Γράφει
Chris Lazárou
Οι περισσότεροι αναγνώστες θα συμφωνούσαν ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε μία «εκστρατεία» υπέρ των μεγάλων και κατά των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Πώς όμως αυτό το δεδομένο μπορεί να επηρεάσει την αρχιτεκτονική μας;
Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Το επιχείρημα υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων έχει αναδείξει στο δημόσιο διάλογο, μεταξύ άλλων, ο οικονομολόγος Αρίστος Δοξιάδης στο βιβλίο του το «Αόρατο Ρήγμα». Η θεωρία αυτή συμπυκνώνεται στην πεποίθηση ότι χρειαζόμαστε περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις ώστε:
α) να μειωθεί το κόστος των προϊόντων και των υπηρεσιών μέσω οικονομιών κλίμακας,
β) να γίνονται μεγάλες και συντονισμένες διαφημιστικές εκστρατείες αντί για φυλλάδια στη γειτονιά, κ.λπ...
γ) να μειωθεί η φοροδιαφυγή,
δ) να επενδυθούν μεγάλα κεφάλαια στην έρευνα,
ε) να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας σε διεθνές επίπεδο.
Ως εδώ όλα καλά. Πάμε τώρα στην αρχιτεκτονική και τη δόμηση. Στην παρούσα φάση το ιδιοκτησιακό καθεστώς της ελληνικής δόμησης είναι κατακερματισμένο (fragmented). Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν υπερβολικά πολλοί μικροί ιδιοκτήτες. Εάν λοιπόν υπήρχε δυνατότητα αυτά τα ακίνητα να συμπτυχθούν ιδιοκτησιακά θα ήταν σαφώς ευκολότερο τόσο να εξωραϊστούν τα υφιστάμενα όσο και να σχεδιαστούν ορθότερα και οικονομικότερα τα μελλοντικά.
Τώρα, ας εστιάσουμε αρχικά στη μελλοντική δόμηση. Η μεγάλη κλίμακα δεν εγγυάται απαραίτητα αρχιτεκτονική ποιότητα. Αντίστοιχα παραδείγματα από φαραωνικά masterplans στο πρώην ανατολικό μπλοκ αλλά και στη δύση προβάλλουν απογοητευτικά σε επίπεδο αισθητικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και οικονομικό. Η ανάπτυξη ορισμένων αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών κατευθυντήριων γραμμών φαίνεται αναγκαία.
Σε ό,τι αφορά την υφιστάμενη κακή(;) δόμηση: η σύγχρονη αρχιτεκτονική «ορθοδοξία» επαινεί, και καλά κάνει, την υψηλή πυκνότητα, τις χαοτικές(;) μεικτές χρήσεις και την κάθετη δόμηση των ελληνικών πολυκατοικιών. Σκεφτείτε το κι εσείς: οι πιο επιτυχημένες αρχιτεκτονικά, πολιτιστικά και κοινωνικά πόλεις (π.χ. Βενετία, Άμστερνταμ, Βαρκελώνη...) δεν απέχουν πολύ από τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Η βασική διαφορά είναι η αισθητική των κτιρίων και όχι πχ. το πλάτος των δρόμων. Με αυτό θέλω να πω ότι σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχούν μεγάλες επιχειρήσεις, μια πόλη σαν τη Θεσσαλονίκη, θα βγει πιο κερδισμένη από πολλά μικρά ισόγεια μαγαζάκια, ας είναι της ίδιας εταιρείας-αλυσίδας, και όχι από mall ή μεγάλες υπεραγορές στα πρότυπα των αμερικανικών προαστίων.
Συνοψίζοντας, η ελληνική δόμηση θα πρέπει να προσαρμοστεί στην άνοδο των μεγάλων επιχειρήσεων με γνώμονα την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών που θα εξασφαλίσουν ότι οι μεν ήδη υπάρχουσες πολυκατοικίες δεν θα γίνουν καζίνο και εμπορικά κέντρα, τα δε επερχόμενα έργα δεν θα καταλήξουν γυαλισμένες τενεκεδουπόλεις ούτε και απρόσωποι γκετοποιημενοι πύργοι.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 01.06.2025