Ψευδείς ή Παραπλανητικές Δηλώσεις της ΑΕ Προς Το Κοινό

Ασχοληθήκαμε, ήδη, με τη σύσταση, τη λειτουργία αλλά και τη λύση της ΑΕ. Η ΑΕ αποτελεί τη βασική μορφή κεφαλαιουχικής εταιρείας στο ελληνικό νομικό και οικονομικό σύστημα˙ συνιστά τη “ραχοκοκαλιά” της ελληνικής οικονομίας. Εύλογο, επομένως, προκύπτει το ενδιαφέρον του νομοθέτη για τη διασφάλιση της σύννομης λειτουργίας της˙ για τη λήψη, επίσης, των ενδεδειγμένων μέτρων για την επίτευξή της˙ για την αποφυγή τυχόν βλαπτικών συνεπειών, που είναι ενδεχόμενο να προκληθούν κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της˙ για την θέσπιση κυρώσεων σε περίπτωση παραβάσεων της σχετικής νομοθεσίας. Κι όλα τούτα για την προάσπιση της σωρείας των υφιστάμενων συμφερόντων (μετόχων, δανειστών, τρίτων αλλά και, εν γένει, της ίδιας της οικονομίας). Μια ομάδα επαπειλούμενων κυρώσεων αφορά τις ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις προς το κοινό. Περί αυτών το παρόν.

Το Ειδικό Ποινικό Δίκαιο των ΑΕ

Οι ποινικές διατάξεις της ΑΕ υφίσταντο και κατά το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς. Η νομοθέτης προχώρησε σε ελάχιστες παρεμβάσεις σε αυτό το τμήμα της νομοθεσίας με τον (σχετικά) πρόσφατο νόμο για τις ΑΕ. Ο τελευταίος περιλαμβάνει σειρά ποινικών διατάξεων με τις οποίες εγκαθιδρύεται άδικο για συμπεριφορές που αφορούν τη λειτουργία της εταιρείας και την πλήρωση των υποχρεώσεων που πηγάζουν από τον ίδιο τον νόμο για τις ΑΕ.

Το Αδίκημα της Ψευδούς ή Παραπλανητικής δήλωσης προς το Κοινό: Το Προστατευόμενο Έννομο Αγαθό

Πρώτο μεταξύ των αδικημάτων του ειδικού ποινικού δικαίου της ΑΕ ρυθμίζεται το αδίκημα της ψευδούς ή παραπλανητικής δήλωσης προς το κοινό.

Ο νομοθέτης επιλέγοντας την ποινικοποίηση των σχετικών συμπεριφορών, στόχευσε στην προστασία της εμπιστοσύνης στη λειτουργία της ΑΕ. Η εν λόγω νομοθετική επιλογή έρχεται σε συνάρτηση με την παραδοχή ότι ο εταιρικός τύπος της ΑΕ αποτελεί τη βασική κεφαλαιουχική εταιρεία. Η οικονομική σημασία που διαθέτει στο πλαίσιο της ελληνικής οικονομικής τάξης καθιστούν δικαιολογημένη την αυτοτελή προστασία της λειτουργίας της. Αντικείμενο προστασίας δεν αποτελεί η εξατομικευμένη περιουσία συγκεκριμένων ατόμων.

Αντικειμενική Υπόσταση

Υποκείμενο

Η τέλεση του συγκεκριμένου αδικήματος προϋποθέτει συγκεκριμένες ιδιότητες του δράστη (περί των οποίων αμέσως στη συνέχεια)

Οι ιδιότητες που προϋποτίθενται για τη θεμελίωση του άδικου χαρακτήρα της πράξης είναι οι εξής:

(α) Ιδρυτές

Οι ιδρυτές είναι τα πρόσωπα που συμβάλλονται στην εταιρική σύμβαση. Τα πρόσωπα που ιδρύουν την εταιρεία κατά κανόνα καλύπτουν και το αρχικό μετοχικό κεφάλαιο. Ταυτίζονται, κατά κανόνα, με τους μετόχους. Είναι, ωστόσο, δυνατό τα πρόσωπα που ιδρύουν την ΑΕ να διακρίνονται από αυτούς που αναλαμβάνουν τις μετοχές. Συνεπώς, ο μέτοχος που αναλαμβάνει μετοχές κατά την κάλυψη του αρχικού μετοχικού κεφαλαίου, αν δεν είναι και ιδρυτής, δε είναι δυνατό να φέρει αυτουργική ευθύνη για ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις. Σε κάθε περίπτωση, πρόδηλο καθίσταται πως η τέλεση του αδικήματος από τους ιδρυτές αφορά το ιδρυτικό, και μόνον, στάδιο της ΑΕ.

(β) Μέλη ΔΣ

Κάθε μέλος του ΔΣ είναι δυνατό να τελέσει το αδίκημα˙ εκτελεστικό και μη. Στην περίπτωση λήψης σχετικής απόφασης από συλλογικό όργανο, ευθύνη φέρει το σύνολο των μελών που συμμετείχαν και υπερψήφισαν. Σε αντίθεση με την περίπτωση των ιδρυτών, η δράση των μελών του ΔΣ εξετάζεται κατά τη διάρκεια λειτουργίας της ΑΕ.

(γ) Διευθυντές

Πρόκειται για τα υποκατάστατα πρόσωπα της ΑΕ. Είναι δυνατό, στο πλαίσιο αυτό, να είναι μέλη του ΔΣ ή τρίτοι. Κρίσιμη, μάλιστα, αποδεικνύεται η άσκηση αρμοδιοτήτων που συναρτώνται με την εξωτερίκευση ψευδών ή παραπλανητικών δηλώσεων (λ.χ. γενικός διευθυντής ή διευθυντής οικονομικών υπηρεσιών).

Ψευδής ή Παραπλανητική Δήλωση

Ως ψευδής νοείται η δήλωση που δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Ως παραπλανητική λογίζεται η δήλωση που είναι μεν αληθής ανακριβής όμως, η οποία προκαλεί εντυπώσεις διαφορετικές από το αληθές περιεχόμενό της.

Το περιεχόμενο της δήλωσης πρέπει να αφορά την κάλυψη ή καταβολή του μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, η δήλωση είναι δυνατό να αφορά στοιχεία, από τα οποία εξαρτάται η εγγραφή (ή μη) του κοινού σε εταιρικούς τίτλους. Η δήλωση πρέπει να κρίνεται ως σημαντική ως προς το περιεχόμενό της και δυνάμενη να επηρεάσει το επενδυτικό κοινό. Το τελευταίο δεν προσδιορίζεται εκ των προτέρων αλλά αφορά αόριστο αριθμό προσώπων.

Ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνει χώρα η γνωστοποίηση της δήλωσης (δημοσίευση στο διαδίκτυο, στα Μ.Μ.Ε.) είναι αδιάφορος.

Το αδίκημα τελείται:

(α) με δήλωση που αφορά την κάλυψη ή την καταβολή μετοχικού κεφαλαίου.

Η δήλωση πρέπει να αφορά είτε την κάλυψη (:ανάληψη μετοχών κατά το ιδρυτικό στάδιο) είτε κατά την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου είτε κατά την καταβολή του.

(β) με σκοπό την εγγραφή σε τίτλους που εκδίδει η εταιρεία και αφορά στοιχεία αυτής, τα οποία ασκούν ουσιώδη επιρροή επί των εταιρικών υποθέσεων.

Ο δεύτερος περιγραφόμενος τρόπος στοιχειοθέτησης της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος αφορά την περίπτωση δημόσιας προσφοράς τίτλων της ΑΕ στο κοινό. Η έκδοσή τους εξυπηρετεί, κατά βάση, την χρηματοδότηση της ΑΕ. Η πληροφόρηση, λοιπόν, που επιτυγχάνεται με τις ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις θα πρέπει να αφορά στοιχεία ουσιώδη για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων, από τα οποία εξαρτάται η επένδυση του κοινού στην ΑΕ.

Απόπειρα

Το έγκλημα τελείται σε μορφή απόπειρας στην περίπτωση που συνταχθεί δήλωση ψευδής ή παραπλανητική αλλά αυτή δεν περιέλθει, εν τέλει, σε γνώση του κοινού. Επίσης, θα πρόκειται για απόπειρα στην περίπτωση που ανακλήθηκε ή διορθώθηκε.

Υποκειμενική Υπόσταση

Για την τέλεση του αδικήματος απαιτείται γνώση για το ψευδές ή παραπλανητικό περιεχόμενο και βούληση για την εξωτερίκευσή του. Ως προς τον δεύτερο τρόπο τέλεσης, το αδίκημα είναι υπερχειλούς υποκειμενικής υπόστασης. Απαιτείται επιπλέον σκοπός για επένδυση του επενδυτικού κοινού με εγγραφή σε τίτλους, η οποία επιδιώκεται μέσω της δήλωσης.

Ποινή

Το αδίκημα είναι πλημμέλημα. Η επαπειλούμενη κύρωση είναι φυλάκιση (10 ημέρες έως πέντε έτη) και, σωρευτικά, χρηματική ποινή από 10.000€ έως 100.000€.

Για την επιβολή της εφαρμογής της νομοθεσίας που διέπει την ΑΕ, ο νομοθέτης επέλεξε, μεταξύ άλλων, την απειλή ποινικής φύσεως κυρώσεων για τους δράστες. Ειδικά όσον αφορά ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις προς το κοινό, οι επαπειλούμενες ποινές είναι στο υψηλότερο επίπεδο από τις προβλεπόμενες στην οικεία ενότητα. Αντίστοιχα υψηλή θα πρέπει να είναι και η προσοχή που θα πρέπει να επιδεικνύεται από τα πρόσωπα που καταλαμβάνει: ιδρυτές, διευθυντές και μέλη του ΔΣ. Ειδικά, μάλιστα, για τα τελευταία, ιδιαίτερη κατηγορία παραβάσεων προβλέπεται. Περί αυτής, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.

Σημ.1: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).

Σημ.2: Σε πλήρη μορφή το άρθρο Ψευδείς ή Παραπλανητικές Δηλώσεις της ΑΕ Προς Το Κοινό