Σε μαραθώνιο με… ταχύτητες λαγού μέχρι τις 9 Ιουλίου, που είτε θα «ξεπαγώσουν» οι δασμοί (20%) Τραμπ στα ελληνικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ είτε θα έχει επιτευχθεί εμπορική συμφωνία ΕΕ-Αμερικής που θα τους παγώσει οριστικά, έχουν επιδοθεί οι έλληνες εξαγωγείς με στόχο μία αμοιβαία επωφελή λύση.
Το πλεόνασμα-μαμούθ ύψους 11,4 δισ. ευρώ που «έγραψε» η ελληνική οικονομία το 2024, σχεδόν 5,5 δισ. ευρώ πάνω από τον στόχο, ισχυροποιεί τη θέση της χώρας μέσα στον διεθνή τυφώνα αβεβαιότητας.
Ακόμα και αν επικρατήσει το χειρότερο σενάριο και οι διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-ΕΕ για τους δασμούς ναυαγήσουν, η Ελλάδα έχει «πυρομαχικά», για να ρίξει στη μάχη του εμπορικού πολέμου, στηρίζοντας, εφόσον καταστεί αναγκαίο, τις εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Υπό αυτό το πρίσμα, οι εξαγωγείς επιστρατεύουν δύο ισχυρά επιχειρήματα, προκειμένου τα made in Greece προϊόντα να εξαιρεθούν από την οριζόντια επιβολή δασμών 20% στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Ένα ποσοστό που εκτιμάται πως θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και θα πλήξει την εξαγωγική τους δραστηριότητα στην αμερικάνικη αγορά, με χώρες ευθέως ανταγωνιστικές, όπως η Τουρκία, να επωφελούνται.
Το θετικό προηγούμενο, η γενική «επιστράτευση» και η ομογένεια
Δύο παραδοχές… κοινής λογικής δημιουργούν αισιοδοξία: Πρώτον, το γεγονός ότι και στην προηγούμενη θητεία του Προέδρου Τραμπ από τους δασμούς που επέβαλε στις αμερικανικές εισαγωγές εξαιρέθηκαν τα ελληνικά προϊόντα και, δεύτερον, ότι δεν υπάρχουν αμερικανικά προϊόντα τα οποία θίγονται από τις ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ, ιδιαίτερα στην κατηγορία των τροφίμων. Σχετική αναφορά στη φέτα και το ελαιόλαδο έκανε πρόσφατα και ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας πως δεν έχει νόημα να μπουν δασμοί σε αυτά τα είδη.
Την ίδια στιγμή, οι έλληνες εξαγωγείς είναι σε ανοιχτή γραμμή με τους αμερικανούς επιχειρηματίες με τους οποίους συνεργάζονται στην εξαγωγική τους δραστηριότητα και έχουν γίνει αρκετές παρεμβάσεις στο επιτελείο του Προέδρου Τραμπ υπέρ της εξαίρεσης των ελληνικών προϊόντων από την επιβολή των αμερικανικών δασμών, ενώ ρόλο-κλειδί σε αυτήν την κατεύθυνση μπορεί να διαδραματίσει και η νέα πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, επαφές και διαπραγματεύσεις στις ΗΠΑ με εισαγωγείς ελληνικών προϊόντων και σούπερ μάρκετ θα έχει τις επόμενες μέρες και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), Σίμος Διαμαντίδης, επιδιώκοντας να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ των εξαγωγικών επιχειρήσεων και των εισαγωγέων ακόμα και στο χειρότερο σενάριο που οι δασμοί τελικά ισχύσουν.
Κομβική σημασία παίζει και η ελληνική ομογένεια, και ειδικότερα οι προβεβλημένοι ομογενείς επιχειρηματίες, όπως ο στενός φίλος -και χρηματοδότης- του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, Τζον Κατσιματίδης.
Η επιβολή δασμών ύψους 10%, που ισχύει σήμερα, αναμφίβολα αφήνει περιθώρια ευελιξίας, καθώς ένα μέρος της επιβάρυνσης θα το απορροφήσει ο έλληνας εξαγωγέας, ένα μέρος ο αμερικανός εισαγωγέας και ένα μικρό μέρος –π.χ. 4%- θα επιβαρύνει τη λιανική τιμή του προϊόντος. Η αύξηση της τιμής κατ’ αυτόν τον τρόπο είναι περιορισμένη και δεν θα επηρεάσει τη ζήτηση, ειδικά αν ληφθεί υπόψη πως τα ελληνικά προϊόντα έχουν πιστό κοινό στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Αν όμως το 10% γίνει 20% τα πράγματα αλλάζουν επί τα χείρω, καθιστώντας πολύ δύσκολη οποιαδήποτε απορρόφηση της επιβάρυνσης.
Στοκάρουν προϊόντα, ρίχνουν δίχτυα σε νέες αγορές
Στην παρούσα φάση οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις «στοκάρουν» προϊόντα στην αμερικανική αγορά με χαμηλότερες τιμές, κερδίζοντας χρόνο στο ενδεχόμενο που τεθεί σε εφαρμογή το χειρότερο σενάριο.
Από την άλλη πλευρά, όσες ελληνικές επιχειρήσεις σχεδίαζαν να δραστηριοποιηθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες ή και να διευρύνουν τη δραστηριότητά τους τραβούν χειρόφρενο, περιμένοντας να δουν πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Οι έλληνες εξαγωγείς κινούνται πιο ενεργά και σε άλλες αγορές, επιχειρώντας να ισοφαρίσουν ενδεχόμενες ζημίες από την αμερικανική αγορά. Καναδάς, Ασία, αραβικές χώρες, Ινδία ανοίγουν πεδίο δόξης λαμπρό για τις ελληνικές εξαγωγές.
Αξίζει να σημειωθεί πως το πρώτο δίμηνο του 2025 εξέπεμψε αισιόδοξα μηνύματα για τη γενικότερη πορεία των εξαγωγών, πράγμα που μπορεί να σημαίνει κάτι, μπορεί όμως και τίποτα.
Μία θετική παράπλευρη… ωφέλεια των δασμών Τραμπ αφορά την ισχυρή αποδυνάμωση του δολαρίου (σε σχέση με το ευρώ), δηλαδή τα εισαγόμενα προϊόντα από τις ΗΠΑ (που πληρώνονται σε δολάρια από τις επιχειρήσεις που εισάγουν) είναι πιο φθηνά.
Σε κάθε περίπτωση, οι «μεταβλητές» της φετινής χρονιάς καθιστούν άνευ πρακτικού αντικρίσματος οποιαδήποτε πρόβλεψη για την εξέλιξη των εξαγωγών μέσα στο έτος. Κοινώς, όποιος κάνει προβλέψεις κινδυνεύει να πάει… κουβά.
Με πυξίδα την… αβεβαιότητα
Σε κλαδικό επίπεδο, τα τρόφιμα και ποτά αποτελούν τον μεγαλύτερο εξαγωγικό κλάδο προς τις ΗΠΑ, με μερίδιο 30,6%, ακολουθούμενο από τα πετρελαιοειδή με 22,8% και τα βιομηχανικά είδη με 16,5%.
Είναι ενδεικτικό πως οι ελληνικές ελιές κατέχουν το 27,4% των συνολικών εξαγωγών του κλάδου των τροφίμων και ποτών προς την Αμερική.
Με την οικονομία να είναι πρωτίστως κλίμα, ανασφάλεια και αβεβαιότητα «φωλιάζουν» στο παγκόσμιο οικονομικό στερέωμα. Η ελληνική οικονομία, αν και το υπερπλεόνασμα «ανοίγει» μεγάλη ομπρέλα ασφαλείας, εφόσον ο εμπορικός πόλεμος ξεκινήσει, θα «βραχεί» και αυτή με τις επιπτώσεις να μην μπορούν να αποτιμηθούν με ασφάλεια για την ώρα.
Γιατί ανησυχεί η Βόρεια Ελλάδα
Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του ΑΕΠ της Ελλάδας, γεγονός που υποδηλώνει περιορισμένη οικονομική εξάρτηση από την αμερικανική αγορά.
Βέβαια, στη Βόρεια Ελλάδα όπου χτυπά η καρδιά πολλών παραγωγικών μονάδων τροφίμων (πρώτη περιφέρεια σε αγροδιατροφικά προϊόντα η Κεντρική Μακεδονία), οι συνέπειες κάθε άλλο παρά αμελητέες θα είναι, αν ενεργοποιηθούν οι δασμοί σε επιμέρους κλάδους που ανησυχούν έντονα για τα μελλούμενα.
Πότε θα ηχήσει κόκκινος συναγερμός
Εφόσον οι μεγάλες εξαγωγικές αγορές (Γερμανία, Ιταλία) προς τις οποίες κατευθύνονται οι εξαγωγές της Ελλάδας πληγούν σοβαρά από τον εμπορικό πόλεμο (αν τα κανόνια… ηχήσουν μετά τις 9 Ιουλίου), μειώνοντας τη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα, τότε στον εξαγωγικό κόσμο θα σημάνει κόκκινος συναγερμός. Ακόμα, όμως, δεν είμαστε εκεί και οι εξαγωγείς αλλά και ευρύτερα η ελληνική οικονομία ελπίζουν να μη φτάσουμε ποτέ…
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 27.04.2025
