Η Θεσσαλονίκη ανάμεσα στις πόλεις με τα υψηλότερα ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης παγκοσμίως
Ποιες περιοχές της πόλης εμφανίζουν τα μεγαλύτερα επίπεδα ρύπων
Τα πάρκα είναι «υποδομές ζωής» σε μια πόλη, όπως τονίστηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας του διημέρου εκδηλώσεων που διοργανώνει η οργανωτική επιτροπή του δημοψηφίσματος για τη ΔΕΘ με τη συμμετοχή καθηγητών πανεπιστημίου και επιστημόνων από διάφορους τομείς, όπως δασολογίας και φυσικού περιβάλλοντος, πολεοδομίας, αστικού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής, βιολογίας και ιατρικής.
Όλοι οι ομιλητές εξήγησαν, από διαφορετική σκοπιά, γιατί θεωρούν απαραίτητη τη δημιουργία μητροπολιτικού πάρκου στο χώρο της ΔΕΘ.
Όπως τόνισε η επίκουρη καθηγήτρια δασολογίας και αστικού περιβάλλοντος Μαριάνθη Τσακαλδήμη τα πάρκα μετριάζουν θορύβους και τα πλημμυρικά φαινόμενα, είναι ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση του κλίματος και την ποιότητα του αέρα, συμβάλλουν στην κοινωνική ισότητα, την κοινωνική αλληλεπίδραση και παρέχουν τη δυνατότητα στους κατοίκους των πόλεων για φυσική δραστηριότητα. Οι χώροι πρασίνου παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας (δηλαδή την θερμότητα που απορροφά και αντανακλά το δομημένο περιβάλλον). Όχι όμως οποιοδήποτε πράσινο, αλλά δέντρα με μεγάλη συγκόμωση- πρόκειται για τη σκιά που αφήνουν τα κλαδιά και η φυλλωσιά όλων των δέντρων στο έδαφος όταν ο ήλιος πέφτει κάθετα. Μελέτες έχουν υπολογίσει ότι η θερμοκρασία γύρω από μεγάλα πάρκα, της τάξης των 15 στρεμμάτων, που περιλαμβάνουν εντός τους το υδάτινο στοιχείο (λίμνη, ρέμα, ποταμός) και έχουν πυκνή συγκόμωση, μπορεί να είναι χαμηλότερη έως 8,28 βαθμούς. Από έρευνα του ΑΠΘ καταδείχθηκε ότι στο πάρκο ΧΑΝΘ κάτω από την πυκνή σκιά των δέντρων η διαφορά θερμοκρασίας μπορεί να φτάσει τους 6-8 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τη μέση θερμοκρασία της πόλης, ενώ η θετική του επίδραση επεκτείνεται και σε μια ακτίνα πέριξ αυτού, όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη κατά 2 βαθμούς Κελσίου.
Όπως επεσήμανε η κ. Τσακαλδήμη, τα δέντρα συμβάλλουν στην απορρύπανση αέρα, καθώς τα φυλλώματα συγκρατούν σωματίδια, απορροφούν αέριους ρύπους, δεσμεύουν CO2 και παρέχουν οξυγόνο. Για να είναι αποτελεσματική η λειτουργία της απορρύπανσης θα πρέπει η συγκόμωση να είναι πάνω από 38%- δηλαδή θα πρέπει να υπάρχει μεγάλη πυκνότητα δέντρων. Η κ. Τσακαλδήμη τόνισε ακόμη ότι η κάλυψη του εδάφους από μη διαπερατές επιφάνειες αυξάνει γραμμικά τη θερμοκρασία και ανέφερε χαρακτηριστικά παραδείγματα πάρκων στα Βαλκάνια και την Τουρκία, όπου οι επιφάνειες που καλύπτονται από μη διαπερατά υλικά είναι 10% και η συγκόμωση ξεπερνά το 70%. Η μετατροπή του χώρου της ΔΕΘ σε πάρκο υψηλού πρασίνου θα είναι «το κλειδί για την αλλαγή στο περιβάλλον της πόλης, καθώς αποτελεί μέρος του πράσινου διαδρόμου. Είναι η στιγμή να ανασάνει η πόλη» σημείωσε μεταξύ άλλων.
Από την πλευρά της η πρόεδρος του τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ Έφη Παπαθεοδώρου αναφέρθηκε στη σημασία του πρασίνου στην αύξηση της βιοποικιλότητας στις πόλεις και έφερε το παράδειγμα του Λονδίνου, μια πόλη που επένδυσε 28 εκατ. λίρες από το 2016 για να δημιουργήσει χώρους πρασίνου 3.650 στρεμμάτων.
Άνοδος της θερμοκρασίας στη Θεσσαλονίκη
Στην εισήγηση του ο ομότιμος καθηγητής πολιτικών μηχανικών ΑΠΘ Γιάννης Κρεστενίτης, αναφέρθηκε σε δεδομένα του δικτύου meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου σύμφωνα με τα οποία τις τελευταίες δεκαετίες η μέση θερμοκρασία στην Ελλάδα ανέβηκε κατά +1,5 βαθμό, αλλά στη Θεσσαλονίκη η αύξηση αυτή είναι μεγαλύτερη, στους 1,7 βαθμούς, κατατάσσοντας την πόλη στη 17η θέση σε όλη τη χώρα. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι νοτιάδες που μεταφέρουν σκόνη και επιδεινώνουν την κατάσταση με τη ρύπανση. Ο κ. Κρεστενίτης αναφέρθηκε και στο Περιφερειακό Σχέδιο προσαρμογής στην Κλιματικής Αλλαγής που εγκρίθηκε το 2023. Σύμφωνα με αυτό:
- στο τέλος του αιώνα η αύξηση της θερμοκρασίας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας θα κυμαίνεται από 2 βαθμούς, με βάση το ήπιο σενάριο, έως 4,3 βαθμούς, στο ακραίο
- Στη Θεσσαλονίκη θα αυξηθούν έως και κατά 45 οι ημέρες που η θερμοκρασία ξεπερνά τους 35 βαθμούς και κατά 63 οι θερμές νύχτες.
«Παρότι η περιφέρεια κατάρτισε σχέδιο για προσαρμογή του αστικού σχεδιασμού στην κλιματική αλλαγή γιατί η διοίκηση της επιμένει στη λύση του real estate για τη ΔΕΘ;» διερωτήθηκε. Στο ίδιο μήκος κύματος, υπενθύμισε ότι ο δήμος Θεσσαλονίκης υπέγραψε το κλιματικό σύμφωνο που προβλέπει διάφορες δράσεις για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της πόλης.
