Γράφει
Σοφία Χριστοφορίδου
Όταν τον Μάρτιο του 2021 ο πρωθυπουργός παρουσίαζε το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» χαρακτήρισε την πρωτοβουλία «ιστορική» και ότι αποτελούσε «τον δρόμο προς το αύριο». Τα χρήματα που αναλογούσαν στην Ελλάδα ήταν πολύ σημαντικά -σχεδόν 36 δισ. ευρώ (που αντιστοιχούν στο 16% του ΑΕΠ) εκ των οποίων τα μισά περίπου σε επιχορηγήσεις και τα μισά σε δάνεια.
Τα χρονικά περιθώρια ήταν στενά -τα χρήματα έπρεπε να απορροφηθούν μέχρι το 2025 (αργότερα δόθηκε παράταση για το 2026) αλλά ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι είχαν έναν προβληματισμό για το αν θα προλαβαίναμε. Μέχρι το τέλος του 2022 η πραγματική απορρόφηση των πόρων είχε φτάσει στο 4% (η λογιστική στο 14%) αλλά κανείς δεν ανησυχούσε, όλοι το ξέρουν ότι οι Έλληνες είναι της τελευταίας στιγμής και υπό πίεση κάνουν θαύματα. Στις αρχές του 2024, μετά από πίεση της αντιπολίτευσης (τα εύσημα ανήκουν στον Παύλο Γερουλάνο που έκανε συστηματική έρευνα επ' αυτού) μάθαμε ότι απεντάσσονται 108 έργα (μέτρα, ορόσημα και στόχοι, όπως ευφάνταστα τιτλοφορούνται) γιατί πολύ απλά δεν προλαβαίνουμε τις προθεσμίες. Μεταξύ αυτών ήταν και τα αντιπλημμυρικά έργα στο Ωραιόκαστρο, ενώ πρόσφατα έγινε γνωστό ότι το τεχνολογικό πάρκο Thess INTEC δεν θα μπορέσει να απορροφήσει όλα τα κεφάλαια που εγκρίθηκαν από το Ταμείο Ανάκαμψης (και θα χρηματοδοτηθεί εν μέρει από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων).
Πού βρισκόμαστε σήμερα, που απομένουν λιγότερο από 11 μήνες μέχρι την ολοκλήρωσή του ΤΑΑ; Η Ελλάδα έχει έως τώρα ικανοποιήσει το 37% των στόχων και οροσήμων και έχει εισπράξει το 59% των συνολικών πόρων που δικαιούται (9,94 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 11,4 δισ. ευρώ σε δάνεια. Βάσει στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδος από τα συνολικά 36 δισ. ευρώ, μόλις 10 δισ. ευρώ (5,7 δισ. από επιχορηγήσεις και 4,3 δισ. από δάνεια) έχουν καταλήξει στους τελικούς αποδέκτες. Μέσα σε 11 μήνες το ποσοστό απορρόφησης μπορεί να αυξηθεί, αλλά δύσκολα θα ξεπεράσει το 70%.
Το τελευταίο που φαίνεται ότι απεντάσσεται είναι το «Πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ» - Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών». Το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί να αρχίσει το 2023, και θα προχωρούσε σε τρείς φάσεις. Το έργο περιλάμβανε την κατασκευή και λειτουργία σταθμών ΑΠΕ 150 MW με συστήματα αποθήκευσης, για 480,2 Gwh. Με την ενέργεια αυτή θα καλύπτονταν οι ανάγκες σε ενέργεια Δήμων, δημοτικών επιχειρήσεων, οργανισμών εγγείων βελτιώσεων αλλά και 30.000 ευάλωτων νοικοκυριών. Πέρασαν δύο χρόνια μέχρι να ενταχθεί τελικά τον Μάιο του 2025, πλην όμως αναμένεται να απενταχθεί τον προσεχή Οκτώβριο, καθώς είναι αδύνατον να επιτευχθούν οι προθεσμίες του Ταμείου Ανάκαμψης. Και δεν θα είναι το μόνο. Έως το τέλος Οκτωβρίου θα οριστικοποιηθεί η λίστα με τα έργα που θα κοπούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, που είναι πιθανό να περιλαμβάνει τις ανακαινίσεις νοσοκομείων, τη μεταρρύθμιση των σιδηροδρόμων, και ίσως την κατασκευή του ΒΟΑΚ.
Κυβερνητικές πηγές προσπαθούν να πείσουν ότι όσα έργα απενταχθούν είναι... «για το καλό τους», γιατί έτσι μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ, ενώ αν έμεναν ημιτελή δεν θα είχαν αυτή τη δυνατότητα. Κοινώς, ο Θεός μας φύλαξε και δεν άρχισαν καθόλου!
Το θέμα είναι ότι για άλλη μία φορά πορευτήκαμε με τη μέθοδο αλά ελληνικά, «βλέποντας και κάνοντας», παρότι τα έργα δεν ήταν ώριμα και γνωρίζοντας τις χρνοβόρες διαδικασίες της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, με αποτέλεσμα για άλλη μια φορά να χάσουμε πόρους, ή να τους πάρουμε από το ΕΣΠΑ ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Η νέα, βελτιωμένη εκδοχή Ελλάδα 2.0 ήταν ευσεβής πόθος, και τελικά καταλήξαμε στα γνωστά: Ελλάδα 0.2.