ΔΕΘ... δεν έχει μόνο κάθε Σεπτέμβρη

Στη Θεσσαλονίκη οι λέξεις ΔΕΘ και Έκθεση είναι ταυτόσημες με τη γενική έκθεση του Σεπτεμβρίου. ΔΕΘ είναι χώρος του εκθεσιακού κέντρου, η ίδια η εμπορική έκθεση και ο φορέας διοργάνωσής της. Όμως ΔΕΘ δεν είναι μόνο... η ΔΕΘ, δηλαδή η Γενική Εμπορική Έκθεση ΔΕΘ, καθώς στον χώρο του εκθεσιακού κέντρου διοργανώνονται και κλαδικές εκθέσεις. Επομένως, η συζήτηση για το μέλλον της ΔΕΘ δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στην έκθεση του Σεπτεμβρίου, αλλά να αφορά συνολικά την πορεία των εκθεσιακών διοργανώσεων στη Θεσσαλονίκη, το οικονομικό αποτύπωμά τους στη ΔΕΘ-Helexpo και την οικονομία της πόλης και το πώς αυτό το όφελος μπορεί να διατηρηθεί και να πολλαπλασιαστεί.

Το εκθεσιακό ημερολόγιο

Το εκθεσιακό καλεντάρι είχε πάντα κάποιες σταθερές: τον Φεβρουάριο «Αgrotica» ή «Zootechnia», καθώς και οι εκθέσεις για τη Δόμηση και τη Διακόσμηση, τον Μάρτιο οι εκθέσεις για τα Τρόφιμα, τον Μάιο η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου, τον Σεπτέμβριο η Γενική Εμπορική Έκθεση, τον Οκτώβριο η «Kosmima» και τον Νοέμβριο η «Philoxenia». Στα χρόνια της κρίσης κάποιες κλαδικές σταμάτησαν (π.χ. Polis, Furnidec, Furnima), κάποιες δοκιμάστηκαν και καθιερώθηκαν (Freskon, Beyond), ενώ στη συνέχεια προστέθηκαν και νέες (Renewable Energy, Forward Green, ART κ.ά.).

Για το 2025 το ημερολόγιο περιλαμβάνει 18 εκθεσιακά γεγονότα της ΔΕΘ-Helexpo ή τρίτων. Με δεδομένο ότι κάποιες εκθέσεις εκτυλίσσονται παράλληλα, τα εκθεσιακά περίπτερα θα φιλοξενήσουν εκθέσεις σε σύνολο 49 ημερολογιακών ημερών του 2025. Κάποιες μικρές εκθέσεις φιλοξενούνται στο τόξο της ΧΑΝΘ και άλλες στο «Ιωάννης Βελλίδης». Σύμφωνα με την ΔΕΘ-Helexpo το συνεδριακό κέντρο φιλοξενεί συνέδρια τις 300 από τις 365 ημέρες του χρόνου.

Την τελευταία δεκαετία το εκθεσιακό κέντρο διατίθεται και σε ιδιώτες για τη φιλοξενία μικρότερων εκθέσεων («Beauty Macedonia», «Pharmapoint», «Expowedding», «Κρήτη» κ.ά.) και για να φιλοξενεί θεματικά πάρκα για παιδιά και για μεγάλους («Αστερόκοσμος», «Εργοστάσιο Σοκολάτας», «Άθλοι του Ηρακλή», «CERN», Ανθοέκθεση, υπαίθριες αγορές τύπου Flea Μarket). Έτσι επιτεύχθηκε σε μεγάλο βαθμό ο στόχος να είναι ο χώρος της ΔΕΘ γεμάτος με κόσμο πολλές μέρες τον χρόνο.

Εκθεσιακές ανάγκες και προοπτικές

Πόσος χώρος είναι απαραίτητος, για να καλυφθούν οι ανάγκες των εκθέσεων που διοργανώνει η ΔΕΘ-Helexpo; Εκτός από τη Γενική Έκθεση του Σεπτεμβρίου, που γεμίζει όλο τον εκθεσιακό χώρο, η κορωνίδα των κλαδικών εκθέσεων είναι η «Αgrotica», η οποία στην καλύτερη χρονιά της τελευταίας δεκαετίας (2020) κάλυψε εκθεσιακό χώρο 41.000 τ.μ. Η «Zootechnia», που πραγματοποιείται εναλλάξ με την «Agrotica», χρειάστηκε περί τα 15.000 εκθεσιακού χώρου τα τελευταία χρόνια. Στην καλύτερη διοργάνωση των τελευταίων ετών, το 2016, «Philoxenia» και «Hotelia» χρειάστηκαν συνολικά 20.000 τ.μ., ενώ στην περσινή διοργάνωση καλύφθηκαν μόνο 12.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου. Η «Freskon», που πραγματοποιείται κάθε χρόνο από το 2015, με εξαίρεση τα χρόνια της πανδημίας, φέτος σημείωσε ρεκόρ, καλύπτοντας 12.500 τ.μ. Σε ετήσια βάση πραγματοποιείται και η έκθεση «Κosmima», με μικρότερο αριθμό εκθετών, που χρειάζεται περί τα 1.200 τ.μ. (με εξαίρεση το 2017 που καλύφθηκαν 3.700 τ.μ.).

Σήμερα τα 17 εκθεσιακά περίπτερα της ΔΕΘ καλύπτουν 62.000 τ.μ. εκ των οποίων τα 40.000 τ.μ. είναι λειτουργικά.

Άρα, με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται ότι ο χώρος για τις υπάρχουσες εκθέσεις επαρκεί, ακόμα και για την «Agrotica» ή και όταν δύο εκθεσιακά γεγονότα πραγματοποιούνται ταυτόχρονα. Το ερώτημα είναι αν θα χρειαζόταν ένας μεγαλύτερος χώρος, για να προσελκύσει η ΔΕΘ περισσότερους εκθέτες και επισκέπτες.

Στο υπό συζήτηση σχέδιο ανάπλασης στον υφιστάμενο χώρο προβλέπεται η κατασκευή τριών μεγάλων περιπτέρων συνολικής εκθεσιακής επιφάνειας 51.000 τ.μ. «Σαφώς δεν χρειαζόμαστε γερμανικά εκθεσιακά κέντρα, όσον αφορά το μέγεθος, αλλά σίγουρα χρειαζόμαστε μεγέθη που να εξυπηρετούν τη ζήτηση. Το μέγεθος των εκθεσιακών περιπτέρων που προτείνουμε θα εξυπηρετεί τα γεγονότα που μπορούν να διοργανωθούν στη Θεσσαλονίκη είτε αυτόνομα είτε παράλληλα», εκτιμά ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΘ-Helexpo, Κυριάκος Ποζρικίδης.

Η μία «ανάγνωση» των αριθμών δείχνει ότι με την ανάπλαση ο διαθέσιμος εκθεσιακός χώρος θα μειωθεί, ο καθαρός χώρος όμως, δηλαδή αυτός που είναι λειτουργικός, θα αυξηθεί κατά 10.000 τ.μ., καλύπτοντας τις εκθεσιακές ανάγκες της ΔΕΘ. Εξυπακούεται ότι ένα εκθεσιακό κέντρο με ολοκαίνουριες εγκαταστάσεις θα απέχει έτη φωτός από τη σημερινή κατάσταση, με τα λαμαρινένια και μη λειτουργικά περίπτερα.

Η άλλη «ανάγνωση» των αριθμών δείχνει ότι οι περισσότερες εκθέσεις -με εξαίρεση την «Agrotica»- θα μπορούσαν να χωρέσουν σε 20.000 τ.μ. και τη θέση των κτιρίων θα μπορούσε να πάρει ένα μεγάλο πάρκο υψηλού πρασίνου.

Ο αντίκτυπος της ΔΕΘ-Helexpo

Η πορεία της ΔΕΘ-Helexpo έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία της πόλης, και αυτή είναι μία βασική παράμετρος της συζήτησης σχετικά με το μέλλον της και το αν οι προοπτικές ανάπτυξής της είναι μεγαλύτερες με το να παραμείνει στο Κέντρο ή να μεταφερθεί στη Σίνδο, όπως προτείνουν οι δήμαρχοι της δυτικής Θεσσαλονίκης και οι φορείς που επιθυμούν να γίνει δημοψήφισμα για το θέμα. Tα έμμεσα οφέλη διαχέονται από τους κατασκευαστές των εκθεσιακών περιπτέρων και όσους εργάζονται τις ημέρες των εκθέσεων μέχρι όλο τον κλάδο της φιλοξενίας και εστίασης των εκθετών και επισκεπτών. Η UFI υπολογίζει ότι ο πολλαπλασιαστής του κλάδου των εκθέσεων για την οικονομία είναι 2,38, δηλαδή για κάθε ευρώ που δαπανάται για τη συμμετοχή σε μία έκθεση οι έμμεσες δαπάνες είναι 1,38 ευρώ.

Στην Ελλάδα, με βάση μελέτη της Oxford Economics για το 2022, ο κλάδος έκανε συνολικό τζίρο 497 εκατ. ευρώ, ενώ η εισφορά του στο εθνικό ΑΕΠ έφτασε τα 246 εκατ. ευρώ. Την ίδια χρονιά ο κύκλος εργασιών της ΔΕΘ-Helexpo από υπηρεσίες διοργάνωσης εκθέσεων, συνεδρίων, εκδηλώσεων υπηρεσιών και έσοδα από την εκμετάλλευση χώρων στάθμευσης ήταν 15 εκατ. ευρώ (από 9,5 εκατ. ευρώ το 2013 στην καρδιά της κρίσης), ενώ το 2024 ο τζίρος έφτασε τα 18,6 εκατ. ευρώ.

Αύξηση στις εκθεσιακές δραστηριότητες

Στην πιο πρόσφατη έρευνα-βαρόμετρο της Παγκόσμιας Ένωσης Εκθεσιακής Βιομηχανίας (UFI) το 60% των ευρωπαίων διοργανωτών εκθέσεων εκτιμούν ότι οι εκθεσιακές δραστηριότητες θα αυξηθούν το 2025 σε σχέση με πέρσι. Η έρευνα αυτή έχει και ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα: συγκριτικά με τα προ πανδημίας επίπεδα οι διοργανωτές εκθέσεων είδαν μόλις 2% αύξηση της ζήτησης εκθεσιακού χώρου προς ενοικίαση.

Στην Ελλάδα ένας στους δύο διοργανωτές εκθέσεων περιμένει αύξηση των δραστηριοτήτων και εκτιμά ότι η αύξηση των εσόδων μπορεί να φτάσει φέτος το 25%.

Η συνολική εκθεσιακή χωρητικότητα της Ελλάδας (όπως αναφέρεται στον Παγκόσμιο Χάρτη Χώρων της UFI) είναι 147.500 τ.μ. εκ των οποίων το 30%-40% βρίσκεται στους χώρους της ΔΕΘ στη Θεσσαλονίκη. Το μερίδιο του λέοντος της εκθεσιακής πίτας της Ελλάδας μοιράζονται τρεις εταιρείες, η μία εκ των οποίων είναι η ΔΕΘ-Helexpo.

Με βάση τα στοιχεία μελέτης της Oxford Economics, το 2022 οι εκθέσεις στην Ελλάδα κάλυψαν περίπου 480.000 τετραγωνικά μέτρα χώρου, δηλαδή «γέμισαν» πλήρως τρεις φορές. Στην Ελλάδα η απόδοση στον εκθεσιακό κλάδο είναι ακόμη και 40% υψηλότερη από τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους, ως αποτέλεσμα της υψηλής ζήτησης και της έλλειψης χώρων (τ.μ.) που ανεβάζει το κόστος συμμετοχής σε εκθέσεις. Στην Αθήνα, ο Όμιλος Κοπελούζου που διαθέτει εκθεσιακές εγκαταστάσεις 50.000 τ.μ. δίπλα στο αεροδρόμιο σχεδιάζει μελλοντικά να επεκτείνει το Metropolitan Expo κατά 40.000 τ.μ., για να καλύψει τη ζήτηση.

«Είναι επιβεβλημένη η ανάπλαση των υποδομών του διεθνούς εκθεσιακού κέντρου και αυτό μπορεί να γίνει άμεσα, με το σχέδιο ανάπλασης που βρίσκεται στην τελική ευθεία, αλλιώς κινδυνεύει ο εκθεσιακός φορέας να απωλέσει το πλεονέκτημα που έχει σε εθνικό επίπεδο και στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Μετά την πανδημία ο εκθεσιακός κλάδος βρίσκεται σε ανάπτυξη και πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτήν την τάση, αλλιώς κάποιος άλλος θα την εκμεταλλευτεί»ν επισημαίνει στη «ΜτΚ» o κ. Ποζρικίδης.

Γενική Έκθεση: Το ασανσέρ των επισκεπτών και οι κρατικοί εκθέτες

Το 1926 που διοργανώθηκε για πρώτη φορά η Γενική Εμπορική Έκθεση ήταν ένα «παράθυρο στον κόσμο» και μία μεγάλη γιορτή για την πόλη. Πλέον, 100 χρόνια μετά, κανείς δεν περιμένει τη ΔΕΘ για να γνωρίσει τις τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής μας. Ωστόσο, παραμένει μία μεγάλη γιορτή, ειδικά μετά το 2014, όταν στο πρόγραμμα προστέθηκαν και οι συναυλίες, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να δουν τους αγαπημένους τους καλλιτέχνες με πολύ χαμηλό εισιτήριο αλλά και στη ΔΕΘ-Helexpo να αυξήσει την επισκεψιμότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2013 ο αριθμός των επισκεπτών ήταν 185.000 και το 2014 ξεπέρασε τις 255.000. Τα επόμενα δύο χρόνια ο αριθμός των επισκεπτών μειώθηκε (216.000 το 2015 και 210.000 το 2016), για να αυξηθεί ξανά πάνω από τις 250.000 τα χρόνια που η τιμώμενη χώρα ήταν η Κίνα (263.000 το 2017), οι ΗΠΑ (283.000 το 2018) και η Ινδία (263.000 το 2019). Το 2020 η ΔΕΘ του Σεπτεμβρίου δεν πραγματοποιήθηκε, λόγω της πανδημίας, και για τον ίδιο λόγο την επόμενη χρονιά ο αριθμός των επισκεπτών έπεσε στις 87.000. Το 2022 η επισκεψιμότητα ξεπέρασε και πάλι τις 210.000 για να μειωθεί στο μισό το 2023, χρονιά που σημειώθηκαν οι καταστροφικές φωτιές στον Έβρο και η πλημμύρα Daniel στη Θεσσαλία, και να επανέλθει στις 221.000 το 2024.

Σε αντίθεση με τον αριθμό των επισκεπτών, ο αριθμός των εκθετών που συμμετέχουν στη Γενική Εμπορική Έκθεση δεν έχει μεγάλες διακυμάνσεις. Περίπου 1.400 -1.500 εκθέτες συμμετέχουν κάθε χρόνο. Σε μεγάλο βαθμό πρόκειται για περίπτερα κρατικών εταιρειών, φορέων και υπουργείων, τα επιτελεία των οποίων μετακομίζουν για μία εβδομάδα στη Θεσσαλονίκη, για να διαφημίσουν το κυβερνητικό έργο.

Οι εκθέσεις της αγροτιάς

Η «Agrotica» είναι η sold out κλαδική έκθεση όχι μόνο για τη ΔΕΘ-Helexpo αλλά και για τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια της πόλης. Την τελευταία δεκαετία ακολουθεί σταθερά ανοδική πορεία, φτάνοντας από 745 εκθέτες το 2012, στους 2.077 το 2020. Ο αριθμός των επισκπεπτών σχεδόν δεκαπλασιάστηκε από 17.500 το 2012, σε περίπου 162.000 το 2020, που ήταν η καλύτερη μέχρι σήμερα χρόνια. Στις επόμενες δύο διοργανώσεις ο αριθμός των εκθετών ήταν μικρότερος (1.650 το 2022, 1.804 το 2024) και των επισκεπτών (113.850 το 2022, 153.623 το 2024). Στην καλύτερη μέχρι σήμερα χρονιά της «Argotica» ο εκθεσιακός χώρος που καλύφθηκε ήταν 41.000 τ.μ. Η «Zootechnia», που πραγματοποιείται εναλλάξ με την «Αgrotica», είναι μικρότερης δυναμικής, αλλά πάντως κινείται συνεχώς ανοδικά, ακόμα και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης: από 578 εκθέτες το 2013 έφτασε φέτος τους 954, ενώ ο αριθμός των επισκεπτών από 42.000 ξεπέρασε τις 70.000

Μία «mini Agrotica» διοργανώνει η ΔΕΘ-Helexpo στη Λάρισα. Πρόκειται για την «Agrothessaly», που διοργανώνεται στην ανοικτή αγορά της Νεάπολης, καλύπτει 25.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου και έφτασε να προσελκύει πάνω από 45.000 επισκέπτες.

Η «ξελογιάστρα» Αθήνα

Μέρος της εκθεσιακής δραστηριότητας της ΔΕΘ-Helexpo μεταφέρθηκε -μοιραία- στην Αθήνα, εκεί όπου συγκεντρώνεται η οικονομική και πολιτική ισχύς, εκεί όπου υπάρχει η μεγαλύτερη μάζα επισκεπτών και μεγάλων επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η «Αqua therm», το πλέον αναγνωρίσιμο διεθνώς- εκθεσιακό brand της αυστριακής θυγατρικής ενός από τους μεγαλύτερους εκθεσιακούς ομίλους παγκοσμίως, Reed Exhibitions. Όταν το 2016 διοργανώθηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία και ένα σημαντικό βήμα για τη διεθνοποίηση της ΔΕΘ. Όμως, από την επόμενη χρονιά και για τρία χρόνια η έκθεση μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι κλαδικές εκθέσεις για το κόσμημα. Παράλληλα με την «Kosmima» της Θεσσαλονίκης θεσμοθετήθηκε η «Ελλήνων Κόσμημα» («Athens International Jewellery Show»). H πρώτη φθίνει (από 98 εκθέτες και 1800 τ.μ. εκθεσιακού χώρου το 2014 έπεσε στους 50 εκθέτες και 1.100 τ.μ. μέσα σε δέκα χρόνια), ενώ η δεύτερη ανθίζει (από 325 εκθέτες και 5.300 τ.μ. έφτασε φέτος να έχει 399 εκθέτες και 12.000 τ.μ.). Αντίστοιχα, η έκθεση για τις ψηφιακές τεχνολογίες «Beyond» μετά από τρεις διοργανώσεις στη Θεσσαλονίκη, φέτος πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, σε μία προσπάθεια να τοποθετηθεί η ΔΕΘ-Helexpo σε αυτήν την αγορά, έναντι των ανταγωνιστών της.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025