Πανέτοιμη για ένα καυτό καλοκαίρι «δηλώνει» η ακρίβεια στη χώρα μας που πλέον επικεντρώνεται κυρίως σε ενοίκια, σοκολάτα, καφέ αλλά και... πακέτα διακοπών με τις ανατιμήσεις να πιάνουν θέσεις στην ξαπλώστρα, την ώρα που το υπουργείο Ανάπτυξης επεξεργάζεται νέες παρεμβάσεις για να διατηρήσει τον έλεγχο σε μία… απρόβλεπτη αγορά.
Τι λένε τα νούμερα; Στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 19 μηνών διαμορφώθηκε ο πληθωρισμός τον Απρίλιο, καθώς υποχώρησε στο 2% από 2,4% τον Μάρτιο, ενώ τελευταία φορά που έπεσε κάτω από το 2% ήταν τον Σεπτέμβριο του 2023. Πάντως η τελευταία πρόβλεψη της Τράπεζας της Ελλάδας θέλει τον πληθωρισμό να κλείνει πέριξ του 3%(2,9%) για το 2025, με την ακρίβεια να συνεχίζει σταθερά να πολιορκεί τα νοικοκυριά και ας «βελτιώνονται» οι αριθμοί.
Υπό αυτό το πρίσμα, στο 2%, σε ετήσια βάση, «έπεσε» ο πληθωρισμός στην Ελλάδα τον Απρίλιο (από 2,4% τον Μάρτιο) σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ. Παράλληλα, ο πληθωρισμός τροφίμων διαμορφώθηκε στο 2% τον Απρίλιο από το 2,2% του Μαρτίου.
Οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφονται στο φυσικό αέριο με 29,9%, στη μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο με 27,6%, στα ενοίκια κατοικιών με 10,8%, στην κατηγορία «καφές-κακάο-τσάι» με 10,6% και στα πακέτα διακοπών με 9,8%.
Στον αντίποδα, η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στο ελαιόλαδο με πτώση 28,3%, στο πετρέλαιο θέρμανσης με 12,9%, στον εξοπλισμό επεξεργασίας και εικόνας με 12,6%, στα καύσιμα και λιπαντικά με 10,1% και στην κατηγορία «σάλτσες-καρυκεύματα» με 7,4%.
Νέος καύσωνας ανατιμήσεων ενόψει;
Με δεδομένο πως ουσιαστικά έχουμε εισέλθει στη θερινή περίοδο, τα νέα ρεκόρ στον τουρισμό (σε αφίξεις και έσοδα) που αναμένονται πιθανότατα θα φέρουν νέες ανατιμήσεις σε βασικά είδη διατροφής στα ράφια των σούπερ μάρκετ καθώς τα αυξημένα τουριστικά κύματα θα κρατήσουν ψηλά τη ζήτηση, με τις αλυσίδες να θέλουν να καρπωθούν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας.
Η επώδυνη αλήθεια του σούπερ μάρκετ
Τι λέει η καθημερινότητα του σούπερ μάρκετ; Μικρότερα καλάθια αγορών, με βασικό κριτήριο αγοράς τις σταθερά χαμηλές τιμές και ενεργή αναζήτηση προσφορών «κυνηγούν» οι καταναλωτές, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΕΛΚΑ.
Με βάση έρευνα της Circana (εταιρεία μέτρησης της κατανάλωσης), η συνολική δαπάνη στα σούπερ μάρκετ το πρώτο τρίμηνο άγγιξε τα 3,27 δισ. ευρώ, από 3,074 δισ. ευρώ την ίδια περίοδο πέρυσι. Δηλαδή η δαπάνη αυξήθηκε κοντά στα 200 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για αύξηση 6,4% σε αξία, σχεδόν διπλάσια σε σχέση με το +3,2% του περσινού πρώτου τριμήνου.
Ο όγκος πωλήσεων ενισχύθηκε κατά 4%, ενώ η μέση τιμή ανά μονάδα προϊόντος αυξήθηκε 1,8%. Ιδιαίτερη δυναμική εμφάνισαν τα προϊόντα που πωλούνται «επί ζυγίω», όπως φρούτα, λαχανικά, τυροκομικά, κ.ά.
Ζορίζονται… αλλά δεν κόβεται το σούπερ μάρκετ
Σημαίνει αυτό πως οι καταναλωτές… τρώνε με χρυσά κουτάλια; Σε καμία περίπτωση, με τους λόγους της αύξησης του τζίρου να έχουν να κάνουν με τον περιορισμό των προσφορών (απόρροια του νέου αυστηρού πλαισίου του ΥΠΑΝ), τις «αθόρυβες» αυξήσεις τιμών αλλά και την ανελαστικότητα της ζήτησης.
Όσο κι αν κόψει ο πολίτης λόγω εισοδηματικών δυσχερειών, θα προτιμήσει να περιορίσει δαπάνες λιγότερο επείγουσες παρά να μην πάει σούπερ μάρκετ ή να μην αγοράσει βασικά είδη διατροφής.
Οι τιμές σε σειρά βασικών τροφίμων, όχι μόνο διατηρούνται ακόμη σε υψηλά επίπεδα, αλλά έχουν αυξηθεί σε σύγκριση με πέρυσι, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις να αφορούν τον καφέ, τα κρέατα, τα ψάρια και τα νωπά φρούτα.
Σε ό,τι αφορά ειδικά τον καφέ, οι ανατιμήσεις σχετίζονται με τις τιμές-ρεκόρ που καταγράφει διεθνώς το προϊόν, απόρροια της κλιματικής αλλαγής και του περιορισμού της προσφοράς καφέ και σοκολάτας από χώρες-ηγέτιδες δυνάμεις στην παραγωγή τους όπως το Βιετνάμ, η Βραζιλία και η Κόστα Ρίκα.
«Καίει» η στέγη
Πέρα από τα τρόφιμα όμως, η προσιτή στέγη γίνεται όλο και πιο… απρόσιτη για το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού.
Υπό αυτό πρίσμα, εκρηκτικό εξακολουθεί να είναι το στεγαστικό ζήτημα για χιλιάδες εργαζόμενους και τις οικογένειές τους, αποτέλεσμα τόσο της εκτόξευσης της τιμής των ενοικίων και της αγοράς κατοικίας όσο και των χαμηλών μισθών. Το στεγαστικό είναι πρόβλημα που διαρκώς οξύνεται επηρεάζοντας ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, νέους εργαζόμενους και οικογένειες.
Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα δεν διαθέτει ανεπτυγμένο σύστημα κοινωνικής κατοικίας. Ο μέσος μισθός στη χώρα μας εξάλλου παραμένει χαμηλός σε σύγκριση με το κόστος στέγασης, καθιστώντας δυσβάσταχτη τη μίσθωση ή την αγορά κατοικίας για μεγάλο μέρος του πληθυσμού.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, στη χώρα μας, το 74,2% των ενοικιαστών δαπανούν άνω του 40% του εισοδήματός τους για τη στέγαση, ενώ το 74% των νέων 18-34 μένουν ακόμα στο «παιδικό τους δωμάτιο».
Στενός κορσές στην αγορά
Την ίδια στιγμή, το υπουργείο Ανάπτυξης θα συνεχίσει να έχει υπό στενό… ελεγκτικό κλοιό την αγορά. Πιο συγκεκριμένα, θα ενισχύσει με ελεγκτική αρμοδιότητα και κυρωτικές δυνατότητες τον Συνήγορο του Καταναλωτή, που μέχρι τώρα δέχεται απλώς καταγγελίες κι έχει έναν μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ του καταγγέλλοντα και του καταγγελόμενου.
Ο Συνήγορος δηλαδή θα επιβάλλει και πρόστιμα. Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης με αυτό τον τρόπο στέλνει «μήνυμα» στην αγορά πως δε το πλαίσιο εποπτείας των επιχειρήσεων θα παραμείνει αυστηρό, μετά από την κατάργηση, στο τέλος του Ιουνίου, του «πλαφόν» στο μικτό περιθώριο κέρδους και στο τέλος του προσεχούς Οκτωβρίου των υπολοίπων ρυθμίσεων που «προσωρινά» έχει θεσπίσει η κυβέρνηση.
Στις σκέψεις του ΥΠΑΝ είναι και η δημιουργία μίας νέας ισχυρής ανεξάρτητης αρχής ελέγχου της αγοράς (που ενδεχομένως περιλάβει κάτω από τη σκέπη της Συνήγορο του Καταναλωτή και τη Μονάδα Ελέγχου, τη ΔΙΜΕΑ), χωρίς να έχουν ληφθεί ακόμα οριστικές αποφάσεις.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 18.05.2025
