- Newsroom
Την αισιοδοξία του για την πορεία της τουριστικής σεζόν του 2025, παρά τις γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις, εκφράζει με συνέντευξή του στο Αθηναϊκό - Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και πρόεδρος της HORTEC.
Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά: «Είμαστε σε μια κατάσταση διεθνούς αβεβαιότητας. Τον ορίζοντα σκιάζουν πληθωρισμός, ακριβές μεταφορές, πολεμικές επιχειρήσεις, γεωπολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί, απειλές ύφεσης για τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Παρ' όλα αυτά εξακολουθούμε να βλέπουμε μια υψηλή τουριστική ζήτηση». Ωστόσο σημειώνει ότι αυτή η εξέλιξη «δεν πρέπει να μας καθησυχάζει ούτε να μας δημιουργείται η εντύπωση πως θα είναι έτσι για πάντα». Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι «μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ανησυχητικά σημάδια σε επίπεδο προκρατήσεων και αεροπορικών slots για την Ελλάδα».
Εστιάζοντας στο στοίχημα της βιωσιμότητας για τον ελληνικό τουρισμό, ο κ. Βασιλικός επισημαίνει ότι «βήματα γίνονται και είναι σημαντικά. Όπως το γεγονός πως πέρασε η πρόταση του ΞΕΕ με το πρόσφατο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε για την κατάταξη των ξενοδοχείων με κριτήρια βιωσιμότητας και θα παρουσιαστεί αναλυτικά μέσα στις επόμενες εβδομάδες».
Αναφορικά με την κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία τα επόμενα χρόνια, ο πρόεδρος του ΞΕΕ τονίζει ότι ειδικά οι μικρότερες επιχειρήσεις πρέπει να στηριχθούν για να μπορέσουν να επιτύχουν την πράσινη και τεχνολογική μετάβαση που θα προσδιορίσει και το μέλλον τους.
Ειδική μνεία κάνει και για την βραχυχρόνια μίσθωση υπογραμμίζοντας ότι η κυβέρνηση έκανε κάποια βήματα για να εξισορροπήσει το φαινόμενο, ωστόσο σημειώνει ότι «απέχουμε ακόμη πολύ από τις δοκιμασμένες πρακτικές που έχουν ακολουθηθεί στο εξωτερικό κι έχουν φέρει αποτελέσματα. Εξακολουθούμε να παραμένουμε η μόνη δυτική χώρα που δεν έχει επί της ουσίας ρυθμιστικό πλαίσιο για τη βραχυχρόνια μίσθωση. Και έτσι οι καταστροφικές συνέπειες της άμετρης ανάπτυξης του φαινομένου για την κοινωνία και την ταυτότητα των πόλεων και των προορισμών μας εντείνονται».
Όσον αφορά το στεγαστικό πρόβλημα και τη σύνδεσή του με τη βραχυχρόνια μίσθωση, ο κ. Βασιλικός τονίζει ότι «από την αγορά λείπουν 200.000 σπίτια, τη στιγμή που σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας υπάρχουν πάνω από 300.000 ακίνητα σε μια και μόνη πλατφόρμα βραχυχρόνιων μισθώσεων, την Airbnb». «Αυτά είναι μείζονα ζητήματα που πρέπει επιτέλους να τα λύσουμε μέσα από μια συζήτηση βιώσιμης προοπτικής και κοινής λογικής και σίγουρα όχι φανατισμού κι αντιπαλότητας» υποστηρίζει.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του Αλέξανδρου Βασιλικού, προέδρου του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και προέδρου της HORTEC στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων και την Μαρία Τσιβγέλη.
ΕΡ: Επιστρέψατε μόλις από το Όσλο όπου πραγματοποιήθηκε η 90η γενική συνέλευση της HOTREC. Ως πρόεδρος της Συνομοσπονδίας της Ευρωπαϊκής Φιλοξενίας, με βάση και τις επαφές σας και τις πληροφορίες σας, πως βλέπετε να πηγαίνουν τα πράγματα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη για τη σεζόν του 2025;
ΑΠ: Είμαστε σε μια κατάσταση διεθνούς αβεβαιότητας. Τον ορίζοντα σκιάζουν πληθωρισμός, ακριβές μεταφορές, πολεμικές επιχειρήσεις, γεωπολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί, απειλές ύφεσης για τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Παρ' όλα αυτά εξακολουθούμε να βλέπουμε μια υψηλή τουριστική ζήτηση. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να μας καθησυχάζει ούτε να μας δημιουργείται η εντύπωση πως θα είναι έτσι για πάντα. Αν και στη μετα-covid περίοδο βλέπουμε μια καταναλωτική συμπεριφορά που βάζει τα ταξίδια σε προτεραιότητα, δεν υπάρχει αμφιβολία πως κάποια στιγμή θα επηρεαστεί η ζήτηση.
Το γεγονός ότι υπάρχει δυστυχώς μια τάση υπερφορολόγησης του τουριστικού προϊόντος σίγουρα δεν λαμβάνει υπόψη την ελαστικότητα που μπορεί να εμφανίσει η ζήτηση. Πρέπει να υπάρξει προσοχή διότι υπάρχουν ανησυχητικά μηνύματα από κάποιες ευρωπαϊκές οικονομίες που αποτελούν βασικές αγορές για τον ελληνικό τουρισμό.
Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο κλάδος της φιλοξενίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία. Παραδείγματος χάρη, το ενδεχόμενο μιας μεγάλης κλίμακας απολύσεων στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία υπό την πίεση δασμών και αυστηρών χρονοδιαγραμμάτων για την «πράσινη» μετάβαση, θα επηρέαζε σημαντικά το διαθέσιμο εισόδημα και κατ' επέκταση την τουριστική ζήτηση προς τη χώρα μας. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό ότι ο Ευρωπαίος Επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού Απόστολος Τζιτζικώστας έχει ήδη δραστηριοποιηθεί, τονίζοντας πως η Ε.Ε θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να προστατεύσει την ηγετική θέση της αυτοκινητοβιομηχανίας της.
Συνοψίζοντας πάντως μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ανησυχητικά σημάδια σε επίπεδο προκρατήσεων και αεροπορικών slots για την Ελλάδα. Επαναλαμβάνω όμως πως η ανάγνωση που κάνουμε δεν πρέπει να είναι μόνο ποσοτική αλλά πρέπει να συμπεριλαμβάνει και ποιοτικά χαρακτηριστικά.
Είναι η ώρα των στρατηγικών αποφάσεων, διότι αν τα πράγματα επιδεινωθούν θα φταίμε εμείς και κανένας άλλος.
ΕΡ: Ποιος θα πρέπει να είναι ο κεντρικός πυρήνας αυτής της στρατηγικής στην οποία αναφέρεστε;
ΑΠ: Ένα δρόμο μόνο έχουμε μπροστά μας και είναι ο δρόμος της αυθεντικότητας. Κάθε άλλος, αργά ή γρήγορα, οδηγεί σε αδιέξοδα. Αυτό ισχύει και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη συνολικά.
Η αυθεντικότητα είναι που κατοχυρώνει τη θέση μας στον παγκόσμιο χάρτη και κάνει τη Ζώνη του Σένγκεν τον πρώτο προορισμό παγκοσμίως και είναι αυτή που θα μας διατηρήσει στην κορυφή. Δεν χρειάζεται να αντιγράψουμε άλλα μοντέλα. Έχουμε το μοντέλο μας σε μια παγκόσμια αγορά που ξεκίνησε με 25 εκατομμύρια τουρίστες το 1950 κι έχουμε φτάσει σήμερα σε 1,4 δισεκατομμύρια.
Σε μια αγορά που εξελίσσεται εκθετικά πρέπει να ξέρουμε ποια είναι η θέση μας. Η διατήρηση της ταυτότητάς μας είναι το «άλφα και το ωμέγα». Κι αφορά στην κουλτούρα, στον πολιτισμό, στην παράδοση, στην γαστρονομία. Αφορά σε μια ποιοτική πρωτογενή παραγωγή που πρέπει να είναι προσανατολισμένη στην αγορά και όχι στις επιδοτήσεις.
Χωρίς αυθεντικότητα διακινδυνεύουμε να χάσουμε μεγάλα συγκριτικά πλεονεκτήματά μας. Γι' αυτό και κάθε τοπική κοινωνία, κάθε προορισμός πρέπει να κάνει τις επιλογές του με σεβασμό στη φυσιογνωμία του και την ιδιαιτερότητά του.
Βεβαίως πάντα θα υπάρχει μαζικός τουρισμός όμως κάθε προορισμός πρέπει να σχεδιάσει το πως θα μοιάζει η «επόμενη μέρα» του. Προφανώς δεν μπορούν να γίνουν όλοι Μύκονος ή Σαντορίνη και ούτε θα ήταν ορθολογικό να γίνουν. Η Ισπανία έχει μία Ίμπιζα, δεν έχει δέκα. Υπάρχει μια πολύ μεγάλη παλέτα επιλογών και το βασικό είναι κάθε τοπική κοινωνία να αποφασίσει τι θέλει να αφήσει κληρονομιά στα παιδιά της.
Από κει και πέρα ασφαλώς χρειάζονται και δράσεις σε μεγαλύτερη κλίμακα. Ένα απλό παράδειγμα: Τα λιμάνια μας δεν θα πρέπει να αναβαθμιστούν; Από τα πιο απλά - τροφοδοσία με καύσιμα και νερό- έως τα υποτιθέμενα πιο σύνθετα, όπως τα να έχουν υποδομές για τροφοδοσία με LNG; Πρόσφατα πληροφορήθηκα πως νεότευκτο τουριστικό σκάφος πολυεθνικού ηγέτη στον τομέα του τουρισμού, το οποίο αποτελεί το σύγχρονο ορισμό της πολυτελούς κρουαζιέρας, δεν μπορεί να συμπεριλάβει την Ελλάδα από τα δρομολόγιά του γιατί τα λιμάνια μας δεν διαθέτουν σύστημα εφοδιασμού με LNG.
Όπου κι αν κοιτάξουμε υπάρχουν ζητήματα που απαιτούν σχεδιασμό και απαντήσεις συγχρονισμένες με τις παγκόσμιες τάσεις, όπου κεντρικό ρόλο παίζει το στοίχημα της βιωσιμότητας.
ΕΡ: Πιστεύετε πως θα κερδίσει ο ελληνικός τουρισμός το στοίχημα της βιωσιμότητας;
ΑΠ: Βήματα γίνονται και είναι σημαντικά. Όπως το γεγονός πως πέρασε η πρόταση του ΞΕΕ με το πρόσφατο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε για την κατάταξη των ξενοδοχείων με κριτήρια βιωσιμότητας και θα παρουσιαστεί αναλυτικά μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Είναι σαφές πως δίνει και την κατεύθυνση που θα πρέπει να έχουν και τα χρηματοδοτικά εργαλεία τα επόμενα χρόνια. Ειδικά οι μικρότερες επιχειρήσεις πρέπει να στηριχθούν για να μπορέσουν να επιτύχουν την πράσινη και τεχνολογική μετάβαση που θα προσδιορίσει και το μέλλον τους.
Αλλά πρέπει αυτή η τάση να συμπαρασύρει και τις τοπικές υποδομές. Δεν φτάνει να είναι τα ξενοδοχεία «νησίδες» βιωσιμότητας μέσα σε ένα πέλαγος αδιαφορίας για το περιβάλλον. Δεν μπορεί να κάνει το ξενοδοχείο ανακύκλωση αλλά ο τοπικός δήμος να μην εφαρμόζει τη νομοθεσία που επιβάλλει να μειώσει αναλογικά τα τέλη καθαριότητας.
Το ελληνικό ξενοδοχείο μπορεί να πρωτοπορήσει και θα πρωτοπορήσει αλλά σίγουρα είναι κι αυτή μια οριζόντια προσπάθεια που πρέπει να γίνει απ' όλους. Αυτά τα θέματα δεν μπορεί να είναι στον «αυτόματο». Ο τουρισμός είναι καθρέπτης της εθνικής εικόνας και ακριβώς γι' αυτό απαιτούνται συνεργασίες και επενδύσεις.
ΕΡ: Τo στεγαστικό, όπως φάνηκε και από τα πρόσφατα κυβερνητικά μέτρα, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για την ελληνική κοινωνία σήμερα. Με δεδομένο πως το πρόβλημα επηρεάζεται άμεσα από τις βραχυχρόνιες μισθώσεις πως βλέπετε σήμερα το τοπίο τους;
ΑΠ: Τοπίο στην ομίχλη. Πράγματι η σημερινή κυβέρνηση έκανε κάποια βήματα για να εξισορροπήσει το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των βραχυχρόνιων μισθώσεων μετά από χρόνια απραξίας των προηγούμενων κυβερνώντων. Δυστυχώς όμως, απέχουμε ακόμη πολύ από τις δοκιμασμένες πρακτικές που έχουν ακολουθηθεί στο εξωτερικό κι έχουν φέρει αποτελέσματα. Εξακολουθούμε να παραμένουμε η μόνη δυτική χώρα που δεν έχει επί της ουσίας ρυθμιστικό πλαίσιο για τη βραχυχρόνια μίσθωση.
Και έτσι οι καταστροφικές συνέπειες της άμετρης ανάπτυξης του φαινομένου για την κοινωνία και την ταυτότητα των πόλεων και των προορισμών μας εντείνονται.
Είτε είναι σχολεία που μειώνουν τμήματα γιατί δεν υπάρχουν οικογένειες και παιδιά όπως συμβαίνει σε ιστορικές περιοχές της Αθήνας, είτε γιατί φεύγουν οι ντόπιοι σε νησιά γιατί τους συμφέρει περισσότερο να νοικιάσουν το σπίτι τους σε βραχυχρόνια μίσθωση και να μετακομίσουν αλλού.
Για το στεγαστικό που αναφέρατε, διαβάζουμε ότι από την αγορά λείπουν 200.000 σπίτια, τη στιγμή που σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας υπάρχουν πάνω από 300.000 ακίνητα σε μια και μόνη πλατφόρμα βραχυχρόνιων μισθώσεων, την Airbnb. Τι άλλο χρειάζεται να πούμε μετά από αυτό;
Αυτά είναι μείζονα ζητήματα που πρέπει επιτέλους να τα λύσουμε μέσα από μια συζήτηση βιώσιμης προοπτικής και κοινής λογικής και σίγουρα όχι φανατισμού κι αντιπαλότητας. Αν δεν καθίσουμε να κάνουμε μεθοδικά όλα αυτά που ζητάμε πάνω από μια δεκαετία να γίνουν όλα τα υπόλοιπα είναι «ασπιρίνες». Πρέπει να υπάρξει μια μεγάλη τομή, ξεκαθαρίζοντας τι θέλουμε. Αν θέλουμε απλά ποσότητα και να μετράμε κεφάλια στα αεροδρόμια ή αν πρέπει να αρχίσει να μας ανησυχεί το γεγονός ότι πέφτει η μέση κατά κεφαλή δαπάνη και ότι υπάρχουν προορισμοί που η φέρουσα ικανότητά τους πρέπει να μας προβληματίσει έντονα.
ΕΡ: Τέλος, καθώς αναφέρατε την φέρουσα ικανότητα, πως κρίνετε την εντεινόμενη δημόσια συζήτηση για τον υπερτουρισμό;
ΑΠ: Κοιτάξτε, πρέπει επιτέλους να δούμε κατάματα την πραγματικότητα και να δώσουμε λύσεις και όχι να μένουμε στις περιγραφές.
Το να ανακυκλώνουμε μια συζήτηση για το αν έχουμε ή όχι υπερτουρισμό δεν έχει νόημα όταν για παράδειγμα ένα λιμάνι γεμίζει με λύματα γιατί το τοπικό δίκτυο υποδομών δεν μπορεί να ανταπεξέλθει.
Το ζήτημα δεν είναι η ταμπέλα αλλά το γεγονός πως υπάρχει πρόβλημα. Και υπάρχουν προορισμοί πλέον που δείχνουν σημεία τα οποία πρέπει να μας ανησυχήσουν σοβαρά.
Αν ένας προορισμός για παράδειγμα έχει 10.000 σπίτια δεν πρέπει να συζητήσουμε πόσα μπορούν να είναι εμπορεύσιμα μέσα από τη βραχυχρόνια μίσθωση; Είναι το ίδιο να είναι 500 με το να είναι 2000 ή 4000; Ποιά είναι η ισορροπία που λαμβάνει υπόψη την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας;
Δεν πρέπει να μας απασχολήσει το γεγονός ότι παραμένουμε η μόνη δυτική χώρα χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό, παρά το ότι τα επί χρόνια λιμνάζοντα νερά σε αυτό το θέμα επιτέλους κινούνται;
Ο κλάδος της Φιλοξενίας δημιουργεί αξία για όλους, για την εθνική οικονομία, την απασχόληση και τις τοπικές μας κοινωνίες. Το μέλλον της χώρας είναι συνδεδεμένο με το μέλλον της Φιλοξενίας, όπως η Φιλοξενία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βιωσιμότητα και τη διατήρηση της ταυτότητας των προορισμών μας. Είναι σύμπτωση πως οι δυο περιφέρειες της χώρας με θετικό δημογραφικό δείκτη είναι το Νότιο Αιγαίο και η Κρήτη;
Για αυτό και πρέπει να δούμε την πραγματικότητα και το μέλλον μέσα από ένα εθνικό πρίσμα και να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε οι προορισμοί μας να προστατευθούν και οι τοπικές κοινωνίες να ανθίσουν.
