Καθώς οι παραλίες της χώρας γεμίζουν κάθε καλοκαίρι, η ασφάλεια στο νερό παραμένει σοβαρή πρόκληση. Η αδράνεια στην εφαρμογή βασικών κανόνων ασφαλείας, η ελλιπής ναυαγοσωστική κάλυψη και η νοοτροπία «δεν θα συμβεί σε μένα» δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μία επαναλαμβανόμενη τραγωδία, με τους πνιγμούς να κοστίζουν εκατοντάδες ζωές.
Τα στοιχεία του 2024 αποκαλύπτουν την επείγουσα ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας και ενίσχυση της πρόληψης.
Στατιστικά θανάσιμων ατυχημάτων 2024
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Παρατηρητηρίου Ατυχημάτων στο Υδάτινο Περιβάλλον της Ελλάδας, το 2024, 395 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο υδάτινο περιβάλλον, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες αναψυχής (κολύμβηση, υδάτινα σπορ, υδάτινες δραστηριότητες αναψυχής). Από αυτούς, οι 388 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα, ενώ οι υπόλοιποι 7 στα εσωτερικά ύδατα της χώρας (λίμνες, ποτάμια, κολυμβητικές δεξαμενές κ.λπ.). Με βάση την ανάλυση των στοιχείων, το 68% (270) των θυμάτων ήταν άνδρες. Το 65% (255) των θανάτων αυτών αφορούσε άτομα ελληνικής υπηκοότητας και το 35% αλλοδαπούς.
Η ανάλυση των ηλικιών αποκαλύπτει ότι το 83% των θυμάτων ήταν άνω των 60 ετών, ενώ ελάχιστα ήταν τα παιδιά. Ένα ακόμα ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι το 66% των πνιγμών συνέβη σε παραλίες χωρίς ναυαγοσωστική κάλυψη, υπογραμμίζοντας τη ζωτική σημασία της παρουσίας και δράσης των ναυαγοσωστών.
Η πλειονότητα των ατυχημάτων (87%) συνέβη σε απόσταση μικρότερη του ενός χιλιομέτρου από την ακτή, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι κίνδυνοι δεν βρίσκονται σε μακρινές θάλασσες αλλά κοντά μας.
Η νοοτροπία που κοστίζει ζωές
Παρά το γεγονός ότι η ναυαγοσωστική αποτελεί το βασικό μέτρο πρόληψης, οι ναυαγοσώστες στην Ελλάδα καλούνται να εργαστούν κάτω από συνθήκες που δυσχεραίνουν το έργο και θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλειά τους.
Ο γενικός διευθυντής της Ναυαγοσωστικής Σχολής Μακεδονίας, Θεολόγος Εμμανουηλίδης, περιγράφει στη «ΜτΚ» την πραγματικότητα: «Η ναυαγοσωστική στην Ελλάδα λειτουργεί σε λάθος βάση. Το ωράριο είναι ανεπαρκές και θα έπρεπε να επεκταθεί σημαντικά. Δεν γίνεται σε μία τουριστική χώρα να υπάρχει ναυαγοσώστης μόνο από τις 10:00 έως τις 18:00. Οι περισσότεροι πνιγμοί συμβαίνουν νωρίς το πρωί, όταν η θάλασσα φαίνεται ήρεμη και ασφαλής, αλλά δεν υπάρχει κανείς να επιτηρεί ή να βοηθήσει», λέει. «Επιπλέον, ο ναυαγοσώστης λειτουργεί μόνος του, κάτι που σε κανένα άλλο επαγγελματικό πεδίο διάσωσης δεν ισχύει. Οι πυροσβέστες και το ΕΚΑΒ δουλεύουν σε ομάδες, όπως και η Αστυνομία. Ο ναυαγοσώστης καλείται να επιτηρεί μόνος του μέχρι και 400 μέτρα ακτογραμμής, συχνά σε δύσκολες συνθήκες με πλήθος κόσμου και επικίνδυνα ρεύματα», εξηγεί.
«Ταυτόχρονα, ο εξοπλισμός που χρησιμοποιεί δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σωστά από ένα άτομο και η ασφάλεια του διασώστη συχνά τίθεται σε κίνδυνο. Όμως, κανείς δεν λαμβάνει υπόψη πως σε κάθε διάσωση, η πρώτη προτεραιότητα είναι η ασφάλεια του διασώστη. Όταν, όμως, ο ναυαγοσώστης είναι μόνος του, ποιος διασφαλίζει τη δική του ασφάλεια;», καταλήγει.
Ο ίδιος τονίζει πως το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην επάρκεια της ναυαγοσωστικής κάλυψης, αλλά αγγίζει βαθύτερα ζητήματα παιδείας και νοοτροπίας: «Όλοι γνωρίζουμε βασικούς κανόνες ασφαλείας, όμως δυστυχώς δεν τους εφαρμόζουμε στην πράξη. Το ζήτημα είναι βαθιά παιδαγωγικό και σχετίζεται με την ελληνική νοοτροπία, που πρέπει να αλλάξει άμεσα. Πολλοί από εμάς σκεφτόμαστε ‘εγώ ξέρω, δεν θα μου συμβεί κάτι’, ξεχνώντας ότι ένα ατύχημα μπορεί να συμβεί μία φορά και να είναι μοιραίο», επισημαίνει.
«Η ασφάλεια ως έννοια δεν είναι ακόμα βιωμένη κουλτούρα για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Ιδιαίτερα όσον αφορά τον πνιγμό, υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι είναι κάτι σπάνιο και δύσκολο να συμβεί. Αντιθέτως, ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και αυξάνεται σημαντικά, όταν απουσιάζει η επίβλεψη.
Επιπλέον, οι γονείς οφείλουν να αντιληφθούν ότι η παρουσία ναυαγοσώστη δεν εξαλείφει την ευθύνη τους. Ο ρόλος του ναυαγοσώστη είναι η προστασία του συνόλου και όχι η αποκλειστική φύλαξη των παιδιών. Ο ναυαγοσώστης είναι εκεί, για να βοηθήσει όλους τους λουόμενους -δεν είναι babysitter κανενός παιδιού. Η σωστή παιδεία ξεκινά από τους γονείς και είναι απαραίτητο να γίνει παράδειγμα για τα παιδιά. Μόνο έτσι μπορούμε να δημιουργήσουμε μία κουλτούρα ασφάλειας που θα σώζει ζωές», καταλήγει.
Η ναυαγοσωστική κάλυψη και οι ελλείψεις
Την ίδια ώρα, ενώ βρισκόμαστε στα μέσα Ιουνίου, σημαντικό τμήμα των ελληνικών ακτών παραμένει χωρίς την υποχρεωτική ναυαγοσωστική κάλυψη, όπως ορίζει η νομοθεσία. Βάσει του ισχύοντος νομικού πλαισίου, οι παραλίες που χαρακτηρίζονται ως πολυσύχναστες οφείλουν να διαθέτουν ναυαγοσώστες εφοδιασμένους με τον προβλεπόμενο εξοπλισμό και μέσα διάσωσης, από την 1η Ιουνίου ως τις 30 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, η έλλειψη επαρκούς κάλυψης αποδίδεται κυρίως στο ότι οι διαδικασίες πρόσληψης από τις δημοτικές Αρχές ξεκίνησαν αργότερα από το αναμενόμενο.
«Υπάρχουν πολλοί που ενδιαφέρονται να εργαστούν ως ναυαγοσώστες, όμως οι ελλείψεις παραμένουν μεγάλες. Αν οι Δήμοι γνωρίζουν εκ των προτέρων ποιες παραλίες θα καλύψουν, γιατί οι διαγωνισμοί βγαίνουν τελευταία στιγμή;», αναρωτιέται ο Θεολόγος Εμμανουηλίδης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, στο τέλος της καλοκαιρινής περιόδου το 2024, ναυαγοσώστες είχαν τοποθετηθεί σε 571 παραλίες (ποσοστό κάλυψης 93%), ενώ ο συνολικός αριθμός των θέσεων ναυαγοσωστών ανήλθε σε 855 (92%). Όμως, παρά τη φαινομενική κάλυψη, τα στοιχεία δείχνουν την ανάγκη για επαναξιολόγηση του πλαισίου, καλύτερο σχεδιασμό και ενίσχυση της πρόληψης.
Οι Δήμοι με τα περισσότερα θανάσιμα ατυχήματα το 2024
Με βάση τα στοιχεία του 2024, οι Δήμοι Ρόδου, Δίου-Ολύμπου και Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης καταγράφουν τους υψηλότερους αριθμούς θανάσιμων ατυχημάτων στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, ο Δήμος Ρόδου κατέγραψε 13 θανάσιμα ατυχήματα, ακολουθούμενος από τον Δήμο Δίου-Ολύμπου με 11 και τον Δήμο Βάρης-Βούλας-Βουλιαγμένης με 10. Επιπλέον, οι Δήμοι Θερμαϊκού, Κασσάνδρας, Κατερίνης, Χανίων, Ρεθύμνης και Χερσονήσου καταγράφουν από 9 θανάσιμα ατυχήματα ο καθένας.
Επικίνδυνες ώρες κολύμβησης
Τα περισσότερα θανατηφόρα ατυχήματα καταγράφονται τις ώρες αιχμής της προσέλευσης στις παραλίες: 08:00-10:00, 12:00-13:00 και 14:00-15:00, με ποσοστό 11% ανά ώρα, ενώ ακολουθούν 10:00-11:00, 11:00-12:00 και 15:00-16:00, με 10%. Η ναυαγοσωστική κάλυψη είναι πλέον οκτάωρη, από τις 10:00 μέχρι τις 18:00, γεγονός που αφήνει ανοιχτά μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς φύλαξη.
Οδηγίες πρόληψης από τον ΕΟΔΥ
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) επισημαίνει ότι οι πνιγμοί μπορούν να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό, αρκεί να τηρούνται απλές και βασικές προφυλάξεις. Με στόχο την ασφάλεια στις παραλίες, οι ειδικοί προτείνουν τα εξής:
* Μην μπαίνετε μόνοι σας στη θάλασσα, ειδικά όταν δεν υπάρχει ναυαγοσώστης. Η παρουσία συνοδού μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια σε περίπτωση κινδύνου.
* Αποφύγετε να υπερεκτιμάτε τις ικανότητες και τις δυνάμεις σας μέσα στο νερό.
* Μην κάνετε βουτιές ή κολυμπάτε με γεμάτο στομάχι -περιμένετε τουλάχιστον τρεις ώρες μετά το γεύμα.
* Τα παιδιά χρειάζονται συνεχή επίβλεψη, χωρίς απομάκρυνση ή χαλάρωση της προσοχής, ακόμα και αν βρίσκονται κοντά στην ακτή.
* Προσέξτε ιδιαίτερα τα ρεύματα, ειδικά τα ρεύματα έλξης. Αν νιώσετε ότι σας παρασύρουν, κολυμπήστε παράλληλα με την ακτή αντί να προσπαθήσετε να κολυμπήσετε προς την παραλία κατευθείαν.
* Αποφύγετε το μπάνιο σε κατάσταση μέθης ή υπό την επήρεια ναρκωτικών, καθώς μειώνονται σημαντικά οι αντανακλαστικές ικανότητες και η κρίση.
Η τήρηση αυτών των κανόνων μπορεί να κάνει τη διαφορά και να σώσει ζωές.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 15.06.2025
