- Newsroom
Τη δική του ανάγνωση στους «Ιππής» του Αριστοφάνη καταθέτει ο σκηνοθέτης Δαμιανός Κωνσταντινίδης, και με τους Angelus Novus παρουσιάζει στη Θεσσαλονίκη μία… meta εκδοχή του έργου. Με φόντο ένα παραδοσιακό καφενείο σε προεκλογικούς ρυθμούς, το αρχαίο κείμενο έρχεται στο σήμερα και δεν αφήνει κανέναν «ήσυχο»: Από τον Τραμπ μέχρι τον ΟΠΕΚΕΠΕ, ο σκηνοθέτης στηλιτεύει όλα όσα ζούμε σήμερα και προσφέρει μία εμπνευσμένη σύγχρονη πολιτική σάτιρα.
«Είναι ένα έργο πάντα επίκαιρο: Αφορά την αναζήτηση του χειρότερου άρχοντα που θα διώξει τον ήδη κακό», σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης στη «ΜτΚ», προσθέτοντας ότι «ζούμε στην εποχή των… χειρότερων σωτήρων παγκοσμίως. Ψάχνουμε έναν ‘πεφωτισμένο’ να μας σώσει, χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο».
«Κανείς δεν μπορεί να μείνει πιστός στον Αριστοφάνη»
Οι «Ιππής… meta» είναι μία διασκευή του πρωτότυπου έργου σε μετάφραση και σκηνοθεσία του Δαμιανού Κωνσταντινίδη. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, οι διάλογοι του έργου είναι πιστοί στο κείμενο του Αριστοφάνη, αφαιρέθηκαν όμως όσα δεν αφορούσαν τον σύγχρονο Έλληνα. «Δανειστήκαμε ουσιαστικά την υπόθεση από τον Αριστοφάνη, επιλέξαμε όμως να παίξουμε σε έναν κλειστό χώρο, σε ένα καφενείο και όχι σε αρχαίο θέατρο, για να δώσουμε την αίσθηση του προεκλογικού αγώνα. Αφαιρέθηκαν χορικά, ύμνοι στους θεούς και έπαινοι στα άλογα που δεν έχουν λόγο ύπαρξης στο σήμερα», τονίζει ο κ. Κωνσταντινίδης.
«Ο Αριστοφάνης προσπαθεί να στηλιτεύσει πρόσωπα και καταστάσεις της εποχής του. Εκείνος στρέφεται κατά του Κλέωνα, εμείς δεν υπάρχει λόγος να μιλάμε για τον Κλέωνα στην εποχή μας. Ο Αριστοφάνης κάνει πολιτική σάτιρα. Αυτό θέλουν να πετύχουν και οι ‘Ιππής… meta’ και για να γίνει αυτό πρέπει να το κάνουμε με όρους του σήμερα, όχι του 5ου αιώνα π.Χ. Άλλωστε δεν υπάρχουν πιστές παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο -και μόνο που μεταφράζεις είναι απιστία», συνεχίζει.
Ο ίδιος, βέβαια, αγαπά πολύ το αρχαίο θέατρο, αλλά πιστεύει ότι «καλό θα ήταν για ένα χρονικό διάστημα να πάρουμε… μία ανάσα από αυτό για να το δούμε και με άλλο μάτι».
«Αγαπώ τα αρχαία κείμενα, όπως έναν πίνακα άλλης εποχής: Γιατί κουβαλάνε τον άνθρωπο, την Ιστορία του, μία αντίληψη για τον άνθρωπο. Είναι ανυπέρβλητα και σαφώς μπορούμε να αντλήσουμε ακόμη ιδέες, δεν μιλάνε όμως για εμάς.
Μπορούμε να εμπνευστούμε από αυτά, για να γράψουμε σύγχρονα έργα, αλλά πρέπει να τα διαβάσουμε με σύγχρονη ματιά. Τώρα, μάλλον, γίνεται μία υπερεκμετάλλευση αυτών των παραστάσεων για τουριστικούς λόγους. Πολύ σπάνια πια μία τέτοια παράσταση έχει πραγματικά να πει στο σήμερα κάτι. Είμαστε ένας εντελώς άλλος πολιτισμός. Πρέπει να βρούμε τα σημεία επαφής και αυτά είναι τα οντολογικά, αφορούν τον άνθρωπο και την ύπαρξη», προσθέτει.
«Αυτά τα έργα γράφτηκαν για τότε και αφορούν πρωτίστως το κοινό της αρχαίας Αθήνας. Δεν γίνεται να μιλήσουν στο σήμερα αναίμακτα, χωρίς να αλλοιωθούν. Άλλωστε, δεν μπορώ να είμαι πιστός στην αρχαία παράσταση -δεν ξέρω πώς ήταν, δεν ήμουν εκεί ούτε έχει σωθεί κανένα βίντεο από τότε. Για να εκσυγχρονιστεί ένα τέτοιο κείμενο πρέπει να αλλάξουν πολλά. Τα δεδομένα δεν ήταν ίδια όταν γράφτηκε ούτε μπορεί αξιολογηθεί με σημερινά κριτήρια. Για παράδειγμα, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν στην ευθύνη του πολιτικού, σήμερα αυτό δεν υπάρχει. Δεν έχουμε καμία απόδοση ευθύνης. Κανένας πολιτικός δεν θα βγάλει τα μάτια του όπως ο Οιδίποδας. Σήμερα, ο άρχων αποποιείται την ευθύνη και αυτό είναι μία πολύ βασική διαφορά κοσμοθεωρίας του τότε με το τώρα», σημειώνει.
Angelus Novus, επιτυχίες, αποτυχίες και κακές κριτικές
Ο Δαμιανός Κωνσταντινίδης το 2003 δημιούργησε τη θεατρική ομάδα Angelus Novus, μία από τις παλαιότερες εν ενεργεία ομάδες της Θεσσαλονίκης. Το όνομα της ομάδας είναι εμπνευσμένο από τον ομώνυμο πίνακα του Πάουλ Κλέε αλλά και από το σχόλιο του Βάλτερ Μπένγιαμιν, σύμφωνα με το οποίο ο «καινούργιος άγγελος» του πίνακα είναι ο άγγελος της Ιστορίας.
Η ομάδα μετρά 23 χρόνια συνεχούς παρουσίας, με περισσότερες από 40 παραγωγές στο ενεργητικό της. «Είμαστε μία ανήσυχη ομάδα. Θέλουμε να κάνουμε παραστάσεις που αφουγκράζονται την εποχή τους», σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης. «Με απασχολούν έντονα όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Νομίζω ότι πρέπει να αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε, γιατί τα πράγματα είναι άσχημα. Η κοινωνική βία αντανακλά κάτι πολύ βαθύτερο και ακόμα πιο σημαντικό. Βλέπω μοτίβα που επανέρχονται, όπως η άνοδος της ακροδεξιάς που θυμίζει την περίοδο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η βία δεν έφυγε ποτέ από την ανθρώπινη Ιστορία, απλά κάποιες περίοδοι είναι πιο βίαιες από άλλες -τώρα μάλλον ζούμε μία τέτοια», σημειώνει.
Παρότι, πάντως, γενικά δηλώνει απαισιόδοξος, βλέποντας τις πολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως, αν κάπου βλέπει φως είναι στους νέους. Το γεγονός, άλλωστε, ότι είναι και καθηγητής Σκηνοθεσίας - Υποκριτικής στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ του επιτρέπει να έχει άμεση επαφή και αλληλεπίδραση μαζί τους και να σχηματίσει μία πιο σαφή εικόνα. Όπως τονίζει, στη νέα γενιά βλέπει αναβρασμό και πολύ ταλέντο, και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι πολύ ελπιδοφόρα. Λέει πως τους συμβουλεύει να κάνουν πάντα αυτό που θέλουν και να ακολουθούν τα όνειρά τους ανεξαρτήτως συνθηκών, ώστε να μην μετανιώσουν αργότερα. Εξάλλου, για τον ίδιο, η αποτυχία είναι εξίσου, αν όχι πιο σημαντική, με την επιτυχία.
«Δεν έκανα μόνο επιτυχίες στη ζωή μου. Άλλωστε, η επιτυχία στον χώρο μας δεν μετριέται με τον κόσμο, αλλά με το πως νιώθεις εσύ για το αποτέλεσμα. Είμαι χαρούμενος για τις αποτυχίες μου, γιατί μου δίδαξαν πολλά», εξηγεί.
Στην αρνητική κριτική δηλώνει δεκτικός, πάντα αξιολογεί, όμως, το ποιος την κάνει και πώς. «Πρόβλημα υπάρχει όταν ο γράφων δεν επιχειρηματολογεί. Τα επιχειρήματα μπορούν να σε βελτιώσουν -χωρίς αυτά, τα αρνητικά σχόλια είναι απλά κακεντρέχεια. Ακούω πάντα όσους θεωρώ ανυστερόβουλους. Και, φυσικά, με πονάει μία κακή κριτική, δεν είμαι υπεράνω -δεν εξαιρούμαι από τον Άνθρωπο. Όπως όλοι μας έχω και μία ‘απάνθρωπη’ πλευρά, μία πιο αδύναμη. Σκοπός είναι να την αποδεχόμαστε και να προσπαθούμε να την εκπολιτίσουμε. Γι’ αυτό όμως, για τον έλεγχο αυτής της σκοτεινής πλευράς, χρειάζεται χρόνος και μία διαρκής συνομιλία με τον εαυτό σου», καταλήγει.
INFO
«Ιππής… meta»
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
μέχρι τις 23 Δεκεμβρίου
Καφενείο Πρίγκηπος, Αποστόλου Παύλου 22
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 30 Νοεμβρίου 2025
