- Newsroom
Άρθρο του ΓΓ Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής Π. Καμπούρη, με τίτλο «Τι σημαίνει αποκατάσταση μετά από μία φυσική καταστροφή» δημοσιεύσει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Γράφει ο κ. Καμπούρης:
Πέρα από τους επιστημονικούς ορισμούς και με πρόθεση την προσέγγιση της πραγματικότητας, θεωρώ ασφαλές να επισημάνω ότι η φάση της Αποκατάστασης μετά από μια φυσική καταστροφή ξεκινά από λίγες ώρες έως και λίγες ημέρες μετά την έλευση του καταστροφικού συμβάντος και μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια μετά από αυτό. Η αποκατάσταση μετά από μια φυσική καταστροφή περιλαμβάνει την επαναφορά τουλάχιστον των υποδομών, του κτιριακού αποθέματος, της λειτουργίας των επιχειρήσεων, του φυσικού περιβάλλοντος στην κατάσταση που βρισκόταν πριν την καταστροφή.
Στην Ελλάδα ο όρος «αποκατάσταση» ειδικά σε ότι έχει να κάνει με την δράση του δημοσίου τομέα, συνδέθηκε ακόμη από τους σεισμούς της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 με την παρουσία και λειτουργία υπηρεσίας που ξεκίνησε ως Υπηρεσία Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΥΑΣ) και μετασχηματίστηκε σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε Γενική Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών (ΓΔΑΕΦΚ). Η κύρια αρμοδιότητα της ήταν και παραμένει η παροχή αποζημιώσεων για την επισκευή και την ανακατασκευή πάσης φύσεων κτιρίων μετά από μία φυσική καταστροφή. Ταυτόχρονα, ως αποτέλεσμα κυρίως της κλιματικής κρίσης, προστέθηκε στον διοικητικό μηχανισμό, από 2020 και μετά, νέος φορέας ο οποίος είχε και παραμένει να έχει ως κύρια αρμοδιότητα την παροχή επιχορηγήσεων σε επιχειρήσεις, αγροτικές επιχειρήσεις και υπό προϋποθέσεις σε αγρότες, αποζημιώσεις για τις ζημιές που υφίστανται στοιχεία του ενεργητικού τους, ως αποτέλεσμα φυσικών καταστροφών. Η συγκεκριμένη υπηρεσία ξεκίνησε ως Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής και μετασχηματίστηκε λόγω των αναγκών σε Γενική Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής και Συντονισμού (ΓΔΚΑΣ).
Με μια εξόχως μεταρρυθμιστική κίνηση, οι δύο υπηρεσίες ενσωματώθηκαν τον Ιούλιο του 2023 σε μια νέα Γενική Γραμματεία του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, που ονομάζεται Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής. Ο εν λόγω μετασχηματισμός λειτούργησε καταλυτικά επιταχύνοντας την ομογενοποίηση διαδικασιών, αλλά και αντιλήψεων στο εσωτερικό της νέας Γενικής Γραμματείας, στο εσωτερικό του Υπουργείου κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, αλλά και ευρύτερα στο χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ βαθμού που αποτελεί βασικό συνεργάτη και συνοδοιπόρο στο έργο της αποκατάστασης μετά από φυσικές καταστροφές. Η σκοπιμότητα της μεταρρύθμισης έγινε απολύτως κατανοητή με τις πυρκαγιές του 2023, αλλά κυρίως με την έλευση της μεγαλύτερης καταστροφής της σύγχρονης ιστορίας της πατρίδας μας, που προκλήθηκε από τις πλημμύρες με την ονομασία «Ντάνιελ» και «Ελίας», κυρίως στην Περιφέρεια της Θεσσαλίας.
Τι όμως μπορεί να περιμένει κάποιος που έχει την ατυχία να πληγεί από μία φυσική καταστροφή, αλλά και όλοι υπόλοιποι πολίτες και επιχειρήσεις που αφενός αισθάνονται λίγο ή πολύ ως εν δυνάμει πληγέντες από κάποιο μελλοντικό φυσικό φαινόμενο, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν τουλάχιστον με σκεπτικισμό και δυσπιστία την αποτελεσματικότητα των προσπαθειών που καταβάλλονται στο πλαίσιο της αποκατάστασης μετά από μια φυσική καταστροφή. Ασφαλώς, κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μέσα σε λίγες ημέρες ή μέσα σε μερικούς μήνες μπορεί να χτιστεί από την αρχή και να παραδοθεί στον πληγέντα ένα νέο σπίτι στη θέση του παλιού που κατεδαφίστηκε μετά τον σεισμό ή την πλημμύρα, ή ότι η επιχείρησή του θα μπορεί σε λίγο καιρό, με ελάχιστη διακοπή, να επαναλειτουργήσει με νέα μηχανήματα και με νέες πρώτες ύλες, χωρίς να επηρεαστεί καθόλου το εισόδημά του. Αυτά παρά το γεγονός ότι αποτελούν προφανώς τα ζητούμενα και οι στόχοι όλων μας, αποδεικνύεται ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθούν δια μαγείας, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στο σύνολο των χωρών με παρόμοια συστήματα διακυβέρνησης με το δικό μας. Αντίστοιχα παραδείγματα μπορεί εύκολα να συναντήσει κανείς ακόμη και στο κατά τεκμήριο προηγμένο κράτος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, όπου μετά τον τυφώνα «Κατρίνα», μόνο ένα μικρό τμήμα του κτιριακού αποθέματος επανήλθε στην αρχική του κατάσταση ακόμη και μετά από 10 έως12 χρόνια μετά την καταστροφή.
Μπορεί όμως να περιμένει άμεση απόκριση και καταγραφή των ζημιών μέσω επιτόπιων ελέγχων και αυτοψιών από εξειδικευμένες ομάδες, ένα άμεσα καταβλητέο εφάπαξ βοήθημα για την μερική ή ολική αντικατάσταση του λίγο ή περισσότερο κατεστραμμένου νοικοκυριού του, ένα επίδομα προσωρινής στέγασης με τη μορφή ενοικίου ή συγκατοίκησης το οποίο μπορεί να του χορηγείται έως και δύο (2) χρόνια μετά την καταστροφή, αλλά και μια σημαντική οικονομική βοήθεια για την επισκευή ή ανακατασκευή του κατεστραμμένου του σπιτιού η οποία θα του καταβάλλεται σε δόσεις έως και επτά (7) χρόνια μετά την καταστροφή, ανάλογα με την πρόοδο των εργασιών ανέγερσης ή επισκευής. Επιπλέον, μπορεί να λάβει μια προκαταβολή που φτάνει ή και ξεπερνάει το 50% του ποσού της εκτιμηθείσας ζημιάς που έχουν υποστεί τα στοιχεία ενεργητικού της επιχείρησής του, αλλά και ένα τελικό ποσό επιχορήγησης που αγγίζει το 70% της εκτιμηθείσας ζημιάς.
Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την αλληλεπίδραση, των πληγέντων πολιτών και επιχειρήσεων με την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και τη Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, υπό το πρίσμα και το φίλτρο της ειλικρινούς ανταλλαγής στοιχείων και δεδομένων που αφορούν την οικογενειακή, ιδιοκτησιακή, φορολογική και την εν γένει κατάσταση λειτουργίας των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ώστε τα ποσά των αποζημιώσεων που υπολογίζονται και βεβαιώνονται να καταβάλλονται στους πραγματικούς δικαιούχους με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα και ασφάλεια, ελαχιστοποιώντας την πιθανότητα επιστροφής τους ως αχρεωστήτως καταβληθέντων και με απόλυτο σεβασμό στους φόρους που πληρώνουμε όλοι μας. Στο σημείο αυτό, ενδεικτικά επισημαίνω ότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία, ο βασικότερος κίνδυνος καθυστερήσεων και εμπλοκών στην αποκατάσταση, πέρα από τον όγκο και την ίδια την πολυπλοκότητα του έργου, είναι οι ελλείψεις στα ιδιοκτησιακά και φορολογικά στοιχεία των πληγέντων.
Ολοκληρώνοντας το σύντομο «βιογραφικό» της Γενικής Γραμματείας Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, τονίζω την προσήλωσή μας στον διαρκή εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου, των διαδικασιών, των ψηφιακών δυνατοτήτων και του στελεχιακού δυναμικού του μηχανισμού αποκατάστασης και κρατικής αρωγής, λαμβάνοντας υπόψη ότι τόσο λόγω της κλιματικής κρίσης όσο και των χαρακτηριστικών της οικιστικής και οικονομικής ανάπτυξης που έχει υιοθετηθεί από το σύνολο του σύγχρονου κόσμου, οι φυσικές καταστροφές και συχνότερες αλλά και πιο επαχθείς οικονομικά θα είναι.
