Γράφει ο Χάρης Τσιόκας
Πρώην βουλευτής
Κάθε φορά που οι λαοί εξεγείρονταν ενάντια στην αδικία, κυρίαρχο ήταν το στοιχείο εναλλακτικής προοδευτικής σκέψης. Έτσι, διαχρονικά άνοιξε ο δρόμος για νέες ιδέες, οι οποίες στηρίχθηκαν στη μαρξιστική διαλεκτική.
Ωστόσο, η εφαρμογή των σοσιαλιστικών, αριστερών ιδεών παρουσίασε τόσο επιτυχίες όσο και αποτυχίες, που τελικά αποδυνάμωσαν τον εναλλακτικό δρόμο διακυβέρνησης. Η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και η δεξιά στροφή της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη άφησαν τον χώρο του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της οικολογίας και της αριστεράς μπλεγμένους στις αντιθέσεις τους χθες.
Βρισκόμαστε σε μία εποχή ραγδαίων αλλαγών. Η γεωπολιτική αστάθεια, η Τεχνητή Νοημοσύνη, η ρομποτική, η γενετική, τα βιοηθικά ζητήματα, η κλιματική κρίση, τα δημογραφικά προβλήματα και η ανάδυση νέων κοινωνικών στρωμάτων, όπως το precariato «πρεκαριάτο», απαιτούν νέα εργαλεία σκέψης.
Η κλασική διάκριση «εργασία-κεφάλαιο» δεν αρκεί πλέον για να εξηγήσει την πολυπλοκότητα των προβλημάτων. Έτσι, το παγκόσμιο προοδευτικό εναλλακτικό και όχι διαχειριστικό, κίνημα διακυβέρνησης βρίσκεται χωρίς ολοκληρωμένη εναλλακτική πρόταση.
Οι κοινωνικές τάξεις έχουν αλλάξει: Ο «μεσαίος χώρος» συρρικνώνεται, αποκτά ριζοσπαστισμό. Η επισφαλής εργασία λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων διευρύνεται. Αναζητά έκφραση. Η αγροτική οικονομία συντρίβεται. Η νέα γενιά εξοβελίζεται...
Αυτό οδηγεί τους πολίτες να μετακινούνται οριζόντια στο πολιτικό φάσμα, από την άκρα δεξιά έως την άκρα αριστερά. Ένα μέρος του φιλελεύθερου κέντρου στρέφεται ακροδεξιά, αναζητώντας δυναμικές άμυνες, ενώ σκεπτικιστές πολίτες απέχουν, αναζητώντας ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου σε τροχιά εναλλακτικής διακυβέρνησης .
Ίσως, λοιπόν, έχει έρθει η στιγμή για μία σύγχρονη εκδοχή του προοδευτικού χώρου. Για να εκφράσει το κοινωνικό μπλοκ που έχει λόγους να αγωνιστεί για αλλαγή πολιτικής. Όχι για συγκολλήσεις ρόλων των κομματικών γραφειοκρατιών.
Τώρα, χρειάζεται ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου.
Ο σύγχρονος αριστερός, σοσιαλιστικός και οικολογικός χώρος καλείται όχι μόνο να στηριχθεί στον επιστημονικό Μαρξισμό, αλλά και να δώσει διέξοδο στις σύγχρονες μεγάλες αλλαγές που δεν υπήρχαν.
Ο σοσιαλισμός, η αριστερά και η οικολογία ως κοσμοαντίληψη δεν θα πάψουν να υπάρχουν όσο υπάρχουν ανισότητες και εκμετάλλευση. Η αποτυχία ορισμένων εκδοχών τους δεν ακυρώνει το νόημα της ύπαρξής τους. Νέες προοδευτικές δυνάμεις, όπως δείχνουν σύγχρονα παραδείγματα, θα συνεχίσουν να εμφανίζονται και να πετυχαίνουν. Η πολιτική γίνεται αποκρουστική όσο είναι στα χέρια των ολίγων κερδοσκόπων, πρέπει να επιστρέψει στα χέρια των πολλών.
Τα κόμματα στην εποχή μας έχουν δομή που αναφέρεται στο «πυραμιδικό κόμμα» του Λένιν. Αυτό το μοντέλο λειτούργησε θετικά σε εποχές μαζικής βιομηχανικής παραγωγής. Σήμερα, όμως, με τη ρομποτική και την τεχνολογία, οι συνθήκες έχουν αλλάξει.
Οι πολίτες δεν αναζητούν τα κόμματα για ενημέρωση, ενώ η συμμετοχή τους στις αποφάσεις είναι ακυρωμένη. Έχει εμφανιστεί η δήθεν τάση «αδιαμεσολάβητης» επικοινωνίας ηγεσίας-βάσης, που ουσιαστικά ακυρώνει τη συλλογικότητα και ευνοεί τον ανεξέλεγκτο εξουσιοδοτισμό.
Η συζήτηση για ένα σύγχρονο κομματικό μοντέλο είναι σε εξέλιξη. Έχω αναφερθεί πολλές φορές σε παρεμβάσεις μου ότι δοκιμάζονται προτάσεις για τα σύγχρονα κόμματα. Η εμπειρία του Ανδρέα Παπανδρέου το 1974, που επέλεξε να δημιουργήσει ένα Κίνημα από μηδενική βάση και όχι να χειραγωγήσει μία υπάρχουσα δομή, δείχνει ότι οι μεγάλες ανασυνθέσεις απαιτούν νέες αρχές.
Σήμερα, με την αποχή να φτάνει το 60%, η ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου πρέπει να βασιστεί σε αυθεντικές κοινωνικές ανάγκες και όχι σε συγκολλήσεις γραφειοκρατών .
Είναι η ώρα της εκκίνησης για την πολιτική αλλαγή! Αυτό προϋποθέτει ενεργό εμπλοκή της κοινωνίας! Με κινήσεις πολιτών ανά γεωγραφικό παραγωγικό ή επιστημονικό χώρο. Με ικανότητα να διαμορφώνουν, να δεσμεύουν και να ελέγχουν τις εξουσίες.
Η άρση των αποκλεισμών από τις τεχνολογίες, τα χρηματοδοτικά εργαλεία παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης, καθώς και από τα κοινά αγαθά (Υγείας, Παιδείας, ασφάλισης, δικτύων κ.ά.) πρέπει να γίνει κυρίαρχη εναλλακτική πολιτική!
Γιατί o πυρήνας αυτών των ανατροπών μπορεί να επιστρέψει το 60% και πλέον της αποχής στην ενεργό δράση.
