Το νερό στο επενδυτικό αυλάκι βάζει η ΕΥΑΘ που «θωρακίζεται», έχοντας να ανταπεξέλθει σε πλήθος προκλήσεων, την ώρα που η απειλή της λειψυδρίας κρούει καμπανάκια και απαιτεί στοχευμένες και αποτελεσματικές πολιτικές με την εταιρεία να κατέχει κεντρικό ρόλο στον κυβερνητικό σχεδιασμό.
Το επενδυτικό πλάνο της ΕΥΑΘ την περίοδο 2023-2028 ανέρχεται σε 208 εκατ. ευρώ εκ των οποίων 150 εκατ. ευρώ είναι για έργα και 58 εκατ. ευρώ για νέες συμβάσεις. Περίπου 40 εκατ. ευρώ των επενδύσεων θα καλυφθούν από το ΕΣΠΑ.
Οι επενδύσεις, σε ένα παλιό δίκτυο με τις απώλειες νερού συχνό φαινόμενο, αφορούν στη γεωγραφική επέκταση των υπηρεσιών παροχής νερού σε όμορους δήμους, στην αναβάθμιση των μονάδων επεξεργασίας νερού και λυμάτων, στην ψηφιακή αναβάθμιση και σε κτίρια γραφείων.
Το επενδυτικό πλάνο
Ξεδιπλώνοντας το επενδυτικό πλάνο της εταιρείας έως το 2028, στα κύρια έργα σε εξέλιξη περίοπτη θέση κατέχουν η προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διμερών συμβάσεων (68 εκατ., ολοκλήρωση το 2035), οι έξυπνοι υδρομετρητές (49,6 εκατ., με ολοκλήρωση το 2028), η ανακαίνιση και ενεργειακή βελτίωση της μονάδας επεξεργασίας λυμάτων (41 εκατ. με ολοκλήρωση το 2025), η επέκταση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού (21,7 εκατ. με ολοκλήρωση το 2027) και η αναβάθμιση της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Λυμάτων στη Νέα Μηχανιώνα (7,7 εκατ. με ολοκλήρωση το 2027).
Κύρια έργα προς συμβασιοποίηση αποτελούν, μεταξύ άλλων, η κατασκευή δεξαμενών ύδρευσης (16 εκατ.) στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Νερού και έργα για αναβάθμιση δικτύων ύδρευσης και κατασκευή δικτύων μεταφοράς νερού 23,5 εκατ. σε Ωραιόκαστρο, Πεύκα, δήμο Νεάπολης – Συκεών, Φίλυρο.
Η εταιρεία κατάφερε το 2024 να μειώσει τα ενεργειακά κόστη κατά 2,3 εκατ. ευρώ χάρη στη σύμβαση PPA που έχει υπογράψει με την Τέρνα Ενεργειακή και η οποία προβλέπει την τροφοδοσία της ΕΥΑΘ από αιολικό πάρκο με 75MW ετησίως προς 82 ευρώ η μεγαβατώρα, ενώ από τον Ιούνιο θα προστεθούν και 25MW από φωτοβολταϊκό που θα ρίξουν ακόμη περισσότερη την τιμή και η εξοικονόμηση θα ξεπεράσει τα 3 εκατ. ευρώ.
Διάθεση μετοχών 4,7%
Την ίδια στιγμή, η ΕΥΑΘ αναμένεται να διαθέσει πακέτο μετοχών στο επενδυτικό κοινό (περίπου 4,7% θα δοθεί από το Υπερταμείο).
Η σημερινή μετοχική σύνθεση -50% συν μια μετοχή Υπουργείο Οικονομικών, 24,02% Υπερταμείο, 5,46% Veolia και 20,52% επενδυτικό κοινό- δίνει τη δυνατότητα για πώληση μετοχών μόνο μέσω του Υπερταμείου ώστε η ελεύθερη διασπορά να φτάσει το επιτρεπτό μίνιμουμ όριο του 25%, όπως επιτάσσουν οι κανόνες του Χρηματιστηρίου.
Παράλληλα, το 2026 αναμένεται να αυξηθούν τα τιμολόγια νερού, εφόσον δοθεί το πράσινο φως από τη ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και Υδάτων) έπειτα από χρόνια που… έμειναν στον πάγο ενώ τα λειτουργικά κόστη απογειώθηκαν.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί πως δεν τίθεται κανένα θέμα, όπως επανειλημμένα έχει επισημάνει η ΕΥΑΘ, για την ομαλή υδροδότησης της Θεσσαλονίκης στο κοντινό μέλλον.
Μέχρι το 2031 διασφαλισμένη η υδροδότηση της Θεσσαλονίκης
Περίπου το 60% της υδροδότησης προέρχεται από τον Αλιάκμονα και το υπόλοιπο 40% από τις πηγές Αραβησσού. Το χειμώνα που δεν είναι περίοδος άρδευσης το βάρος πέφτει στην υδροδότηση από τον Αλιάκμονα και το καλοκαίρι στις πηγές Αραβησσού. Προς το παρόν τα μέτρα εξοικονόμησης περιορίζονται στην άρδευση. Η ΕΥΑΘ έχει διαβεβαιώσει κατ'επανάληψη ότι δεν τίθεται ζήτημα επάρκειας πόσιμου νερού μέχρι το 2031, σε όλα τα σενάρια και με βάση όλες τις κλιματολογικές παραμέτρους, ακόμα και αν διπλασιαστεί η δυναμικότητα του διυλιστηρίου νερού.
Για την ύδρευση του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης από τους ταμιευτήρες του ποταμού Αλιάκμονα, απαιτείται να υπάρχει στο αντλιοστάσιο της Ε.Υ.Α.Θ. Α.Ε. συνεχής παροχή 7.200 κ.μ./ώρα, σε εικοσιτετράωρη βάση, για 365 ημέρες τον χρόνο. Ωστόσο, επειδή κατά τη μεταφορά του νερού υπάρχουν απώλειες και προκειμένου να διασφαλιστεί η παραπάνω παροχή η ποσότητα που παροχετεύεται για ύδρευση από το φράγμα της Αγ. Βαρβάρας είναι μεγαλύτερη.
Από τους 730 φορείς διαχείρισης νερού στους… 3 με «φιλοσοφία ΔΕΗ»
Μπροστά στην υπαρξιακή απειλή της λειψυδρίας, η κυβέρνηση που άργησε να κινηθεί για να δώσει λύσεις επιλέγει ένα συγκεντρωτικό μοντέλο, που στο σύνολό του θα παρουσιαστεί το φθινόπωρο. Ο σχεδιασμός ανήκει στον αντιπρόεδρο Κωστή Χατζηδάκη.
Στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, αιχμή του κυβερνητικού δόρατος θα είναι η αναβάθμιση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ (με τη ΔΕΗ και την τεχνογνωσία της κρυφό χάρτι για πάσα… χρήση) και η δημιουργία ενός νέου φορέα που θα έχει την μορφή ανώνυμης εταιρείας και θα λειτουργεί ως ομπρέλα των υφιστάμενων τοπικών φορέων διαχείρισης υδάτων.
H νέα Ανώνυμη Εταιρεία, αναμένεται να ενσωματώσει όλες τις υποδομές και αρμοδιότητες που σήμερα ασκούν οι 125 ΔΕΥΑ (στην συντριπτική τους πλειοψηφία με πολύ υψηλά χρέη), οι 403 ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων και Γενικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων) και περίπου 730 (!) τοπικοί φορείς ύδρευσης και αποχέτευσης.
Η επιλογή αυτή προσομοιάζει στο το μοντέλο της ΔΕΗ (με την κυβέρνηση πάντως να ξορκίζει κάθε σενάριο ιδιωτικοποίησης άμεσης ή έμμεσης της διαχείρισης του νερού), με στόχο την «ευελιξία» και την προσέλκυση επενδύσεων.
Η σημερινή εικόνα χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό και πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων: δεκάδες τοπικές ΔΕΥΑ και οργανισμοί ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ λειτουργούν με διαφορετικά τιμολόγια, υποδομές και προτεραιότητες.
Με την υιοθέτηση του νέου μοντέλου, όλα τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, από τα δίκτυα και τα αντλιοστάσια έως τα κέντρα επεξεργασίας λυμάτων, θα περάσουν στον έλεγχο των τριών μεγάλων εταιρειών.
Οι τοπικοί φορείς είτε θα ενσωματωθούν πλήρως είτε θα μετατραπούν σε θυγατρικές, με αποτέλεσμα οι δήμοι να χάσουν σημαντικές αρμοδιότητες και προφανώς πολιτική επιρροή… Αυτή η προοπτική έχει ήδη προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από την ΚΕΔΕ που αναμένει το τελικό σχέδιο για να τοποθετηθεί.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος της ΕΥΑΘ (που θα μπορούσε να ενσωματώσει ΔΕΥΑ περιοχών της Θεσσαλονίκης αλλά ενδεχομένως και της Χαλκιδικής που αντιμετωπίζει τεράστιο ζήτημα το καλοκαίρι με τις συνεχείς διακοπές νερού λόγω της μεγάλης τουριστικής κίνησης) θα είναι κoμβικής σημασίας.
