ΚΡΙΣΗ Ένας χρόνος από τη "μαύρη Δευτέρα" της Lehman Brothers

- Newsroom

“Πανικός και απαισιοδοξία επικράτησε στις αγορές την ημέρα κατάρρευσης της αμερικανικής Lehman Brothers. Το κλίμα ήταν κακό και στη Θεσσαλονίκη. Την ημέρα εκείνη η συνεδρίαση χαρακτηρίστηκε από… κατήφεια και απαισιοδοξία, ενώ σημειώθηκαν ρευστοποιήσεις κυρίως από όσους είχαν τοποθετηθεί εκείνες τις ημέρες. Ωστόσο, η κατάσταση δεν ήταν τόσο τραγική όσο στο εξωτερικό”.

Των Μπέττυς Κυριακίδου, Γιώργου Χρηστίδη

Με αυτά τα λόγια περιγράφει τις πρώτες χαοτικές ώρες στην ελληνική χρηματαγορά αμέσως μετά τη μαύρη είδηση για την κατάρρευση της Lehman Brothers ο κ. Χρήστος Γαβριήλογλου, στέλεχος της Eurocorp Χρηματιστηριακής.
Στο ελληνικό χρηματιστήριο -είπε ο κ. Γαβριήλογλου- κυριαρχούν οι ξένοι επενδυτές, ενώ οι Έλληνες είναι μειοψηφία που είτε έχουν εγκαταλείψει το “στίβο” είτε δεν ασχολούνται ιδιαίτερα. Λίγοι είναι αυτοί που διαθέτουν ενεργούς κωδικούς και παρακολουθούν τις εξελίξεις. Πάντως, εμείς ως στελέχη χρηματιστηριακής εταιρείας αντιλαμβανόμασταν ότι η διεθνής αγορά αντιμετώπιζε τον κίνδυνο ενός κραχ χειρότερου και από το 1929, με τις μετοχές των ξένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να πέφτουν κατακόρυφα.  
Αθρόες ρευστοποιήσεις στο ελληνικό χρηματιστήριο σημειώθηκαν όχι τόσο εκείνη την ημέρα, αλλά αργότερα, όταν σταθεροποιήθηκε το ΧΑ” , σημείωσε.

ΤΑ ΤΟΞΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Ένα χρόνο πριν, στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008, το “ιερό τέρας” της Wall Street και του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers, υπέβαλε αίτηση πτώχευσης.  
Σήμερα γνωρίζουμε πλέον ότι η ημέρα εκείνη σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής για τον παγκόσμιο καπιταλισμό, καθώς η χρεοκοπία της Lehman άνοιξε τον ασκό του Αιόλου της χρηματοπιστωτικής κρίσης, κλονίζοντας τα θεμέλια του συστήματος, φέρνοντας στο χείλος του γκρεμού ολόκληρες χώρες και βυθίζοντας στην ύφεση το σύνολο των κρατών του αναπτυγμένου κόσμου.
Τις τύχες της Lehman Brothers, που προσβλήθηκε θανάσιμα από τα “τοξικά” επενδυτικά προϊόντα που είχαν σκαρώσει τα χρυσά παιδιά της Wall Stret με βάση τα στεγαστικά “δάνεια των φτωχών” στις ΗΠΑ, κρατούσαν στα χέρια τους το αφεντικό της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, Μπεν Μπερνάνκι, και ο υπουργός Οικονομικών Χανκ Πόλσον. Οι δύο τους ήταν αυτοί που αποφάσισαν να αφήσουν τη Lehman να καταρρεύσει και να μην της ρίξουν σανίδα σωτηρίας, όπως είχαν κάνει με την Bear Stearns και τη Merrill Lynch, που απορροφήθηκαν από τις JP Morgan Chase και Bank of America αντίστοιχα με τις “ευλογίες” των αρχών. Τόσο οι πολιτικοί στο Κογκρέσο όσο και η αμερικανική κοινή γνώμη απαιτούσαν κάθαρση. Ήθελαν να δουν έναν κολοσσό να πληρώνει ακριβά τα λάθη του. Και αυτό έγινε.


Κατακλυσμιαίες οι συνέπειες  

Οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία ήταν κατακλυσμιαίες. Το σοκ της χρεοκοπίας της Lehman προκάλεσε μία άνευ προηγουμένου (με εξαίρεση το κραχ της δεκαετίας του 1929) κρίση εμπιστοσύνης στο διεθνές τραπεζικό σύστημα. Κανείς δεν εμπιστευόταν κανέναν, οι τράπεζες “πάγωσαν” τις χορηγήσεις, νοικοκυριά και επιχειρήσεις έμειναν από ρευστότητα, συμπαρασύροντας τις οικονομίες στην ύφεση, οι κυβερνήσεις είδαν τα έσοδά τους να καταρρέουν με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν τα δημόσια ελλείμματα, ο επιχειρηματικός κόσμος, φοβούμενος τα χειρότερα, άρχισε τις μαζικές απολύσεις.
Η χρεοκοπία της Lehman μπορεί να μην οδήγησε στην κατάρρευση του καπιταλισμού, όπως φοβόντουσαν (ή εύχονταν) ορισμένοι, ασφαλώς όμως άλλαξε τις αντιλήψεις για τη δυνατότητα “αυτορρύθμισης” του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Όπως η ύφεση της δεκαετίας του 1930 κατέληξε στη ριζική αναθεώρηση των αντιλήψεων για το ρόλο του κράτους στην οικονομία -την οποία θεμελίωσε θεωρητικά ο Κέινς- έτσι και η κρίση του 2008-2009 επανέφερε το αίτημα για ισχυρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο των αγορών, μεγαλύτερη εποπτεία και εντονότερη συμμετοχή του κράτους στην οικονομική σφαίρα.  
Το παράδειγμα και εδώ έδωσαν οι ΗΠΑ. Υπό την ασφυκτική πίεση του Μπερνάνκι, το Κογκρέσο έκοψε επιταγή 700 δισ. δολ. στην αμερικανική κυβέρνηση για να ξελασπώσει το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Μέτρα στήριξης των τραπεζικών συστημάτων, της επιχειρηματικότητας και της αγοράς εργασίας, εφάρμοσαν ακολούθως πρακτικά όλες οι χώρες του πλανήτη. Βάσει των τελευταίων υπολογισμών, συνολικά οι κυβερνήσεις του δυτικού κόσμου διέθεσαν 10 τρισ. δολ.(!) για τη διάσωση των οικονομικών τους.
>> Η Lehman Brothers ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη επενδυτική τράπεζα των ΗΠΑ με ιστορία 158 ετών.
>> Ιδρύθηκε το 1850 από τρεις γερμανούς μετανάστες.
>> Η χρεοκοπία της ήταν η μεγαλύτερη όλων των εποχών.
>> Η τράπεζα γονάτισε υπό το βάρος χρεών ύψος 613 δισ. δολ. (υπερδιπλάσια του ΑΕΠ της Ελλάδας).