Πρωινός καφές με τον Σάκη Μουμτζή (βίντεο)

Το ποδόσφαιρο μπλέκεται συχνά στη σκέψη του Σάκη Μουμτζή. Μικρός ο γνωστός αρθρογράφος και σημερινός καλεσμένος του «πρωινού καφέ», έπαιζε φανατικά μπάλα στα τσιμέντα της πλατείας Αριστοτέλους, όπου γεννήθηκε. Αριστεροπόδαρος σαν τον Βραζιλιάνο Γκαρίντσα, όπως λέει σήμερα. Δεν ασχολήθηκε επαγγελματικά με το ποδόσφαιρο γιατί ήταν πολύ αδύνατος, όμως στα χρόνια της μεταπολίτευσης κοίταξε πολιτικά προς τα αριστερά συμμετέχοντας στον Ρήγα Φεραίο και το ΚΚΕ εσωτερικού. Σήμερα βλέπει «κατά βάση θετικά» την προσπάθεια του Κυριάκου Μητσοτάκη, αν και θεωρεί ότι χρειάζονται ακόμη πιο τολμηρές μεταρρυθμίσεις, όπως η απαγόρευση μέσω του Συντάγματος ο υπουργός να είναι ταυτόχρονα και βουλευτής. Όσο για το ποδόσφαιρο συνεχίζει να είναι πηγή έμπνευσης, όπως φάνηκε σε πολλά σημεία στην κουβέντα που είχαμε.

Πίνετε πρωινό καφέ;

Πίνω τακτικά. Πέντε φορές την εβδομάδα σίγουρα.

Πότε και τι καφέ προτιμάτε;

Πίνω ένα εσπρεσάκι το πρωί.

Είναι η ώρα του απολογισμού της προηγούμενης ημέρας ή για κάτι άλλο;

Όχι, ο απολογισμός γίνεται το βράδυ. Το πρωί γίνεται ο προϋπολογισμός (γελάει).

Και πολύ fit βλέπω, με πολύ γυμναστική.

Δύο ώρες γυμναστήριο πέντε φορές την εβδομάδα. 10 και μισή με 12 και.

Αυτό από πότε υπάρχει ως συνήθεια;

Από το 1999 όταν σταμάτησα να βρίσκω συμπαίκτες για το ποδόσφαιρο (γελάει).

Γεννηθήκατε το 1953 στη Θεσσαλονίκη. Σε ποια περιοχή;

Κέντρο, κέντρο, down town εντελώς. Γεννήθηκα Καρόλου Ντηλ, μεταξύ Τσιμισκή και Μητροπόλεως, στη συνέχεια το πατρικό μου πήγε στην Αριστοτέλους γωνία με Ερμού. Να φανταστείτε τη νύχτα που σκότωσαν τον Λαμπράκη άκουγα τις φωνές και τη φασαρία.

Δέκα ετών ήσασταν τότε.

Ναι, 10 ετών και έχεις μνήμες.

Οικογένεια στο σπίτι αστική;

Αστική.

Αδέλφια;

Έναν αδελφό με τον οποίο είχαμε 10 χρόνια διαφορά.

Ο μπαμπάς;

Ο μπαμπάς φιλελεύθερος πρόσφυγας από την Τραπεζούντα. Η οικογένεια του πατέρα μου ως πρόσφυγες δεν ήρθαν εδώ κατεστραμμένοι γιατί διέσωσαν τις περιουσίες τους. Η μαμά από σκληρή δεξιά οικογένεια. Ο παππούς δήμαρχος Ξάνθης, ο πρώτος δήμαρχος Ξάνθης το 1919, ο νονός μου βουλευτής της ΕΡΕ και πάει λέγοντας (γελάει). Η οικογένεια σκληρή δεξιά.

Δημοτικό που πήγατε;

Πειραματικό. Μπήκα το 1959 στο Πειραματικό και αποφοίτησα το 1971.

Επιδραστικό σχολείο.

Σκληρό.

Ποιον είχατε διευθυντή;

Ξεκίνησα με Ξηροτύρη, Καρασώτο, Τασόπουλο και Παπαθεοδωρίδη επί χούντας.

Πόσο σας επηρέασε το Πειραματικό στη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας;

Εάν κάπου έχω φτάσει το οφείλω κατά 70% στο σχολείο μου και κατά 30% στους γονείς μου. Από την άποψη ότι ήμασταν μια ζεστή οικογένεια και δε μου έλειψε τίποτα. Χωρίς υπερβολές, δε μου έλειψε τίποτα.

Η τάση σας τότε ποια ήταν: Πιο πολύ μπάλα, μαθήματα ή ποδόσφαιρο;

Ποδόσφαιρο.

Τι θέση παίζατε;

Αριστερό εξτρέμ, αριστεροπόδαρος. Γκαρίντσα (γελάει).

Υπήρχε ποτέ σκέψη να ασχοληθείτε σοβαρά με το ποδόσφαιρο;

Όχι, γιατί ήμουν αδύνατος, πολύ αδύνατος. Να σκεφτείτε ότι το 1964 που ήταν τα 40 χρόνια της ΧΑΝΘ δε με πήραν στην κατασκήνωση γιατί ήμουν 28 κιλά, ενώ το όριο ήταν 32.

Άρα δεν τρώγατε.

Τίποτα, μηδέν. Το φαγητό ήταν το μαρτύριό μου.

Από μαθήματα;

Σκυλί.

Δηλαδή;

Διάβασμα πολύ.

Τι σας άρεζε περισσότερο;

Αρχαία, Νέα, Λατινικά, Ιστορία, Έκθεση και Λογοτεχνία ήταν τα καλύτερά μου. Μαθηματικά και Χημεία ήμουν σκράπας. Την Τριγωνομετρία ακόμα και τώρα που το συζητάμε δεν έχω καταλάβει ποια είναι η σκοπιμότητα της (γελάει).

Η Νομική ήρθε από την τάση σας προς τα θεωρητικά μαθήματα;

Ναι, από κει ήταν. Και ήταν λάθος μου γιατί έπρεπε να πάω Φιλοσοφική. Γιατί τα ενδιαφέροντά μου, κάνοντας μια εκ των υστέρων ανάγνωση της πορείας μου, ήταν προς τη Φιλοσοφική και προς το Ιστορικό.

Τι νοσταλγείτε πιο πολύ από εκείνη την παλιά Θεσσαλονίκη;

Την μπάλα στην πλατεία Αριστοτέλους. Εκεί στο τσιμέντο επάνω γινόντουσαν ομηρικοί αγώνες και υπό την καταδίωξη του φύλακα. Τότε υπήρχε φύλακας με σφυρίχτρα που αν έβλεπε μπάλα τη γράπωνε.

Οι εστίες που στήνονταν;

Ήταν οι δύο στήλες στις οποίες βάζαμε αλυσίδες για να μην μπαίνουν τα αυτοκίνητα μέσα. Και οι εστίες δεν ήταν η μια νότια και η άλλη βόρεια, αλλά ήταν στα πλάγια, στις καφετέριες.

Έντονη στιγμή εκείνα τα χρόνια;

Όταν εμφανίζονταν μια δερμάτινη μπάλα μπούκαραν οι μεγαλύτεροι και την κλέβανε. Παίζαμε με δερμάτινη μπάλα, αλλά συνεχώς κάποιος έφερνε μια καινούργια.

Δύσκολη στιγμή;

Όχι, δεν μπορώ να θυμηθώ κάτι. Ήμουν από τα τυχερά παιδιά και από τους τυχερούς ανθρώπους μέχρι τώρα που μού ήρθαν όλα καλά. Ακόμη και οι δυσκολίες ήταν γλυκές δυσκολίες.

Το 1971 μπαίνετε στη Νομική Θεσσαλονίκης. Από τότε και η επαφή σας με την οργάνωση του Ρήγα Φεραίου;

Στο Ρήγα μπήκα στα τέλη του Ιουλίου του ‘74, τις πρώτες μέρες της πτώσης, αλλά επαφές είχα από το ‘73.

Μια δεξιά οικογένεια πως επιτρέπει σε ένα μέλος της να πάει προς τα αριστερά;.

Δεν τους ενδιέφερε καθόλου.

Και ο Ρήγας ήταν τότε της μόδας.

Η μάνα μου δεν πολυκαταλάβαινε από αυτά τα πράγματα. Θα σας αναφέρω ένα περιστατικό. Το 1976 το δεξί χέρι του Βελουχιώτη, ονόματι Χατζηθωμάς έγραψε ένα βιβλίο. Τότε το βασικό κριτήριο ήταν σε ποιο κόμμα της Αριστεράς πήγαινες. Στο ΚΚΕ ή στο ΚΚΕ εσωτερικού. Ο Χατζηθωμάς ήταν στο ΚΚΕ εσωτερικού και έγραψε ένα βιβλίο για τον Άρη Βελουχιώτη με εξώφυλλο μια τεράστια φυσιογνωμία του Άρη Βελουχιώτη. Τα γραφεία τότε του Ρήγα ήταν πάνω από το «Ελιζέ», στην οδό Παλαιών Πατρών και το δικό μου το πατρικό ήταν γωνία Πρίγκιπος Νικολάου με Παλαιών Πατρών. Δηλαδή, μια απόσταση 40 μέτρων. Με το που ήρθαν οι ντάνες τα βιβλία μού λέει ένα βράδυ ο μακαρίτης ο γραμματέας του ΚΚΕ εσωτερικού ο Λαοκράτης Χαλβατζής: «Σάκη, δεν παίρνεις μια ντάνα βιβλία μαζί με το Χατζηθωμά να τα πας σπίτι σου που είναι κοντά;» Με το που πάω στο σπίτι και ανεβάζω τα βιβλία και βλέπει η μάνα μου τον Βελουχιώτη πρώτο τραπέζι πίστα τρελάθηκε (γελάει). Θυμάμαι και τη σκηνή να μπαίνει ο Χατζηθωμάς, που ήταν πολιτικός πρόσφυγας, μέσα στο σπίτι μας το οποίο ήταν γεμάτο με αντίκες και με πίνακες. Ο πατέρας μου, κλασικός αστός και φιλελεύθερος, τού λέει: «Πώς σε λένε; Χατζηθωμά; Έλα να σε κεράσουμε κανένα ουισκάκι». Την ίδια στιγμή η μάνα μου είχε σχεδόν τρελαθεί με τα βιβλία (γελάει). Τα περνούσαμε και αυτά.

Οι ωραίες ιστορίες της μεταπολίτευσης.

Εν τω μεταξύ εκείνη την περίοδο τα είχα με μια πανέμορφη κοπέλα που ήταν άκρα δεξιά και καταλαβαίνετε τι γινόταν (γελάει).

Μπορώ να φανταστώ ότι είχατε πέραση στις γυναίκες τότε.

Ναι (γελάει).

Γιατί στη συνέχεια το ΚΚΕ εσωτερικού δεν κατάφερε να γίνει ελκυστικό και να αρέσει;

Κοιτάξτε, ελκυστικό ήταν στο πέραν της Αριστεράς χώρο, ο οποίος σε συμπαθούσε, αλλά δεν σε ψήφιζε. Ο πυρήνας της Αριστεράς επέλεγε το ΚΚΕ και για ιστορικούς λόγους, αλλά κυρίως γιατί είχε τη σφραγίδα από τη Σοβιετική Ένωση. Μην ξεχνάμε ότι η παραδοσιακή Αριστερά στην Ελλάδα ήταν σοβιετόφιλη.

Μετανιώνετε για αυτή την περίοδο;

Καθόλου.

Σάς βοήθησε;

Δεν είναι μόνο αυτό. Καταρχήν απέκτησα πάρα πολλές φιλίες που τις κρατώ μέχρι τώρα. Δεύτερον και πάρα πολύ βασικό: διάβασα. Εγώ πήγα στην απέναντι πλευρά διασχίζοντας τον μαρξισμό. Είμαι από τους λίγους που έχουν διαβάσει όλα τα μαρξιστικά κείμενα και όλους τους νέους μαρξιστές, κυρίως του Ιταλούς θεωρητικούς. Ήξερα λοιπόν από που φεύγω, ήξερα γιατί φεύγω και ήξερα που πάω. Δε βρέθηκα στο φιλελεύθερο χώρο τυχαία, επειδή απλά προέκυψε.

Πότε έγινε αυτό το κλικ;

Αυτό το κλικ έγινε σταδιακά, όταν ξαφνικά διαπίστωσα, μέσα από τα βιβλία των αριστερών και τα βιβλία του Μανόλη του Αναγνωστάκη, ότι αναζητούσαν στα μαρξιστικά κείμενα μια άνω τελεία, ένα κόμμα, μια υποβοηθητική πρόταση -μέσα σε εισαγωγικά ή μέσα σε παρένθεση- για να πούνε ότι ξέρεις και ο λενινισμός και ο μαρξισμός δέχονται την ελευθερία της έκφρασης και του λόγου. Και εγώ κάθομαι και λέω: «Γιατί να κάθομαι και να ψάχνω και να διυλίζω τον κώνωπα για να βρω μια παρένθεση και κάποια εισαγωγικά ελευθερίας, όταν στην απέναντι όχθη αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο». Δεν χρειάζεται να καθίσω να ψάξω, είναι. Γιατί να μη φύγω από ένα ημίφως και να μην πάω σε μια κατάφωτη πολιτεία; Ήταν βέβαια μια μετάβαση που πήρε το χρόνο της.

Ήσασταν και μέλος στη Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού «Αγώνας». Τι άρθρα περιείχε;

Εγώ στη νεολαία, δηλαδή στο Ρήγα Φεραίο, κάθισα πολύ λίγο, μόλις ένα χρόνο. Κάποια στιγμή στα τέλη του 75 έκανα μια εισήγηση για τα πολιτιστικά και ήταν εκεί ο Μανόλης ο Αναγνωστάκης. Μου λέει με το γνωστό του ύφος: «Για φέρε το χαρτί σου». Του το έδωσα και το διάβασε. Μετά από 2 με 3 μέρες με φώναξε και μού είπε: «Ξέρεις, γράφεις καλά. Μπορείς να γράφεις 1.000 λέξεις κάθε μέρα;» Λέω και εγώ: «Για να το λέει ο μεγάλος, ο τεράστιος Μανόλης Αναγνωστάκης, πρέπει να το επιχειρήσω». Μετά έγινε η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού «Ο Αγώνας», που εκδόθηκε στις αρχές του ‘76 και ήταν ένα περιοδικό της Κομματικής Οργάνωσης Θεσσαλονίκης του ΚΚΕ Εσωτερικού, του οποίου την καθοδήγηση την είχε ο Πάνος Δημητρίου. Αυτός καθοδηγούσε και τη Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού και ο Μανόλης Αναγνωστάκης με έβαλε σε αυτή την Επιτροπή. Εκεί ήμουνα μέχρι το τέλος της κομματικής μου θητείας.

Πώς ήταν εκεί η εμπειρία;

Εκπληκτική εμπειρία. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση ήταν ο Πάνος ο Δημητρίου, ο οποίος κουβαλούσε μέσα του την ιστορία του Κομμουνιστικού Κινήματος. Αυτός ο άνθρωπος, που έζησε τόσα πολλά πράγματα και τόσες δύσκολες καταστάσεις, καθόταν σε μια γωνιά και μάς άκουγε και ποτέ, μα ποτέ, δεν είπε «να γράψετε αυτό ή να μην γράψετε εκείνο». Προσπαθούσε να καταλάβει πώς σκεφτόμασταν. Και τώρα που το σκέφτομαι λέω ότι αυτοί οι άνθρωποι πραγματικά πήγαν τζάμπα εντός της πολιτικής σκηνής. Ήταν ένας περιθωριακός άνθρωπος που είχε μια πολύ καλή σχέση με ένα κλειστό κύκλο στη Θεσσαλονίκη και μέχρι εκεί.

Από το 1979 μέχρι το 2009 ασχοληθήκατε επαγγελματικά με την οικογενειακή επιχείρηση καφέ.

Εισαγωγή, επεξεργασία και διανομή καφέ.

Η εμπειρία πως ήταν;

Η εμπειρία ήταν καλή, γιατί γνώρισα πάρα πολλούς ανθρώπους του καθημερινού μόχθου. Και συγχρόνως κατάλαβα τι σημαίνει να μπλέξεις με το ελληνικό δημόσιο. Είχα 14 υπηρεσίες του δημοσίου πάνω από το κεφάλι μου, από Υγειονομικό και εφορίες μέχρι Τροχαία και Αγορανομία και ό,τι μπορεί κανείς να σκεφτεί. Και έπρεπε κάθε μέρα να μπορώ να διεκπεραιώνω και αυτές τις καταστάσεις. Είναι ασύλληπτα μεγάλος ο χρόνος που δαπανά ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας για να διευθετεί αυτά τα προβλήματα.

Αν σάς έλεγα να περιγράψετε την πολιτική ζωή της χώρας αυτών των 30 χρόνων τι στοιχεία θα βάζετε μέσα;

Νομίζω ότι η κρίσιμη περίοδος ήταν η οκταετία του ΠΑΣΟΚ.

Αρνητικά;

Δεν είμαι άνθρωπος που μηδενίζει. Στο επιχειρηματικό-οικονομικό πεδίο ήταν μια κακιά περίοδος. Θεσμικά έκανε θετικά βήματα. Όμως η τρίτη πρωθυπουργική θητεία του Παπανδρέου, δηλαδή η περίοδος 93-96, ήταν ίσως η καλύτερη της μεταπολίτευσης. Εκεί μπήκαν οι βάσεις για να ενταχθούμε στην ευρωζώνη.

Και ο Σημίτης; Ή όλα ξεκίνησαν με τον Παπανδρέου;

Ο Σημίτης δεν πείραξε τον αυτόματο πιλότο που έβαλε ο Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου είχε τότε συνεργάτες τον Αλέκο τον Παπαδόπουλο, τον Γιάννο τον Παπαντωνίου και τον Γκαργκάνα στην Τράπεζα της Ελλάδος. Αν θυμάστε αντεπεξήλθε με επιτυχία στη νομισματική κρίση του Μαΐου του 1994 και έστειλε στις αγορές τότε το μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να τηρήσει απαρέγκλιτα όλους τους κανόνες για να τιθασεύσει το χρέος και να περιορίσει το έλλειμμα.

Αυτό είναι μια επιτυχία του Παπανδρέου στην οποία δεν αναφέρονται και πολλοί.

Τότε ο Παπανδρέου κατάλαβε ότι δεν είχε άλλη θητεία μπροστά του και ότι αυτή έπρεπε να είναι η κληρονομιά του. Την περίοδο 81-89 για πολλούς λόγους ακολούθησε μια λαϊκίστικη πολιτική, το ‘93 έπρεπε να υπερασπιστεί το έργο του και την προσωπικότητά του. Και αυτό έκανε.

Πριν από τον Παπανδρέου είχαμε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή: γιατί αμφισβητήθηκε τόσο από την Αριστερά;

Αμφισβητήθηκε από το ΠΑΣΟΚ και τη δογματική Αριστερά. Η ανανεωτική Αριστερά πάντα τον είχε σε εκτίμηση.

Θεωρείτε ότι έπαιξε ρόλο σημαντικό στη σύγχρονη Ελλάδα;

Φυσικά.

Μετά τη μεταπολίτευση;

Εγώ πιστεύω και πριν τη μεταπολίτευση. Δηλαδή, η οκταετία του Καραμανλή, η περίοδος 55-63, ήταν χρυσή οκταετία. Όσοι τον εγκαλούν και για θεσμικά ατοπήματα, παραγνωρίζουν το κλίμα της εποχής, που ήταν εμφυλιοπολεμικό, το οποίο δεν το διαμόρφωσε ο Καραμανλής, αλλά το βρήκε. Ο Καραμανλής βρήκε και το Κυπριακό, το οποίο ανέλαβε να το τελειώσει και το τελείωσε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο δεδομένων των συνθηκών και προσπάθησε μετά μέσω της Αναθεώρησης του Συντάγματος να πάρει εξουσίες από το Παλάτι και τα Ανάκτορα και να τις μεταβιβάσει στην Εκτελεστική Εξουσία. Και εκεί επάνω τον έριξε το Παλάτι.

Το ‘74 βέβαια ο ρόλος του ήταν διαφορετικός.

Εντελώς. Όσο έμεινε στο εξωτερικό είδε με κριτική ματιά την προδικτατορική περίοδο, έβγαλε τα συμπεράσματά του και κινήθηκε όπως κινήθηκε την περίοδο ‘74 έως και το ‘94 με ‘95 που αποσύρθηκε.

Σημίτης ή Ανδρέας Παπανδρέου;

Δύσκολο το δίλημμα, θα έλεγα Παπανδρέου.

Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ή Κώστας Καραμανλής;

Ε, καλά, δεν είναι συγκρίσιμα τα μεγέθη. Η προσωπική μου άποψη είναι -και το λέω δημοσίως- ότι ο Καραμανλής ήταν ο χειρότερος πρωθυπουργός της μεταπολίτευσης. Ο Γιώργος Παπανδρέου διεκδικεί και αυτός αυτή τη θέση, αλλά έχει ένα ελαφρυντικό. Έπεσε πάνω στην κρίση και την πνευματική του συγκρότηση.

Ήταν αναγκαίο να ανέβει στην εξουσία ο Τσίπρας;

Εκ των υστέρων, ναι. Απομυθοποίησε την κυβερνώσα Αριστερά. Αυτά βέβαια τα λέμε εκ των υστέρων με δεδομένη την κατάληξη της πορείας. Η πορεία θα μπορούσε να είναι διαφορετική και εκείνο το βράδυ η μπάλα να ήταν δοκάρι και έξω. Αν έβαζε ανάποδα φάλτσα, που λέμε εμείς οι ποδοσφαιρόφιλοι, δεν θα ήμασταν εδώ τώρα.

Προετοίμασε ενδεχομένως και το δρόμο για τον Μητσοτάκη.

Εντάξει, αυτά τα λέμε εκ των υστέρων.

Γιατί βλέπετε θετικά τον Μητσοτάκη;

Τον βλέπω κατά βάση θετικά, υπογραμμίζω το κατά βάση, γιατί έχει σπρώξει την Ελλάδα προς τα εμπρός, έχει δώσει μια ώθηση. Το ότι θα μπορούσε να είχε δώσει μεγαλύτερη ώθηση, αυτό δικαιολογεί και αυτό που είπα: κατά βάση θετικά.

Σε τι θα μπορούσε να έχει δώσει μεγαλύτερη ώθηση;

Στις μεταρρυθμίσεις και στην επιλογή κάποιων στενών του συνεργατών.

Αντώνης Σαμαράς: μπορεί να προσφέρει κάτι και να παίξει ξανά κάποιο ρόλο;

Με τον Σαμαρά με συνδέει μια προσωπική φιλία. Πιστεύω ότι θα είναι πολιτικό λάθος να φτιάξει κόμμα. Είχα γράψει στην «Καθημερινή» πριν από μια εβδομάδα ότι όταν έχεις διατελέσει προπονητής της Ρεάλ δεν γίνεσαι προπονητής στον Αχαρναϊκό. Όταν είσαι πρωθυπουργός, δεν πας να κάνεις κόμμα για να πάρεις 5%.

Η πολυκατοικία δεξιά της ΝΔ είναι αντιμετωπίσιμη για τον Μητσοτάκη; Μπορεί να την ενσωματώσει εκλογικά ή είναι χαμένη ιστορία για το κυβερνητικό κόμμα;

Όχι, με το κοινό του Βελόπουλου δεν έχει καμία επαφή η ΝΔ του Μητσοτάκη και δε νομίζω ότι μπορεί και να αποκτήσει κιόλας. Με το κοινό της Λατινοπούλου θα μπορούσε να συνομιλήσει, με το κόμμα του Νάτσιου εκεί είναι μια άλλη ιδιόμορφη ιστορία, με Μονές, κλπ.

Ζείτε στη Θεσσαλονίκη και μείνατε πάντα εδώ -γιατί;

Γιατί περνάω καλά. Παρόλο που τώρα τελευταία είχα πολλές προτάσεις και πολλές προκλήσεις, εδώ περνάω καλά.

Τι της λείπει;

Τίποτα.

Δεν έχει ένα υπερβολικό κόμπλεξ απέναντι στην Αθήνα;

Όχι, που το βλέπετε αυτό;

Έχει συνέχεια το αίσθημα της αδικίας απέναντι στην Αθήνα.

Κόμπλεξ έχουν κάποιοι Θεσσαλονικείς με την Αθήνα. Η πόλη δεν έχει κανένα κόμπλεξ, η Θεσσαλονίκη εδώ και μερικά χρόνια είναι σε φάση απογείωσης, κάποια έργα μπορεί να καθυστερούν, αλλά γίνονται και είναι σε φάση ολοκλήρωσης. Και με τον Τσίπρα, με το γραφείο του πρωθυπουργού που η Νοτοπούλου έκανε δουλειά και ξεμπλοκαρίστηκαν κάποια έργα και τώρα ξεμπλοκάρονται έργα. Όχι, η Θεσσαλονίκη δεν έχει κανένα σύμπλεγμα, ενδεχομένως αυτό το σύμπλεγμα να το έχουν σε ποδοσφαιρικό επίπεδο Και εκεί η κουβέντα πάει αλλού.

Έχετε γράψει και βιβλία. Έξη αν δεν κάνω λάθος. Ποιο θεωρείτε το πιο σημαντικό;

Θα έλεγα τα δύο πρώτα για την κόκκινη βία. Πάντα τα πρώτα παιδιά είναι και τα πιο αγαπημένα.

Υπάρχει κάτι νέο που ετοιμάζετε τώρα;

Βέβαια, πάντα. Τώρα ετοιμάζω ένα βιβλίο για τον Πλαστήρα σε σχέση με τον εμφύλιο πόλεμο.

Η αρθρογραφία πόσο δύσκολη είναι; Γράφετε σε πολλά Μέσα. Στη «Μακεδονία», στην «Καθημερινή», στο Capital.

Όταν κάνεις αυτό που σου αρέσει δεν υπάρχει δυσκολία. Ανήκω αυτή τη στιγμή στους προνομιούχους ανθρώπους που κερδίζουν τη ζωή τους κάνοντας το χόμπι τους.

Είναι 24 ώρες δουλειά;

Ναι, δουλειά όχι. 24 ώρες που περνάω καλά.

Και αυτό φαίνεται κιόλας. Γιατί η Ελλάδα έχει αριστερή δημόσια κοινή γνώμη;

Ηγεμονεύουν οι ιδέες της Αριστεράς γιατί είναι γοητευτικές. Αυτό είναι το πρώτο. Επίσης η Αριστερά ελέγχει τους μηχανισμούς των διαμορφωτών της κοινής γνώμης, οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο έχουν περάσει από την Αριστερά και ακόμη και αν την έχουν εγκαταλείψει δεν έχουν αποβάλει κάποια βασικά της ιδεολογήματα. Είναι αυτό που λέω εγώ «αριστερές ψυχούλες». Δηλαδή, μπορεί κάποιος να ψηφίζει σήμερα Μητσοτάκη, αλλά ο βαθύς πυρήνας της σκέψης του είναι «αριστερή ψυχούλα».

Ακούμε εσχάτως πολλές γκρίνιες στην αγορά και στους μικρομεσαίους. Γιατί;

Η γκρίνια υπάρχει γιατί με κάποια θεσμικά μέτρα ταράχτηκε η βολή κάποιων κυρίως μικρομεσαίων επιχειρηματιών. Πρώτα πρώτα η τοποθέτηση των POS, που τους έβγαλε από τη βολή και μετά η ψηφιακή κάρτα. Βλέπουμε ότι στην εστίαση αυξήθηκαν οι υπερωρίες κατά 637% και ότι με τα POS δηλώθηκαν επιπλέον εισοδήματα 6,6 δις. Αυτά κάποιοι τα πληρώνουν.

Αυτό σημαίνει και τεράστια μαύρη αγορά.

Τεράστια. Είναι πολύ λογικό να υπάρχει πολιτική δυσφορία, η οποία εκφράζεται. Δεν ξέρω πόσο θα μετρήσει αυτό. Αν βάλουμε και τα τεκμήρια, με τα οποία φορολογούνται οι ελεύθεροι επαγγελματίες, καταλαβαίνετε που φτάνουμε. Δεν ξέρω αν όλα αυτά θα επηρεάσουν την εκλογική συνείδηση των πολιτών, αλλά η δυσαρέσκεια καταγράφεται.

Μια πρόβλεψη για το 2027; Που θα κριθούν οι εκλογές;

Πάντα εκλογές κρίνονται στην οικονομία. Πρέπει να σκεφτούμε το εξής: ο Έλληνας από το 74 και μετά έχει εγκολπωθεί το σύνθημα «πρώτα η οικονομία». Να θυμίσω ότι το ’96, μόλις δέκα μήνες μετά τα Ίμια, ο Σημίτης κέρδισε εκλογές. Και στα Ίμια χάθηκε εθνικό έδαφος, όμως αυτό δεν επηρέασε καθόλου.

Η πρόβλεψή σας για το εκλογικό αποτέλεσμα ποια είναι;

Είναι πολύ νωρίς. Θεωρώ δεδομένη την πρωτιά της ΝΔ, συζητήσιμη η αυτοδυναμία της.

Πάμε στον ιδιώτη Σάκη Μουμτζή: η οικογένεια σήμερα πως είναι; Από όσο γνωρίζω διαζευγμένος και σε σχέση χρόνια.

Είμαι παντρεμένος μια φορά, χωρισμένος μια φορά και έχω ένα γιο εκπληκτικό, 35 ετών.

Τι κάνει;

Ο γιος μου δούλευε 8 χρόνια στην «Ernst &Young». Έκανε τον κύκλο του στην Ελλάδα μετά από δύο πολύ καλά μεταπτυχιακά στο εξωτερικό, εκ των οποίων το ένα ήταν στο Bocconi στο Μιλάνο και τώρα ασχολείται με ιδιωτικές επενδύσεις.

Χαλάρωση υπάρχει για τον Σάκη Μουμτζή;

Χαλαρός είμαι όλη την ημέρα. Χαλαρώνουν αυτοί που βρίσκονται υπό πίεση.

Μπάλα υπάρχει;

Όχι, πια (γελάει). Γιατί δεν βρίσκω συμπαίκτες.

Ομάδα;

Παναθηναϊκάρα, πλάκα μου κάνετε…

Πώς γίνεται ένας Θεσσαλονικιός Παναθηναϊκός;

Ο πατέρας μου ήταν παιδικός φίλος με τον παλιό πρόεδρο του ΠΑΟΚ τη δεκαετία του ’50 Γιώργο Χαραλαμπίδη. Ήταν μαζί από την Τραπεζούντα. Ήταν αυτός ο οποίος θεμελίωσε το γήπεδο του ΠΑΟΚ στην Τούμπα και μετά τον διαδέχτηκε ο Τσώμος που ήταν επίσης οικογενειακός φίλος. Στο πρώτο λοιπόν πρωτάθλημα εθνικής κατηγορίας που έγινε το ‘59 με ‘60 πήγαμε στην Τούμπα και είδαμε ένα ματς ΠΑΟΚ- Παναθηναϊκός. Κέρδισε ο Παναθηναϊκός με 2-0. Με κατεβάζει ο πρόεδρος μαζί με τον πατέρα μου στα αποδυτήρια του ΠΑΟΚ. Καταρχήν δεν μου άρεσε το μαύρο χρώμα, ήταν και συνοφρυωμένοι όλοι από την ήττα. Πήγα μετά στα αποδυτήρια του Παναθηναϊκού, γούσταρα το πράσινο, ήταν ένα ωραίο πράσινο. Τότε έρχεται ένας ψηλός, μελαχρινός, μαυριδερός τύπος και λέει στον πατέρα μου: «Ο μικρός τι ομάδα είναι;» Ο πατέρας μου, φανατικός Ηρακλειδέας, τού λέει: «Ρωτήστε τον». Με ρώτησε, λοιπόν: «Σάκη, τι ομάδα είσαι;» Του λέω: «Δεν ξέρω». Μου λέει: «Εγώ θα σε κάνω Παναθηναϊκό». Αυτός ήταν ο Λινοξυλάκης. Μετά από 15 μέρες έρχεται στο σπίτι ο μπαμπάς μου με ένα δέμα που είχε μέσα την παιδική στολή του Παναθηναϊκού και μια δερμάτινη μπάλα με τα όλα της. Ε, τι άλλο θέλεις για να γίνεις οπαδός μιας ομάδας; Εννοείται ότι η μπάλα δε βγήκε ποτέ από το σπίτι, γιατί θα την άρπαζαν αμέσως οι υπόλοιποι. Έπαιζα μπάλα μέσα στο σπίτι και κάθε φορά που χτυπούσε σε κάποια γωνία και είχε αμυχή την έπαιρνα και τη λάδωνα για να είναι γυαλιστερή. Ήταν λατρεία. Και μετά για να το κλείσω το θέμα διετέλεσα και γραμματέας στο Σύνδεσμο Φίλων Παναθηναϊκού Θεσσαλονίκης.

Σημερινός ποδοσφαιριστής που σάς αρέσει πιο πολύ ποιος είναι;

Διαχρονικά; ο Ροναλντίνιο, βέβαια. Θεός.

Σήμερα;

(Σκέφτεται). Θα μπορούσα να πω τον Γιαμάλ της Μπαρτσελόνα, αλλά είναι εύκολη απάντηση. Τον βλέπω πάντως ότι μπορεί να γίνει μεγάλος.

Μότο ζωής και έκφραση που σάς ταιριάζει ποια είναι;

Εγώ είμαι πιο δυνατός από τις δυσκολίες.

Για το τέλος η ερώτηση με το μαγικό ραβδί: Τι θα αλλάζατε στο πολιτικό σύστημα της χώρας σήμερα που δεν αλλάζει εύκολα;

Θα καθιστούσα απαγορευτική την ιδιότητα υπουργού και βουλευτή. Νομίζω ότι τα πάντα ξεκινούν από το γεγονός ότι ο υπουργός ενδιαφέρεται για την επανεκλογή του. Αυτό σημαίνει ότι δεν αναλαμβάνει δύσκολες, τεχνοκρατικές ή πολιτικές αποφάσεις, οι οποίες έχουν πολιτικό κόστος και από την άλλη πλευρά φροντίζει να περνάει μέτρα που αυξάνουν τη δημοτικότητά του και καθιστούν βέβαιη την επανεκλογή του. Αντιλαμβάνεστε ότι έτσι δεν μπορεί να προχωρήσει το πολιτικό σύστημα, δεν μπορούν να γίνουν βαθιές τομές και βαθιές μεταρρυθμίσεις. Και απόδειξη αυτού που λέω είναι ότι όσοι υπουργοί το επιχείρησαν δεν επανεξελέγησαν, όπως ο Ράλλης με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση το 1979. Αυτό είναι μια βαθιά τομή που θέλει συνταγματική αναθεώρηση. Δε νομίζω ο Κυριάκος Μητσοτάκης να το επιχειρήσει για έναν πάρα πολύ απλό λόγο. Γιατί δεν θα περάσει στη Βουλή και δεν θα το ψηφίσουν οι ίδιοι οι βουλευτές.