Την εμφάνισή τους στις ελληνικές θάλασσες έκαναν και φέτος μέδουσες με τις περισσότερες αναφορές να αφορούν το είδος Pelagia noctiluca που είναι γνωστές στο κοινό ως μωβ μέδουσες, ενώ υπάρχουν καταγραφές και για εμφάνιση γαλάζιων μεδουσών σε συγκεκριμένα σημεία της χώρας. Οι ειδικοί που παρατηρούν τις διαδρομές των μεδουσών είναι καθησυχαστικοί, δηλώνοντας πως πρόκειται για ένα συνηθισμένο φαινόμενο αυτής της εποχής, υπογραμμίζουν ότι δεν παρατηρείται έξαρση του είδους όπως συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν και καλούν τους ταξιδιώτες του φετινού καλοκαιριού να παραμείνουν ψύχραιμοι και να είναι προσεκτικοί όταν κολυμπούν, ώστε εάν τις συναντήσουν να τις αποφύγουν για να μην τσιμπηθούν. Από την πλευρά τους, όσοι έχουν κλείσει ήδη τις καλοκαιρινές τους διακοπές σε κάποια από τις παραθαλάσσιες περιοχές που τις τελευταίες ημέρες επισκέπτονται συχνά οι... μωβ τσούχτρες ήδη επικοινωνούν με ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και καταλυμάτων ή τουριστικούς πράκτορες ζητώντας ενημέρωση, ενώ ορισμένοι έκαναν ένα βήμα παραπέρα ακυρώνοντας τις κρατήσεις τους και βρίσκονται σε αναζήτηση νέων προορισμών για διακοπές σε μέρη που ακόμα δεν έχουν επισκεφτεί οι μωβ μέδουσες.
Σε ανακοίνωσή του στα τέλη Ιουνίου το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας επικαλούμενο τις καταγραφές των μωβ μεδουσών στην πλατφόρμα του iNaturalist έκανε λόγο για έξαρση του φαινομένου, και μάλιστα με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς από τους αναμενόμενους, στον Παγασητικό Κόλπο. Στην ίδια ανακοίνωση γινόταν αναφορά για εμφάνιση μωβ μεδουσών στη Χαλκίδα, τον Βόρειο Ευβοϊκό και τις Βόρειες Σποράδες (Σκιάθο και Σκόπελο) καλώντας τους λουόμενους να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν κολυμπούν. «Η Pelagia Noctiluca είναι εντυπωσιακό αλλά και επικίνδυνο είδος λόγω του έντονου τσιμπήματός της. Καλό είναι οι καταγραφές να ανεβαίνουν στο iNaturalist, ώστε να γίνεται επιβεβαίωση του είδους από ειδικούς και να είναι δημόσια διαθέσιμες για την επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό.
Παράλληλα, παρατηρούνται ίδια σημάδια με την μεγάλη έξαρση της μωβ μέδουσας στη Μεσόγειο κατά την περίοδο 2020-2023. Αυτή τη στιγμή το Γιβραλτάρ αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη κατάσταση, ενώ εξάρσεις έχουν αναφερθεί επίσης σε Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, και Αδριατική» ανέφερε η ανακοίνωση. Σε ανακοινώσεις στα social media που ακολούθησαν το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας ξεκαθάριζε ότι μωβ μέδουσες δεν έχουν εντοπιστεί σε Θεσσαλονίκη και Κρήτη και πως οι όποιες αναφορές μερίδας των ΜΜΕ οφείλονταν σε λάθος ανάγνωση του χάρτη με τις μέδουσες.
Πάντως, μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί στις ελληνικές θάλασσες 14 διαφορετικά ήδη μεδουσών με τις αναφορές για μωβ και γαλάζιες μέδουσες (Rhizostoma pulmo) να είναι περισσότερες, κάτι απολύτως φυσιολογικό όπως επισημαίνεται από το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας, για την εποχή, καθώς οι όποιες μικρές τοπικές εξάρσεις κορυφώνονται από τα τέλη Ιουνίου μέχρι τα μέσα Ιουλίου.
Η διαφορά μωβ και γαλάζιας μέδουσας
Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο, η μωβ μέδουσα (Pelagia noctiluca) έχει μικρή καμπάνα (έως 12 εκατοστά) με έντονες κηλίδες. Το χρώμα της κυμαίνεται από πορτοκαλοκαφέ (ως νεαρή) μέχρι ροζ ή πορφυρό μωβ (ως ενήλικη), ενώ τα νημάτιά της περιμετρικά μπορούν να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν τα δύο μέτρα. Είναι πελαγικό είδος και ζει σε τροπικά νερά.
Οι μωβ μέδουσες θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στην Μεσόγειο. Το τσίμπημα τους είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχουν. Όταν έρθουν σε επαφή με το ανθρώπινο δέρμα προκαλούν συνήθως πρήξιμο, κάψιμο και μερικές φορές σοβαρές δερμονεκρωτικές, καρδιο - και νευροτοξικές επιδράσεις. Η μωβ μέδουσα παρουσιάζει περιοδικές πληθυσμιακές εξάρσεις σε διάφορες θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου. Παραδοσιακά, αυτές οι εξάρσεις παρατηρούνταν ανά δεκαετία.
Στο παρελθόν εξάρσεις πληθυσμών καταγράφηκαν στον Κορινθιακό Κόλπο, το Αιγαίο αλλά και το Ιόνιο πέλαγος, ενώ από τον περασμένο Μάιο υπάρχουν αναφορές για νέα πιθανή έξαρση στον Παγασητικό Κόλπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 18 Μαΐου 2025, καταγράφηκαν 10 ενήλικες μωβ μέδουσες (Pelagia noctiluca) στον Αγνώντα Σκοπέλου, σύμφωνα με παρατήρηση που δημοσιεύτηκε στο iNaturalist. Η γαλάζια μέδουσα (Rhizostoma pulmo) έχει μεγάλη, σχεδόν ημισφαιρική καμπάνα και φέρει χαρακτηριστική μωβ ιριδίζουσα γραμμή στην περιφέρεια της. Το σώμα της μπορεί να έχει χρώμα από γαλακτερό λευκό μέχρι έντονο μπλε, δεν διαθέτει λεπτά νημάτια, αλλά παχιές, λοβωτές στοές.
Γιατί τις συναντάμε σε κλειστούς κόλπους
Όπως υποστηρίζει στη «ΜτΚ» ο καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας με γνωστικά αντικείμενα τη Βιοποικιλότητα, τη Θαλάσσια Βιολογία, την Οικολογία της Συμπεριφοράς των Ζώων (Ηθολογία) και τη Ζωολογία, Χαρίτων Σαρλ Χιντήρογλου «ο Παγασητικός Κόλπος είναι ένας κλειστός κόλπος με συσσωρευμένο οργανικό φορτίο που θα μπορούσε να εγκλωβίσει πληθυσμό μωβ μεδουσών». «Πρέπει να φυσήξουν ισχυροί άνεμοι που θα δημιουργήσουν επιφανειακά ρεύματα για να τις οδηγήσουν εκτός κόλπου».
Ο κ. Χιντήρογλου εξηγεί ότι οι υψηλές θερμοκρασίες σε στεριά και θάλασσα, η έντονη αλίευση, η έντονη παρουσία φυτικού στοιχείου σε κάποιο σημείο, καθώς οι τσούχτρες θρέφονται με φυτοπλαγκτόν, επιταχύνει την συγκέντρωση μεγάλων πληθυσμών. Αναφέρει δε ότι η κακοκαιρία Daniel και οι πολλές βροχές της προηγούμενης περιόδου στην περιοχή της Θεσσαλίας είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του οργανικού φορτίου στη θάλασσα και πως «χρειάζεται χρόνος». «Τα τελευταία τρία χρόνια είχαμε έντονες κλιματικές μεταβολές στην περιοχή» τονίζει. Σε ό,τι αφορά τις αναφορές για μωβ μέδουσες στα παραθαλάσσια της Χαλκίδας ο κ. Χιντήρογλου επισημαίνει ότι οι μωβ μέδουσες κινούνται ανάλογα με τα ισχυρά θαλάσσια ρεύματα και πως πρόκειται για κάτι περιστασιακό. Εξηγεί επίσης ότι η τρέχουσα περίοδος είναι η τελευταία αναπαραγωγική περίοδος για τις μωβ μέδουσες που είναι ζωοτόκες και πως μετά τα μέσα Ιουλίου το φαινόμενο συγκέντρωσης πληθυσμών θα περιοριστεί. Ξεκαθαρίζει πάντως, ότι στον Παγασητικό Κόλπο δεν υπάρχει πληθυσμιακή έξαρση, το λεγόμενο «bloom».
Λογική η παρουσία τους λόγω περιόδου
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Θαλάσσιας Βιολογίας του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Δρόσος Κουτσούμπας μιλώντας στη «ΜτΚ» τονίζει ότι οι μέδουσες (ροζ-μωβ, καφέ και γαλάζιες) είναι γνωστές στις ελληνικές θάλασσες εδώ και αιώνες και εμφανίζονται κυρίως στο τέλος της άνοιξης και το καλοκαίρι. «Είναι λογική η παρουσία τους αυτές τις εποχές». Σύμφωνα με τον κ. Κουτσούμπα εξάρσεις σε πληθυσμούς μεδουσών συναντάμε κάθε 7 με 10 χρόνια, ενώ παρατηρούνται μεγαλύτερες συγκεντρώσεις σε κλειστούς ή ημίκλειστους κόλπους όπου συγκεντρώνεται μεγαλύτερο οργανικό υλικό. Όπως λέει ο κ. Κουτσούμπας το φαινόμενο εμφάνισης πληθυσμών μωβ μεδουσών δεν είναι ξένο, ωστόσο δεν μπορεί να προβλεφθεί η διαδρομή τους αφού αυτή εξαρτάται από τα ρεύματα. Παρακινεί ωστόσο τους λουόμενους να αποφεύγουν παραλίες με τσούχτρες, εάν έρθουν σε επαφή μαζί τους να μην επιχειρήσουν να αφαιρέσουν τα πλοκάμια της μέδουσας από το δέρμα τους με γυμνό χέρι και να είναι προσεκτικοί και παρατηρητικοί όσο κολυμπούν. Εμφανίζεται δε, καθησυχαστικός: «Στην Ελλάδα δεν έχουμε τα είδη των μεδουσών που εγκυμονούν κινδύνους».
Καμία ανησυχία
Για φαινόμενο πρόσκαιρο που δεν πρέπει να ανησυχεί τον κόσμο κάνει λόγο ο υπεύθυνος δράσεων του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», Θοδωρής Τσιμπίδης. «Κάνουμε χιλιάδες μίλια στις ελληνικές θάλασσες. Τρομερές εξάρσεις βλέπουμε την άνοιξη, όχι τώρα. Τώρα βρισκόμαστε στην τελευταία αναπαραγωγική περίοδο των μεδουσών και είναι λογικό να συναντάμε πληθυσμούς σε διάφορες περιοχές. Θα πρέπει ο κόσμος να έχει καλύτερη επαφή με αυτό που υπάρχει κάτω από το νερό, με γυαλάκια ή μια μάσκα. Δεν χρειάζεται ανησυχία. Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 είχαμε μεγαλύτερους πληθυσμούς στις ελληνικές θάλασσες. Φέτος, δεν έχει παρατηρηθεί έξαρση πουθενά» λέει ο κ. Τσιμπίδης.
Θορυβήθηκαν οι επαγγελματίες
Οι αναφορές για παρουσία μωβ μεδουσών στον Παγασητικό Κόλπο θορύβησε τους επαγγελματίες του τουρισμού στην Μαγνησία. Υπάρχουν δε αναφορές για μεμονωμένες ακυρώσεις κρατήσεων στις παραθαλάσσιες περιοχές του Πηλίου. Όπως αναφέρει στην «ΜτΚ» ο πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Μαγνησίας, Γιώργος Ζαφείρης τις επόμενες ημέρες θα υπάρχει εικόνα για τις ακυρώσεις. «Και πέρσι και πρόπερσι που εμφανίστηκαν μωβ μέδουσες είχαμε επιπτώσεις. Εκτιμώ ότι εάν δεν σταματήσει το φαινόμενο θα υπάρξουν και φέτος. Εάν δεν απομακρυνθούν γρήγορα οι μωβ μέδουσες θα έχουμε πρόβλημα» λέει ο κ. Ζαφείρης που είναι ωστόσο καθησυχαστικός. Από την πλευρά του, ο Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της Ένωσης Ξενοδόχων Χαλκιδικής σημειώνει ότι στην περιοχή δεν έχει υπάρξει καμία αναφορά. Υπενθυμίζεται, πως η Χαλκιδική και ο τουρισμός της είχαν «χτυπηθεί» από μέδουσες και φυσαλίδες το καλοκαίρι του 2021.
------------------------------------------------------------------------
Τσίμπημα από μωβ μέδουσα:
Τι πρέπει να κάνουν οι λουόμενοι;
Της Πέννυς Δαλαμπούρα
Δερματολόγου
Κατά τους θερινούς μήνες, οι μέδουσες κάνουν συχνά την εμφάνισή τους στις ελληνικές θάλασσες, με πιο ανησυχητική την παρουσία της μωβ μέδουσας (Pelagia noctiluca). Πρόκειται για ένα είδος με ισχυρό δηλητήριο, που προκαλεί έντονο πόνο και δερματικές αντιδράσεις. H άμεση και σωστή αντιμετώπιση του τσιμπήματος μπορεί να μειώσει σημαντικά την ενόχληση και να προλάβει επιπλοκές.
Αν σας τσιμπήσει μωβ μέδουσα:
• Βγείτε αμέσως από τη θάλασσα. Μην τρίβετε την περιοχή, ούτε με πετσέτα ούτε με άμμο. Αυτό μπορεί να ενεργοποιήσει επιπλέον νηματοκύστες (κύτταρα που περιέχουν το δηλητήριο).
• Ξεπλύνετε την περιοχή μόνο με θαλασσινό νερό. Το γλυκό νερό μπορεί να προκαλέσει ρήξη των κυττάρων και να εντείνει την αντίδραση. Αποφύγετε το οινόπνευμα ή την αμμωνία.
• Αφαιρέστε τυχόν υπολείμματα πλοκαμιών με προσοχή, φορώντας γάντια ή χρησιμοποιώντας ένα κομμάτι χαρτόνι ή πιστωτική κάρτα. Μην τα αγγίζετε με γυμνά χέρια.
• Τοποθετήστε παγοκύστη (όχι πάγο απευθείας στο δέρμα) για 10-15 λεπτά για ανακούφιση από τον πόνο και τη φλεγμονή.
• Εφαρμόστε αντιισταμινική ή κορτιζονούχα κρέμα, πάντα σύμφωνα με ιατρική σύσταση. Σε περίπτωση έντονου οιδήματος, εξανθήματος ή αλλεργικής αντίδρασης (όπως δυσκολία στην αναπνοή ή ζάλη), αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια, είτε σε κάποιο κοντινό κέντρο πρωτοβάθμιας φροντίδας περίθαλψης ή ακόμη καλύτερα δευτεροβάθμιο ή τριτοβάθμιο νοσοκομείο.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα από τσίμπημα μωβ μέδουσας μπορεί να διαρκέσουν από μερικές ώρες έως και μερικές ημέρες. Σε πιο ευαίσθητα άτομα ή παιδιά, ενδέχεται να εμφανιστούν πιο έντονες αντιδράσεις. Ορισμένες φορές, μπορεί να παραμείνουν σημάδια στο δέρμα ή υπερμελάγχρωση, τα οποία χρειάζονται δερματολογική παρακολούθηση.
Για πρόληψη, αποφεύγετε το κολύμπι σε περιοχές με αυξημένο αριθμό μεδουσών και προτιμήστε προστατευτικά μαγιό ή στολές. Οι ενημερωμένοι λουόμενοι είναι οι πιο ασφαλείς.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 13.07.2025
