Με καύσιμο από τις συνεχείς μειώσεις επιτοκίων της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και αναβαθμισμένους στόχους για νέα επιχειρηματικά (κατά βάση σε μεγάλες επιχειρήσεις) και στεγαστικά δάνεια 10-13 δισ. ευρώ το 2025,οι τράπεζες διάγουν χρυσές μέρες, την ώρα που μικρομεσαίες επιχειρήσεις και νοικοκυριά δεν κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος, αν και υπάρχουν αχνά σημάδια αισιοδοξίας.
Στο πλαίσιο αυτό, σε επίπεδα ρεκόρ θα κυμανθεί η καθαρή κερδοφορία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών (Εθνική, Alpha Bank, Πειραιώς, Eurobank) και φέτος (πιθανό να αγγίξει τα 4,5 δισ. ευρώ όπως και το 2024), ενώ ακόμα πιο αισιόδοξες είναι οι εκτιμήσεις των διοικήσεων για τις επιδόσεις του 2026.
Η ισχυρή πιστωτική επέκταση (νέα δάνεια), η σταθεροποίηση των επιτοκίων και οι επιτυχημένες εξαγορές των τραπεζών δίνουν φτερά στην ισχυροποίηση των οικονομικών τους μεγεθών, με τα πιστωτικά ιδρύματα να διανέμουν χρυσά μερίσματα στους μετόχους τους.
Επιχειρηματικά δάνεια
Περίπου στα 4 δισ. ευρώ (εκ των οποίων περί των 2 δισ. σε ΜμΕ) φθάνει η καθαρή χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών στις επιχειρήσεις από την αρχή του έτους έως τον Ιούλιο. Είναι το καθαρό ποσό των νέων δανείων φέτος σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα (χωρίς τα επιχειρηματικά δάνεια στο εξωτερικό) μέχρι το τέλος Ιουλίου, μείον τις αποπληρωμές, τιτλοποιήσεις και διαγραφές.
Από τον Ιούλιο του 2024 έως σήμερα, ο δανεισμός των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί κατά 8,5 δισ. ευρώ, ενώ ο δανεισμός των νοικοκυριών έχει υποχωρήσει κάτι παραπάνω από 2 δισ. ευρώ.
Πού έχουν δίκιο οι επιχειρήσεις
Η έλλειψη χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Είναι ενδεικτικό πως το 95% των επιχειρήσεων στην Ελλάδα έχουν έως δέκα εργαζόμενους, με το μικρό μέγεθος (και τον μεγάλο κίνδυνο για… δάνεια χωρίς επιστροφή) να κρατά μακριά τις τράπεζες.
Εκτιμάται πως περί τις 700.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν… γνωρίζουν τι σημαίνει η λέξη δάνειο, με μόλις 60.000 εταιρείες να πληρούν τα περίφημα τραπεζικά κριτήρια για δανεισμό.
Οι απαιτητικοί όροι του Ταμείου Ανάκαμψης που επί της ουσίας αποκλείουν τη συντριπτική πλειοψηφία των ΜμΕ διαμορφώνουν δυσχερείς συνθήκες για τη «ραχοκοκκαλιά» της ελληνικής οικονομίας.
Παράλληλα, η αυστηρή ρύθμιση του πλαισίου λειτουργίας των συστημικών τραπεζών (για να μη δημιουργηθεί νέα γενιά κόκκινων δανείων) λειτουργεί αποτρεπτικά στην ευχερή πρόσβαση των επιχειρήσεων σε δανεισμό.
Πού έχουν δίκιο οι τράπεζες
Τα συστηματικά πολύ υψηλότερα «κόκκινα» δάνεια των μικρών-μεσαίων επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών αλλά και τα χαμηλά εισοδήματα που δηλώνουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι επιτηδευματίες (παρά τον σημαντικό περιορισμό της φοροδιαφυγής) αποτελούν τους δύο μεγάλους «κόφτες» που εμποδίζουν την πρόσβαση μεγάλου μέρους μικρών επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα.
Το πολύ μικρό μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων οδηγεί σε προβλήματα ανταγωνιστικότητας, διώχνοντας… μακριά τις τράπεζες, ενώ ένα μεγάλο μέρος των μικρομεσαίων επιλέγει να λειτουργεί στη «μαύρη» ζώνη της οικονομίας, αποφεύγοντας να δηλώσουν το σύνολο των εσόδων-δραστηριοτήτων τους με τις τράπεζες να κατεβάζουν… ρολά στην χρηματοδότησή τους, επικαλούμενες τους χαμηλούς τζίρους.
Στεγαστικά δάνεια
Στα στεγαστικά δάνεια, οι νέες χορηγήσεις στο πρώτο εξάμηνο, έφτασαν τα 838 εκατ. ευρώ, ενισχυμένες κατά 25% σε σύγκριση με το Α’ εξάμηνο του 2024, με τη φετινή χρονιά οι τράπεζες να προσβλέπουν σε νέες εκταμιεύσεις περί των 1,8-2 δισ.
Το μεγάλο στοίχημα για το τελευταίο τετράμηνο της χρονιάς αποτελεί η περαιτέρω ενίσχυση των δανείων για τη χρηματοδότηση αγοράς ακινήτων.
Πέραν των κλασικών χορηγήσεων της κατηγορίας, οι τράπεζες ευελπιστούν ότι το πρόγραμμα «Σπίτι Μου ΙΙ» θα τρέξει ταχύτερα, με τους ενδιαφερόμενους που έχουν ήδη πάρει έγκριση να προχωρούν στις υπογραφές των συμβολαίων αγοραπωλησίας των κατοικιών.
Πάντως, ο συνδυασμός των χαμηλών μισθών που περιορίζουν την αγοραστική δυνατότητα των νοικοκυριών και η σημαντική άνοδος των τιμών των ακινήτων τα τελευταία χρόνια, καθιστά δύσκολη την πρόσβαση σε δανεισμό για μεγάλο μέρος των πολιτών.
Σε γενικές γραμμές, οι επιχειρήσεις (ειδικά οι μεγάλες) έχουν πιο εύκολη πρόσβαση στις τράπεζες και συνεχίζουν να δανείζονται, ενισχύοντας την ανάπτυξη και την καθαρή πιστωτική επέκταση, ενώ τα νοικοκυριά βλέπουν το μερίδιό τους στη χρηματοδότηση να μειώνεται.
Το colpo grosso
Η ουσία, ωστόσο, κρύβεται αλλού. Εστιάζοντας στα μεγάλα ψάρια της αγοράς και «βολεμένες» με το Ταμείο Ανάκαμψης οι τράπεζες δεν… πολυκαίγονται κιόλας να δανείσουν μικρομεσαίους, λαμβάνοντας αχρείαστα ρίσκα.
Γιατί; Η απάντηση κρύβεται στο επιτοκιακό περιθώριο.
Πιο συγκεκριμένα, αμετάβλητο στο 0,34% παρέμεινε τον Ιούλιο το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων, ενώ το αντίστοιχο επιτόκιο των νέων δανείων μειώθηκε στο 4,49% τον Ιούλιο, σύμφωνα με την ΤτΕ.
Δηλαδή, το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων μειώθηκε στις 4,15 εκατοστιαίες μονάδες, παραμένοντας, βέβαια, δυσθεώρητα υψηλό, «γεμίζοντας» τα τραπεζικά ταμεία.
Με απλά λόγια, οι τράπεζες δανείζουν πανάκριβα (αν και υπάρχει μία τάση μείωσης επιτοκίων), δίνουν ψίχουλα στα επιτόκια καταθέσεων, αποκομίζουν τη διαφορά και εκτοξεύουν στα ύψη την κερδοφορία τους, λειτουργώντας περισσότερο σαν μηχανές παραγωγής κερδών (κάτι απολύτως θεμιτό) χωρίς όμως να «αιμοδοτούν» την «καρδιά» της οικονομίας, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Τι λένε οι τράπεζες
Με ρυθμό αύξησης κοντά στο 16% «έτρεξαν» σύμφωνα με όσα αναφέρουν τραπεζικές πηγές στις οποίες απευθύνθηκε η «ΜτΚ», οι εκταμιεύσεις νέων επιχειρηματικών δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες το πρώτο εξάμηνο του έτους, αγγίζοντας τα 1,21 δισ. ευρώ. Τα δάνεια αυτά αφορούν επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 2,5 εκατ. ευρώ.
Όπως προκύπτει από δημοσιευμένα στοιχεία της ΕΚΤ τον Ιούνιο:
• Ο ετήσιος ρυθμός πιστωτικής επέκτασης στην Ελλάδα για δάνεια προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν ο δεύτερος υψηλότερος στην ευρωζώνη, στο 16,6%. Το ποσοστό αυτό είναι εξαπλάσιο του μέσου ετήσιου ρυθμού πιστωτικής επέκτασης προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις για το σύνολο της ευρωζώνης (2,7%).
• Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Λιθουανία με ετήσιο ρυθμό 19,2%, στη δεύτερη η Ελλάδα με 16,6%, στην τρίτη η Κροατία με 12,2%.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, από τα στοιχεία προκύπτει ότι «τον Ιούνιο η Ελλάδα εμφάνισε την τρίτη υψηλότερη επίδοση στην ευρωζώνη, όσον αφορά τον ρυθμό πιστωτικής επέκτασης στο σύνολο του (μη χρηματοπιστωτικού) ιδιωτικού τομέα, με ετήσια αύξηση 11,1%. Στην ευρωζώνη, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 2,9%».
Όσον αφορά το κόστος δανεισμού, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΤτΕ:
• Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο σε υφιστάμενα υπόλοιπα δανείων μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων από 6% τον Ιούλιο του 2024, υποχώρησε στο 4,20% τον Ιούλιο του 2025.
• Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών, από 4,33% τον Ιούλιο του 2024, περιορίστηκε σε 3,62% τον Ιούλιο του 2025.
• Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο καταναλωτικών δανείων με διάρκεια έως 1 έτος από 14,94% τον Ιούλιο του 2024 διαμορφώθηκε σε 14,64% τον Ιούλιο του 2025.
Τα 5 σημεία «κλειδιά»
01
Καμία οικονομία στον πλανήτη δεν μπορεί να λειτουργήσει εύρυθμα χωρίς τράπεζες.
02
Σε αυτό το πλαίσιο τα πιστωτικά ιδρύματα καλούνται να ανεβάσουν επειγόντως ταχύτητα, δανειοδοτώντας την αγορά με τα αναγκαία κεφάλαια για να επεκταθεί η ανάπτυξη στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας.
03
Προφανώς, οι τράπεζες δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα, προφανώς και πρέπει να υπάρχουν κριτήρια στις δανειοδοτήσεις (δεν θα άντεχε η οικονομία νέα έκρηξη κόκκινων δανείων).
04
Προφανώς, όμως, και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν πρέπει να αποτελούν τους «φτωχούς συγγενείς».
05
Έχει φτάσει η στιγμή, οι τράπεζες να στηρίξουν έμπρακτα τον παραγωγικό ιστό της ελληνικής οικονομίας.
Οι αθέατες χρεώσεις και ο έλεγχος της ασυδοσίας
Φρένο σε τραπεζικές «αυθαιρεσίες» με χρεώσεις στους πολίτες για υπηρεσίες που δεν κοστίζουν σχεδόν τίποτα στα πιστωτικά ιδρύματα, έχει επιχειρήσει να βάλει η κυβέρνηση από την αρχή του χρόνου, αν και μερίδα των συστημικών τραπεζών… δεν χαμπαριάζει.
Είναι ενδεικτικό πως μεγάλη συστημική τράπεζα χρεώνει… προνομιακά (10 ευρώ τον χρόνο, 0,80 ευρώ τον μήνα) χωρίς να ενημερώσει εκ των προτέρων, για να διατηρούν οι πελάτες της λογαριασμό προνομίων (τα οποία «προνόμια» μπορεί να τους είναι άχρηστα)… που ποτέ δεν ζήτησαν.
Πάντως, αν και οι τράπεζες, υπό το βάρος και της κατακραυγής των πολιτών που άκουσε η κυβέρνηση, αναγκάστηκαν να εξορθολογίσουν μερικές εξόφθλαμες χρεώσεις, τα έσοδα που έχουν από προμήθειες αποτελούν σημαντικό πυλώνα της κερδοφορίας τους.
Οι επιπτώσεις από τα κυβερνητικά μέτρα που τέθηκαν σε ισχύ στην αρχή του χρόνου για το πλαφόν στις μεταφορές χρημάτων και τη δωρεάν ανάληψη μετρητών σε συγκεκριμένες περιφερειακές ενότητες όπου υπάρχει μόνο ένα ΑΤΜ, αλλά και οι παρεμβάσεις που επεκτάθηκαν από τις 11 Αυγούστου και προβλέπουν τη δωρεάν ανάληψη μετρητών σε όλα τα ATM της χώρας, αναμένεται να φανούν στα αποτελέσματα των τραπεζών κατά το Γ’ τρίμηνο έτους.
Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, ο αντίκτυπος δεν θα είναι αμελητέος, καθώς συμπαρασύρει και τα έσοδα από τις αναλήψεις μετρητών που πραγματοποιούν οι τουρίστες από την ΕΕ.
Τα έσοδα από προμήθειες για τις τέσσερις μεγάλες τράπεζες το Α’ εξάμηνο 2025 ανήλθαν σε 1,133 δισ. ευρώ, από 1,002 δισ. ευρώ το Α’ εξάμηνο του 2024, και προήλθαν κυρίως από την ανάπτυξη εργασιών στη διαχείριση κεφαλαίων πελατών και στο bancassurance (τραπεζοασφάλειες) αλλά και από τις προμήθειες χορηγήσεων και τις εκδόσεις εγγυητικών ως απόρροια της αυξημένης πιστωτικής επέκτασης, καλύπτοντας και τις απώλειες που έχουν οι τράπεζες από την κατάργηση ή τον δραστικό περιορισμό στις «λαϊκές» χρεώσεις.
Τι άλλαξε στις χρεώσεις
Στο πλαίσιο αυτό, χαμηλότερες προμήθειες για τις πιο δημοφιλείς συναλλαγές πληρώνουν από φέτος τα νοικοκυριά, μετά από κυβερνητικές παρεμβάσεις που εξελίχθηκαν σε δύο φάσεις.
Ο πρώτος γύρος αλλαγών στην τιμολογιακή πολιτική των τραπεζών τέθηκε σε εφαρμογή στις αρχές του 2025, ενώ ο δεύτερος ενεργοποιήθηκε στις 11 Αυγούστου.
Αυτές αφορούν αποκλειστικά φυσικά πρόσωπα, δηλαδή εργαζόμενους, συνταξιούχους και αυτοαπασχολούμενους, που χρησιμοποιούν τα εναλλακτικά δίκτυα των πιστωτικών ιδρυμάτων:
1. Μεταφορές μεταξύ διαφορετικών τραπεζών
Σε ισχύ βρίσκονται από τις 20 Ιανουαρίου 2025 οι νέες μειωμένες προμήθειες για τα εμβάσματα.
Πλέον, για μεταφορές μεταξύ διαφορετικών τραπεζών, μέχρι το ημερήσιο όριο των 5.000 ευρώ, η χρέωση ανά συναλλαγή δεν μπορεί να ξεπερνά τα:
- 0,5 ευρώ ανά εξερχόμενο έμβασμα,
- 0,5 ευρώ ανά εισερχόμενο έμβασμα.
Επιπλέον, από τις 11 Αυγούστου τα όρια αυτά ισχύουν όχι μόνο για τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα αλλά και για τους λοιπούς παρόχους.
Για συναλλαγές πέραν των 5.000 ευρώ ημερησίως, η τιμολογιακή πολιτική καθορίζεται ελεύθερα από τις τράπεζες και δεν έχει αλλάξει.
Το ίδιο ισχύει και για τις συναλλαγές που πραγματοποιούν νομικά πρόσωπα.
2. Εξόφληση λογαριασμών
Από τις 20 Ιανουαρίου, όλες οι πληρωμές που γίνονται μέσω των ηλεκτρονικών υπηρεσιών των τραπεζών ή με πάγια εντολή, δεν επιβαρύνονται με προμήθεια, εφόσον αφορούν λογαριασμούς εταιρειών κοινής ωφέλειας, δημόσιων οργανικών, ΕΦΚΑ και ασφαλιστικές εταιρείες.
Χρέωση υπάρχει μόνον αν η πληρωμή γίνει σε ΑΤΜ ή σε κατάστημα.
3. Φόρτιση προπληρωμένης κάρτας
Οι φορτίσεις προπληρωμένων καρτών μέχρι το ημερήσιο όριο των 100 ευρώ, γίνονται από τις 20 Ιανουαρίου εντελώς δωρεάν.
Για μεγαλύτερα ποσά ισχύουν τα συνήθη τιμολόγια των τραπεζών (χρέωση 1% επί της αξίας της φόρτισης, με ελάχιστο το 1 ευρώ).
4. Αναλήψεις μετρητών από τρίτο ΑΤΜ
Μέχρι και σήμερα, η ανάληψη μετρητών από ΑΤΜ τράπεζας διαφορετικής από αυτήν που έχει εκδώσει την κάρτα που χρησιμοποιείται, κόστιζε.
Συγκεκριμένα, ανάλογα με τα εμπλεκόμενα στη συναλλαγή πιστωτικά ιδρύματα, η συνολική προμήθεια για τον καταναλωτή κυμαινόταν από 2,3 και 2,75 ευρώ.
Από τις χρεώσεις αυτές, οι τράπεζες είχαν εξαιρέσει συγκεκριμένες περιοχές για τους πελάτες τους που θα σήκωναν χρήματα. Σε αυτές επέστρεφαν το κόστος ανάληψης μετρητών, διότι οι ίδιες δεν διέθεταν τρόπο να τους εξυπηρετήσουν.
Επιπλέον, από τις 20 Ιανουαρίου, με νομοθετική ρύθμιση, η προμήθεια μηδενίστηκε στις δημοτικές ενότητες που λειτουργεί μόνο ένα τραπεζικό ΑΤΜ.
Από τις 11 Αυγούστου το καθεστώς αυτό αλλάζει ριζικά. Συγκεκριμένα:
- Οι κάτοχοι καρτών ελληνικών τραπεζών δεν χρεώνονται πουθενά, ανεξάρτητα από το ΑΤΜ του πιστωτικού ιδρύματος που θα επιλέξουν.
- Αν η ανάληψη γίνει σε ΑΤΜ τρίτου παρόχου, π.χ. Euronet ή Cashflex, ορίζεται πλαφόν στο 1,5 ευρώ, ως προς τη συνολική χρέωση.
- Οι κάτοχοι καρτών της Πειραιώς δεν θα πληρώνουν προμήθεια στα ΑΤΜ της Cashflex, λόγω της συμμετοχής της τράπεζας στο μετοχικό κεφάλαιο της τελευταίας.
- Αν ένα ΑΤΜ τρίτου παρόχου ή τράπεζας είναι το μοναδικό εντός μία δημοτικής ενότητας, δεν υπάρχει χρέωση για τους κατόχους καρτών ελληνικών τραπεζών.
- Δεν αλλάζει τίποτα για όσους χρησιμοποιούν κάρτες ξένων τραπεζών ή neobanks με πελατολόγιο στην Ελλάδα. Τα τιμολόγια καθορίζονται ελεύθερα από την επιχείρηση που λειτουργεί το ΑΤΜ.
Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με αναφορές που περιήλθαν σε γνώση της «ΜτΚ», οι τράπεζες πολλές φορές χρεώνουν για ξεμπλοκάρισμα λογαριασμών, ενώ σχεδόν… ακατόρθωτο είναι να κλείσει κάποιος ένα απλό ραντεβού για διά ζώσης εξυπηρέτηση με τις… ψηφιακές ουρές (απόρροια της συρρίκνωσης καταστημάτων) να φέρνουν στα όρια της αγανάκτησης πολίτες που θέλουν να εξυπηρετηθούν από κοντά…
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 28.09.2025
