Δήμοι - Κυβέρνηση: Το «μεγάλο παζάρι» του μισού δισ. ευρώ που έπεσε σε μόλις 100 εκατ. ευρώ

Tο κλίμα δυσαρέσκειας και απογοήτευσης που επικρατεί στους κόλπους των Δήμων από την «οικονομική ασφυξία» που βιώνουν, κυρίως όμως από την άρνηση του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης να ικανοποιήσει το αίτημά τους για μία γενναία οικονομική ενίσχυση, επιχειρεί πλέον να αντιστρέψει η ΚΕΔΕ στον δρόμο προς το Συνέδριο, που όπως όλα δείχνουν, θα διεξαχθεί σε βαρύ κλίμα.

Το «παζάρι» για καταβολή μισού δισ. ευρώ που ζητά η ΚΕΔΕ για να μπορέσουν οι Δήμοι να καλύψουν τα αυξημένα λειτουργικά τους έξοδα, έπεσε, κατά πολύ, έξω από τις προσδοκίες των αιρετών, αφού εντέλει το ποσό που πρόκειται να λάβουν ως έξτρα χρηματοδότηση, φτάνει μόλις τα 100 εκατ. ευρώ. Εν ολίγοις, το ΥΠΟΙΚ απάντησε χωρίς περιστροφές, ότι το σύνολο των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) των Δήμων για το 2026 θα είναι αυξημένο και θα φτάσει στα 2,8 δισ. ευρώ από τα 2,7 δισ. ευρώ που θα είναι στο τέλος του 2025. Αυτό, κατά τους αιρετούς, σημαίνει ότι για μία ακόμα φορά η κυβέρνηση αρνείται να δει τη μεγάλη εικόνα και να αποδεχθεί ότι, ενώ η εφαρμογή του Νόμου 3852/2010 αποδίδει 8,2 δισ. ευρώ στους Δήμους, η πραγματική εκταμίευση, με βάση την εισαγωγική έκθεση του προϋπολογισμού 2025, είναι μόλις 2,5 δισ. ευρώ, διαφορά που φτάνει τα 5,6 δισ. ευρώ.

Η εξέλιξη αυτή, ωστόσο, αναμένεται να πυροδοτήσει νέες, σφοδρότερες αντιδράσεις από τον αυτοδιοικητικό κόσμο που καλείται να αποτιμήσει το αποτέλεσμα και να λάβει δραστικά μέτρα για το πώς θα απαντήσει απέναντι στο γεγονός ότι, ενώ οι Δήμοι βρίσκονται με τη «θηλιά» στον λαιμό, η κυβέρνηση τους πετά «ψίχουλα». Και αυτό, την ώρα που η οικονομική κατάστασή τους επιδεινώνεται συνεχώς με τις απώλειες από τη μη καταβολή θεσμοθετημένων πόρων να ξεπερνούν, τα τελευταία χρόνια, τα 3 δισ. ευρώ και με αποτέλεσμα σήμερα οι περισσότεροι Δήμοι να αδυνατούν να καλύψουν ακόμα και το μισθολογικό κόστος, πολύ δε περισσότερο να «τρέξουν» έργα.

Η γκρίνια των δημάρχων πρόκειται, μάλιστα, να εκδηλωθεί έντονα στο Συνέδριο της ΚΕΔΕ που θα διεξαχθεί την προσεχή εβδομάδα στην Αλεξανδρούπολη, και όπου τα πρωτοκλασάτα κυβερνητικά στελέχη θα πρέπει να είναι προετοιμασμένα να τα… ακούσουν για τα καλά.

Το κλίμα, πάντως, στους κόλπους των Δήμων αλλά και της ΚΕΔΕ μυρίζει… μπαρούτι και γιατί στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού που αφορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, φαίνεται ξεκάθαρα ότι το υπουργείο Οικονομικών δεν την έχει λάβει καν υπόψη. Ειδικότερα, όπως ανέφερε κατά την τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ της ΚΕΔΕ, ο πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών, Γιάννης Μουράτογλου, με βάση την εφαρμογή του Νόμου 3852/2010, στον κρατικό προϋπολογισμό αποτυπώνονται 8,193 δισ. ευρώ για το 2025 και 8,535 δισ. για το 2026, ποσά που αντιστοιχούν σε 332 εκατ. ευρώ πρόσθετης απόδοσης προς την Αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, εξέφρασε έντονο σκεπτικισμό για την πραγματική εφαρμογή αυτής της πρόβλεψης, δεδομένου ότι και στο παρελθόν παρόμοιες εγγραφές δεν υλοποιήθηκαν λόγω του δημοσιονομικού «κόφτη».

Ο κ. Μουράτογλου εξήγησε ότι το πρωτογενές πλεόνασμα των 11,7 δισ. ευρώ δεν μεταφράζεται σε χρήματα προς διάθεση, καθώς περιλαμβάνει δανειακές υποχρεώσεις και προεξοφλήσεις δανείων, ενώ το δημοσιονομικό πλεόνασμα κλείνει στα 2,9 δισ. ευρώ. «Άλλο το πρωτογενές άλλο το δημοσιονομικό», είπε χαρακτηριστικά.

Σε τεντωμένο σκοινί ο πρόεδρος

Μέσα σε αυτό το κλίμα και πάνω σε αυτό το τεντωμένο σκοινί ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, επιχειρεί να βαδίσει, κρατώντας την ισορροπία, μεταξύ των υπουργών που, όπως έχει πει, κρατούν το «πουγκί» και των αιρετών στην Αυτοδιοίκηση, από κάθε κομματική πτέρυγα, που του ζητούν να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση και να σκληρύνει τη στάση του, απέναντι στις οικονομικές, κυρίως, διεκδικήσεις των Δήμων.

«Μέχρι στιγμής, μας δόθηκε η διαβεβαίωση ότι έως 110 εκατ. ευρώ έχουν διασφαλιστεί και είναι περίπου το 70% μίας δόσης από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) για να καταβληθεί εξτρά στους Δήμους μέσα στον Νοέμβριο, πέρα από τις κανονικές ΚΑΠ», τόνισε ο κ. Κυρίζογλου, προσθέτοντας όμως ότι «εμείς δεν θα δεχθούμε μόνο αυτά, αλλά θα πιέσουμε για περισσότερα, για να πετύχουμε αυτά που θέλουμε».

Αυτά τα περισσότερα όμως δεν ήρθαν, όπως φαίνεται, ωστόσο, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ προσπάθησε για ακόμα μία φορά να λειτουργήσει ισορροπητικά, μετά τη συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, λέγοντας πως «η συνάντηση στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών απέδωσε καρπούς σε σημαντικά ζητήματα των Δήμων, αφού είχε σημειακού χαρακτήρα θετικά αποτελέσματα, καθώς έγιναν αποδεκτές ορισμένες από τις προτάσεις μας».

Τα «δώρα» στους Δήμους

Από την συνάντηση η Αυτοδιοίκηση μέτρησε και κάποια κέρδη τα οποία συνοψίζονται στα εξής: Σε ό,τι αφορά την απόδοση του ποσοστού 60% στους οικείους Δήμους, σύμφωνα με τον νόμο για την παραχώρηση χρήσης δραστηριοτήτων, όπως η τοποθέτηση ομπρελών και ξαπλώστρας, η λειτουργία αναψυκτηρίων και θαλάσσιων μέσων αναψυχής, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αναγνώρισε το δίκαιο του αιτήματος και δεσμεύτηκε για την άμεση απόδοση των χρημάτων στους δικαιούχους Δήμους μέσω άμεσης νομοθετικής ρύθμισης.

Γνωστοποίησε ακόμα ότι θα υπάρξει άμεση παρέμβαση από το ΥΠΟΙΚ, προκειμένου να θεσπιστεί ταχύτερη και απλουστευμένη διαδικασία απόδοσης στους Δήμους του Τέλους Διαμονής Παρεπιδημούντων και του Τέλους Επί Των Ακαθαρίστων Εσόδων αλλά και η απόδοση να γίνεται με την ταυτότητα οφειλής.

Σε ό,τι αφορά τις ΔΕΥΑ υπήρξε δέσμευση για θετική νομοθετική ρύθμιση στον Νέο Κώδικα με ταυτόχρονη δωρεάν οικονομική ενίσχυσή τους ύψους 200 εκατ. ευρώ (δηλαδή χωρίς δανεισμό).

Υπήρξε δέσμευση, και για το 2026, καταβολής στους Δήμους του ποσού που αναλογεί στο Τέλος Ταφής.

Στο υπόμνημα, πάντως, που κατέθεσε προς τον υπουργό Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ είπε τα πράγματα με το όνομά τους, σημειώνοντας ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει τα τελευταία χρόνια περισσότερους πόρους για την εκτέλεση έργων και τη συμμετοχή σε προγράμματα συγχρηματοδότησης, αλλά «εμείς αναφερόμαστε, όμως, για το λειτουργικό κόστος, το οποίο αδυνατούμε να αντιμετωπίσουμε».

«Ενώ οι δημοσιονομικοί δείκτες της χώρας», προσθέτει ο κ. Κυρίζογλου, «έχουν θετική τροχιά και το πλεόνασμα στο τέλος του 2025 θα έχει φτάσει τα 9,1 δισ. ευρώ, η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι ακόμη δέσμια μνημονιακών υποχρεώσεων του παρελθόντος, ενώ υπάρχει ανώτατο όριο αποδόσεων (πλαφόν) στους ΟΤΑ στο ποσό των 3.958 εκατ. ευρώ, όπως ήδη αναφέραμε. Με βάση δε το κατατεθέν σχέδιο κρατικού προϋπολογισμού 2026, τον απολογισμό για το 2025 και την καλή πορεία των φορολογικών εσόδων, θα πρέπει να αποδοθούν το 2025 στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, σύμφωνα με τον Νόμο 3852/2010, πάνω από 8,1 δισ. ευρώ».

Ανεβαίνουν οι τόνοι και πρέπει να ακουστούν στο πεζοδρόμιο

Παρ’όλα αυτά στελέχη της ΚΕΔΕ, ακόμα και τα «γαλάζια», συνεχίζουν, ενόψει και του Συνεδρίου, να δείχνουν τα… δόντια τους, αποτυπώνοντας με δηλώσεις τους τη μεγάλη εικόνα.

«Το προσχέδιο του προϋπολογισμού δεν λαμβάνει υπόψη την Αυτοδιοίκηση και πρέπει ως διοικητικό συμβούλιο να αντιδράσουμε οργανωμένα. «Πρέπει να πάψουμε να είμαστε οι συνομιλητές με κατανόηση. Θέλουμε αποτέλεσμα, όχι λόγια, γιατί από τα αιτήματα που θέσαμε, κάτω από το 5% ικανοποιήθηκε. Η απάντησή μας πρέπει να είναι ηχηρή και πολιτικά σαφής», ήταν το αιχμηρό σχόλιο του «γαλάζιου» δημάρχου Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης και Α’ αντιπροέδρου της ΚΕΔΕ, Γρηγόρη Κωνσταντέλλου, στην τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ.

Στην ανακατανομή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) το 2024, αναφέρθηκε ο Β’ αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, δήμαρχος Αγρινίου, Γιώργος Παπαναστασίου, λέγοντας πως μικροί Δήμοι είδαν πολλαπλασιασμό των πόρων τους, ενώ μεγάλοι Δήμοι δεν έλαβαν καμία αύξηση και δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στο αυξημένο μισθολογικό κόστος. «Πρέπει να υπάρχει αναλογικότητα ανάλογα με το προσωπικό κάθε Δήμου. Η μάχη είναι συνεχής και απαιτεί πίεση με ενότητα», σημείωσε.

Τους τόνους ανέβασε, όπως ήταν αναμενόμενο, και ο «πράσινος» δήμαρχος Αθηναίων, επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης στην ΚΕΔΕ, Χάρης Δούκας

«Οι Δήμοι», είπε, «δεν μπορούν να καλύψουν ούτε το μισθολογικό κόστος και πολύ περισσότερο δεν μπορούν να εκτελέσουν έργα υποδομής λόγω έλλειψης πόρων. Επίσης, οι πόροι που εισπράττονται από οργανισμούς υπέρ της Αυτοδιοίκησης δεν αποδίδονται στους Δήμους. «Οι μνημονιακές υποχρεώσεις πρέπει να τελειώσουν», ανέφερε σε έντονο ύφος.

Μάλιστα, ο κ. Δούκας σε διαδικτυακή συζήτηση της παράταξής του «Αυτοδιοίκηση Τώρα», ενόψει του ετήσιου Συνεδρίου της ΚΕΔΕ, στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 100 αυτοδιοικητικά στελέχη, ανάμεσά τους και περισσότεροι από 20 δήμαρχοι, αφού περιέγραψε μία κατάσταση, λέγοντας ότι η κυβέρνηση αφαιρεί διαρκώς αρμοδιότητες και πόρους από τους Δήμους, πρότεινε «μάχη» στο Συνέδριο για να περάσουν οι εισηγήσεις τους, ενημέρωση των πολιτών ανά Δήμο και Περιφέρεια, στη συνέχεια οργάνωση κινητοποιήσεων, καθώς και μία μεγάλη πανελλαδική συγκέντρωση στην Αθήνα σε συντονισμό με μεγάλες Τριτοβάθμιες Οργανώσεις.

Για κατάσταση οικονομικής ασφυξίας στους Δήμους έκανε λόγο και το παλιό στέλεχος της ΚΕΔΕ, που πρόσκειται στην αριστερά, Δημήτρης Μπίρμπας. «Από το υπουργείο Εσωτερικών περιμένουμε μόλις 50 εκατ. ευρώ και άλλα 50 από το Γενικό Λογιστήριο. Άρα, θα δούμε 100 εκατομμύρια αντί των τριών δόσεων που ζητάμε», είπε και πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση δεν εφαρμόζει πλήρως τον Ν. 3852, καθώς το όριο του «κόφτη» για το 2024 ήταν 3,958 δισ. ευρώ, ενώ αποδόθηκαν μόλις 3,3 δισ. ευρώ, διαφορά 600 εκατ. ευρώ.

Τι βάζει στο καλάθι της η ΚΕΔΕ

Μεταξύ των αιτημάτων της είναι τα εξής:

* Την πλήρη εφαρμογή του Ν. 3852/2010 και την κατάργηση όλων των μνημονιακών περιορισμών στην ΤΑ, που θεσπίστηκαν για λόγους που σήμερα δεν υφίστανται.

* Την κατάργηση του άρθρου 44 του Ν. 5071/23 που θεσπίζει ανώτατο πλαφόν των αποδόσεων του κρατικού προϋπολογισμού στην ΤΑ, ανεξάρτητα από τον Ν. 3852/2010 και την εξέλιξη των φορολογικών εσόδων (Φόρος Εισοδήματος, ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ), που χρηματοδοτούν το καλάθι των ΚΑΠ.

* Την κατάργηση του άρθρου 31 Ν. 5047/23, με το οποίο αποδίδεται το 90% των προβλεπόμενων πόρων στους Δήμους.

* Την κάλυψη από τον κρατικό προϋπολογισμό, του υπερβάλλοντος ενεργειακού κόστους στους Δήμους, τα νομικά τους πρόσωπα και τις ΔΕΥΑ, ώστε να μην χρειαστεί να μεταφερθεί αυτό στους δημότες. Στόχος, η ενεργειακή αυτονομία των ΟΤΑ.

* Τη χρηματοδότηση για την αναβάθμιση των υποδομών, μειώνοντας το ενεργειακό κόστος λειτουργίας.

* Τη σταδιακή αποπληρωμή των παρακρατηθέντων και μη αποδοθέντων πόρων.

* Την επαναφορά Τελών που αφαιρέθηκαν από τους Δήμους από το 2010 μέχρι και σήμερα.

* Τη δημιουργία Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Δήμων με συγχρηματοδότηση από εθνικούς πόρους και τον τραπεζικό τομέα (π.χ. την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), το οποίο θα καλύπτει τις ανάγκες των Δήμων, σε υποδομές που υπάρχει μεγάλη ανάγκη σήμερα, αλλά και σε τομείς που υπάρχει υποχρηματοδότηση από το κεντρικό Κράτος.

* Την επιτάχυνση των εκταμιεύσεων από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΑΠΔΕ) και άλλα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.

* Την υλοποίηση έργων και προγραμμάτων με σαφή προσανατολισμό στην επιχειρηματική ανάπτυξη.

* Τη στήριξη για υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ για τους μικρούς, τους ορεινούς και τους νησιωτικούς Δήμους.

* Την απόδοση του ποσοστού (60%) στους οικείους Δήμους, σύμφωνα με τον νόμο για την παραχώρηση χρήσης δραστηριοτήτων, όπως η τοποθέτηση ξαπλωστρών, ομπρελών, η λειτουργία αναψυκτηρίων και θαλάσσιων μέσων αναψυχής. Για το 2024 και 2025 δεν έχουν αποδοθεί καθόλου χρήματα στους οικείους Δήμους.

* Την ταχύτερη και απλουστευμένη διαδικασία απόδοσης στους Δήμους του Τέλους Διαμονής Παρεπιδημούντων και του Τέλους Επί Των Ακαθαρίστων Εσόδων. Είναι ανάγκη να γνωρίζουν οι ταμειακές υπηρεσίες των Δήμων, πού αναφέρεται το ποσό που τους αποδίδεται με την ΤΟ (Ταυτότητας Οφειλής).

* Την απόδοση στους Δήμους του Τέλους Ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση ως ακολούθως:

- Το 48% στους οικείους Δήμους.

- Το 12% στους 332 Δήμους της χώρας κατ’ αναλογία αναδιανομής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ) και

- Το 40% μόνο για Ανθεκτικά Έργα Πολιτικής Προστασίας και Υποδομής Θωράκισης και Αποκατάστασης από τις φυσικές καταστροφές, μέσω Ειδικού Προγράμματος για τους ΟΤΑ Α’ Βαθμού.

* Την απόδοση επιπλέον τριών έκτακτων δόσεων στους ΚΑΠ του 2025, ύψους 468 εκατ. ευρώ, για να κλείσουν οι προϋπολογισμοί του 2025 και να μην αυξηθούν οι προβληματικοί και ελλειμματικοί Δήμοι.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 02.11.2025