας κουνά το δάχτυλο» υπογράμμισε ο δήμαρχος Βόλβης.

Για πλήρη αδυναμία ελέγχων στις παραλίες της περιοχής του κάνει λόγο ο δήμαρχος Δίου-Ολύμπου Βαγγέλης Γερολιόλιος, ενώ αναφερόμενος στην έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου σημειώνει ότι καλά τα πορίσματα, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική σε κάθε Δήμο. «Εμείς στον Δήμο μας έχουμε μόλις δύο άτομα Δημοτική Αστυνομία για 38 χλμ. παραλίας. Τι μπορούμε να πρωτοκάνουμε; Χιλιάδες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις παραλίες χρήζουν ελέγχους αλλά ποιος θα τους κάνει ο Δήμος με το ανύπαρκτο προσωπικό;» διερωτήθηκε ο δήμαρχος Δίου Ολύμπου.

Μάλιστα ανέφερε ότι επειδή διαπιστώνει πως και η Κτηματική Εταιρεία έχει ελλείψεις σε προσωπικό, το Κράτος μπορεί να επιστρατεύσει ψηφιακά εργαλεία, όπως τα drone που θα δώσουν μία σαφή αποτύπωση των παραβάσεων των ιδιωτικών επιχειρήσεων στους οποίους έχουν παραχωρηθεί εκτάσεις στην παραλία ή τον αιγιαλό.

«Αυτή τη στιγμή στο παραλιακό τμήμα του Δήμου μας υπάρχει 150.000 κόσμος. Τι να επιβλέψουμε πρώτα από όλα; Την καθαριότητα, τη συντήρηση ή τις παραβάσεις που στην ουσία είναι αρμοδιότητα της Κτηματικής Υπηρεσίας. Ελλείψει λοιπόν προσωπικού ας μπουν drone για να μην υποδεικνύουν συνεχώς ότι δεν κάνουμε καλά τη δουλειά μας» σημείωσε ο κ. Γερολιόλιος.

Φέτος πρωτιά πάλι η Χαλκιδική

Και φέτος όμως η κατάσταση, λίγο πριν βγει ο Ιούλιος, δεν είναι καλύτερη αναφορικά με τις παραβάσεις στις παραλίες με την πρωτιά να κατακτούν η Ανατολική Αττική και η Χαλκιδική.

Μέχρι και τις 18-19 Ιουλίου είχαν υποβληθεί στο My Coast περίπου 6.500 καταγγελίες, ενώ πέρσι τέτοιον καιρό οι καταγγελίες είχαν υπερβεί τις 12.000.

Την πρωτιά στις παρανομίες κατακτά και πάλι η Χαλκιδική με 1.237 καταγγελίες και ακολουθούν οι παραλίες της Ανατολικής Αττικής με 745 αναφορές.

Μεγάλος είναι ο αριθμός των καταγγελιών για τη Ρόδο (341), για την Πρέβεζα (308), για τη Μαγνησία (308), για την Κέρκυρα (206), ενώ για τα νησιά των Κυκλάδων οι καταγγελίες συνολικά φτάνουν τις 310.

Οι καταγγελίες αυτές δεν κρίνονται αμελητέες, καθώς 3.000 ήταν μόνο ως τα τέλη Ιουνίου, ενώ στην πλειοψηφία τους αφορούν σε αυθαίρετη κατάληψη δημόσιων χώρων (4.037 καταγγελίες) και στην παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών (1.047 καταγγελίες), η οποία σημειωτέον τιμωρείται με πρόστιμο από 2.000 ως 60.000 ευρώ.

Όσον αφορά στην εφαρμογή των ποινών, σε περίπτωση κατάληψης αιγιαλού και παραλίας, χωρίς να υπάρχει σύμβαση παραχώρησης ή καθ’ υπέρβαση της σύμβασης παραχώρησης, η Κτηματική Υπηρεσία εκδίδει πράξη άμεσης απομάκρυνσης.

Με την πράξη αυτή διατάσσεται η απομάκρυνση εντός 48 ωρών των κινητών στοιχείων που έχουν τοποθετηθεί επί του αιγιαλού και της παραλίας, ανεξαρτήτως του χρόνου κατά τον οποίο έγινε η αυθαίρετη κατάληψη. Σε περίπτωση παράνομης κατασκευής έργων στον αιγιαλό ή την παραλία, τα έργα αυτά κατεδαφίζονται.

Επιπλέον, σε περίπτωση οικονομικής δραστηριότητας σε αιγιαλό ή παραλία που έχει καταληφθεί χωρίς να υπάρχει σύμβαση παραχώρησης (π.χ. beach bar), η Κτηματική Υπηρεσία ή ο οικείος Δήμος, μαζί με την πράξη άμεσης απομάκρυνσης, εκδίδει και διαταγή σφράγισης και διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης στον χώρο που έχει καταληφθεί, ενώ εντός 24 ωρών ο χώρος που έχει καταληφθεί, σφραγίζεται με ταινία και τοποθετείται πινακίδα που αναφέρει τη σφράγιση και τον λόγο αυτής, καθώς και την απαγόρευση εισόδου στον σφραγισμένο χώρο, τουλάχιστον στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα.

Αυθαίρετη κατασκευή έργου ή διαμόρφωση σε αιγιαλό ή παραλία, συνεπάγεται πρόστιμο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος, το οποίο πολλαπλασιάζεται με τον αριθμό των ετών και μέχρι πέντε έτη, από τότε που έχει ανεγερθεί η αυθαίρετη κατασκευή ή έχει γίνει η αυθαίρετη διαμόρφωση και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για δέκα έτη μετά την επιβολή της κύρωσης. Το πρόστιμο επιβάλλεται πέραν των πολεοδομικών προστίμων που επιβάλλουν οι αρμόδιες αρχές.

Αυθαίρετη κατάληψη αιγιαλού ή παραλίας χωρίς σύμβαση παραχώρησης, επισύρει πρόστιμο που ανέρχεται στο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος που θα αντιστοιχούσε στην καταληφθείσα έκταση και αποκλεισμός του παραβάτη από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για πέντε έτη μετά από την επιβολή της κύρωσης. Σε περίπτωση δεύτερης παράβασης, αν η κατάληψη έχει γίνει από λειτουργούσα όμορη επιχείρηση, η λειτουργία της αναστέλλεται επί δέκα ημέρες, η ταμειακή της μηχανή σφραγίζεται με απόφαση της ΑΑΔΕ και ο παραβάτης αποκλείεται από κάθε διαδικασία παραχώρησης αιγιαλού και παραλίας για δέκα έτη μετά από την επιβολή της κύρωσης.

Κατάληψη αιγιαλού ή παραλίας καθ’ υπέρβαση της σύμβασης παραχώρησης, πρόστιμο που ανέρχεται στο τετραπλάσιο του ανταλλάγματος, όπως αυτό προκύπτει με βάση τον μαθηματικό τύπο, για την έκταση που δεν καλύπτεται από έγκυρη σύμβαση παραχώρησης.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.07.2025