«Υπάρχουν λύσεις για το περιβάλλον αλλά έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος». Αυτό υποστηρίζει ο Καθηγητής Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος στο ΕΚΠΑ και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή Κωνσταντίνος Καρτάλης σε συζήτηση που πραγματοποιήθηκε με θέμα το «ελληνικό καλοκαίρι» στο πλαίσιο του 4ου Evia Film Project που πραγματοποιείται από τις 17 έως τις 21 Ιουνίου στην Βόρεια Εύβοια από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Δεν λάβαμε το μήνυμα
Ο κ. Καρτάλης σημείωσε πως το καλοκαίρι πλέον μεγαλώνει αφού παίρνει μέρες από την άνοιξη και το φθινόπωρο. «Η κλιματική αλλαγή φέρνει τις υψηλές θερμοκρασίες στον Μάιο και το φθινόπωρο. Αυτό δεν αφορά μόνο στη χώρα μας και είναι κάτι που σίγουρα πρέπει να μας προβληματίσει. Η θερμοκρασία ανεβαίνει συστηματικά εδώ και 25 χρόνια και μέχρι τώρα θα έπρεπε να έχουμε πάρει τα μηνύματα» είπε χαρακτηριστικά και έθεσε ως παράδειγμα τη Μύκονο και την Σαντορίνη οι οποίες όχι μόνο δεν πήραν τα μηνύματα αλλά αντίθετα συνέχισαν να χτίζουν οικισμούς με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να είναι μη βιώσιμα νησιά. «Αυτά τα νησιά έχουν χάσει την βιώσιμη ανάπτυξη και αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να γυρίσουν πίσω» τόνισε.
Οι πυρκαγιές και οι πλημμύρες
Σε ό,τι αφορά στις πυρκαγιές ο καθηγητής εξήγησε ότι αυτές πάντα υπήρχαν με την διαφορά ότι τώρα είναι πολύ επιθετικές (mega fires). Αυτό οφείλεται στον συνδυασμό καύσωνα και ξηρασίας.
Τόνισε επίσης πως οι περσινές πυρκαγιές στην Αττική αποδεικνύουν πως όσο ο άνθρωπος παρεμβαίνει στο τοπίο οι πυρκαγιές μπορούν να μπουν και στην πόλη.
«Υπάρχει μια παρανόηση από τους πολιτικούς ότι για όλα φταίει η κλιματική αλλαγή και έθεσε ως παράδειγμα το Μουζάκι Καρδίτσας που επλήγη από τον Ιανό το 2020. Εξήγησε πως το χωριό πλημμύρισε επειδή ο άνθρωπος δεν σεβάστηκε την φύση και στένεψε το ποτάμι και έτσι όταν υπερχείλισε ο ποταμός το νερό πήγε από εκεί που ήξερε. «Το ποτάμι και ο ξένος πάντα επιστρέφουν στον τόπο τους» είπε χαρακτηριστικά.
Οι θαλάσσιοι καύσωνες
Ο κ. Καρτάλης αναφέρθηκε επίσης στους θαλάσσιους καύσωνες, την αύξηση δηλαδή της θερμοκρασίας στις θάλασσες. Όπως εξήγησε, αυτό επηρεάζει την βιοποικιλότητα, την ιχθυοπανίδα αλλά και τις καιρικές συνθήκες της περιοχής. Τόνισε πως το Αιγαίο είναι αυτό που επηρεάζεται λιγότερο στην Μεσόγειο επειδή έχει τα μελτέμια που φέρνουν ψυχρά νερά από τον βορρά. Τα μελτέμια όμως φέρνουν πυρκαγιές και ενώ ήταν πολύ ευεργετικά τώρα είναι επικίνδυνα. Συνεπώς κάποια φαινόμενα αποκτούν μια άλλη ανάγνωση. Ο καθηγητής τόνισε επίσης πως η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει 4 χιλιοστά ανά έτος γεγονός που αλλάζει τις ακτογραμμες με αποτέλεσμα χάνονται φυσικές υποδομές.
Οι περιοχές Natura
Για τις περιοχές Natura εξήγησε πως παρόλο που αυτές οι 446 που υπάρχουν σήμερα θεσμοθετήθηκαν την περίοδο 1996-2005, σήμερα μόνο 7 εξ αυτών έχουν σχέδια διαχείρισης ενώ υπάρχουν πρωτόκολλα κατεδάφισης των αυθαιρέτων κατασκευών πού δεν εφαρμόζονται. Τόνισε επίσης πως το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι δεύτερη σε γαλάζιες σημαίες στην Ευρώπη δείχνει ότι μάλλον λειτουργεί το σύστημα των βιολογικών καθαρισμών.
Καλοκαίρι στις πόλεις, ένα χαμένο ζήτημα
Χαρακτήρισε «σχεδόν χαμένο ζήτημα» το καλοκαίρι στις πόλεις καθώς το 2024 υπήρχαν περιοχές που για 17 ημέρες συνεχόμενα είχαν πάνω από 37 βαθμούς, γεγονός που δημιουργεί συνθήκες θερμικής δυσφορίας. Μάλιστα πλέον έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τις τροπικές νύχτες, δηλαδή όταν κατά τη διάρκειά της νύχτας η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από 25 βαθμούς, γεγονός που είναι πολύ κακό για την υγεία.
Ανεμογεννήτριες
Για τις ανεμογεννήτριες τόνισε πως πρέπει να τις εκμεταλλευτούμε γιατί είναι καθαρή ενέργεια. «Φυσικά υπάρχουν υπερβολές από επενδυτές αλλά το ισοζύγιο είναι θετικό
Τις υπερβολές των καλών επενδύσεων μπορούμε να τις τιμωρήσουμε αλλά να μη μαλώσουμε με τον άνεμο» είπε χαρακτηριστικά. «Στην Εύβοια πχ υπάρχει υπερβολή, ξεπεράστηκε το μέτρο και η λύση έγινε πρόβλημα» πρόσθεσε.
Η κλιματική κρίση είναι ταξική
«H κλιματική κρίση δεν τους επηρεάζει όλους το ίδιο» σημείωσε ο κ. Καρτάλης. «Όσο μεγαλύτερο είναι το εισόδημα τόσο μικρότερος είναι ο δείκτης θερμικής έκθεσης. Όσο μικρότερο είναι το εισόδημα τόσο πιο παλιά είναι τα κτίρια, τόσο πιο πυκνοκατοικημένες οι περιοχές, υπάρχουν λιγότερα χρήματα για κλιματιστικό, λιγότερο πράσινο» είπε χαρακτηριστικά.
Πώς η Θεσσαλονίκη εγκλημάτησε σε βάρος του εαυτού της
Σε διευκρινίσεις του στο emakedonia.gr, o κ. Καρτάλης τόνισε πως ξέρουμε από μετρήσεις πως στην Ελλάδα από τον Θεσσαλικό κάμπο και όσο προχωράμε νοτιότερα τόσο πιο επιβαρυμένες είναι οι καιρικές συνθήκες και η εμφάνιση ισχυρών και επίμονων καυσώνων. Εκεί επιδεινώνεται η κατάσταση.
Για την Θεσσαλονίκη τόνισε πως έχει και αυτή αύξηση θερμοκρασίας αλλά όχι όπως οι νοτιότερες πόλεις. Η Θεσσαλονίκη όμως έχει μερικά πολεοδομικά ζήτηματα τόνισε και την χαρακτήρισε εγκληματία σε βάρος του εαυτού της. «Το παράκτιο μέτωπο είναι γεμάτο πολυκατοικίες. Η παραλία φέρνει ψυχρό αέρα στην πόλη αλλά τις κόβουν οι πολυκατοικίες και έτσι δεν της επιτρέπει τον δροσισμό της πόλης. Τα κρηπιδώματα είναι το πιο καταστροφικό στοιχείο γιατί σβήνουν το κύμα εκεί που εκτονώνεται. Ο τεχνικός κόσμος πρέπει να αλλάξει τον κόσμο που σκέφτεται» τόνισε ενώ χαρακτήρισε ως καλό παράδειγμα τη νέα παραλία η οποία έδωσε χώρο στον θαλάσσια αύρα να διεισδύσει. Πρόσθεσε πως η έλλειψη του πρασίνου είναι επίσης βασικός παράγοντας. «Δεν είναι τυχαίο που πολλές πόλεις στο εξωτερικό επενδύουν στο πράσινο, βέβαια πρέπει να γίνει με σωστό τρόπο, να ξέρεις τι πράσινο να βάλεις γιατί δεν αντέχουν όλα τα φυτά τις υψηλές θερμοκρασίες, ενώ πρέπει να βρεθεί και χώρος».
Τι να κάνουμε ως πολίτες
«Το να ζητάμε σαν πολίτες από τις αρχές βελτίωση των συνθηκών είναι πάρα πολύ χρήσιμο. Επίσης μπορούμε και μόνοι μας να αλλάξουμε κάποιες συνήθειες όπως το να χρησιμοποιούμε περισσότερα μέσα μαζικής μεταφοράς, να εμπιστευόμαστε περισσότερο την καθαρή ενέργεια (ήλιο, άνεμο), να ζητάμε να σταματήσει η χρήση των ορυκτών καυσίμων και του φυσικού αερίου, να έχουμε έναν πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο ζωής. Κυρίως να επιλέγουμε τοπικούς ή πολιτικούς άρχοντες που να θέλουν να λάβουν μέτρα για το περιβάλλον αλλά και να τους το ζητάμε προεκλογικά και μετεκλογικά. Μπορούμε να κάνουμε τις σχολικές αυλές πάρκα ή πράσινες ταράτσες. Αν δεν έχουμε χώρο, να τον δημιουργήσουμε» είπε ο καθηγητής.
Η Ελλάδα δεν προσαρμόστηκε στο περιβάλλον, του επιβλήθηκε
Όπως εξήγησε ο κ. Καρτάλης, «στην Ελλάδα επειδή δεν αναγκαστήκαμε να προσαρμοστούμε στο περιβάλλον όπως άλλες χώρες, Ολλανδία, Σουηδία κλπ, επιβληθήκαμε σε αυτό. Ακόμα και η λέξη ‘περιβάλλον’ έχει ανθρωποκεντρική διάσταση, είναι αυτό που μας περιβάλλει. Η αντοχή του δεν είναι ανεξάντλητη, οι πόλεις είναι ο μεγάλος ασθενής της Ελλάδας γιατί χτίστηκαν χωρίς πράσινο, πυκνές και με πολύ κατασκευαστικό υλικό. Είχαμε πολύ ευεργετικό περιβάλλον αλλά δεν πορευτήκαμε δίπλα σε αυτό, του επιβληθήκαμε. Όπου ο άνθρωπος κατάλαβε ότι η φύση είναι πιο σημαντική από αυτόν και ότι θα πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτήν και όχι το αντίθετο, τα πήγε πολύ καλύτερα. Εμείς κάναμε το αντίθετο, ειδικά στις πόλεις, και συνεχίζουμε κι χτίζουμε με επιθετικό τρόπο στη φύση. Αναρωτιόμαστε για το ύψος των κτιρίων και αν θα πρέπει να δοθεί μπόνους ενώ θα πρέπει να έχουμε την φύση όσο πιο ελεύθερη γίνεται» είπε χαρακτηριστικά.
Τέλος ο κ. Καρτάλης τόνισε πως θέλει σοβαρές αποφάσεις για να δαμάσουμε το πρόβλημα.
«Η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται πιο γρήγορα από τις αποφάσεις που παίρνουν τα κράτη. Το μήνυμα φαίνεται πως δεν φτάνει όμως στα αυτιά που πρέπει. Η κλιματική κρίση είναι εδώ αλλά με κανόνες μπορούμε να την μετριάσουμε αρκεί να σεβαστούμε την φύση» κατέληξε ο καθηγητής.
