Tραγωδία στη Δράμα: Τα λάθη που μετατρέπουν μία ορειβατική διαδρομή σε παγίδα θανάτου

Λάθη εξ’ αρχής και κακές συγκυρίες υπήρχαν στην τραγωδία με τον 61χρονο ορειβάτη στο Φρακτό Δράμας. Αγνοήσεις απαγορευτικών, απρόσμενες συμπεριφορές και αιφνιδιασμός σε πιθανή συνάντηση με άγριο ζώο στο βουνό μπορούν να οδηγήσουν στη μοιραία στιγμή όπου μία ορειβατική διαδρομή εξελίσσεται σε θανατηφόρα.

Αρχικά, το σημείο όπου περπατούσε ο 61χρονος μαζί με τον φίλο του, είναι ένα παρθένο δάσος που θεωρείται προστατευμένη περιοχή. Πρόκειται για ένα δύσβατο σημείο, χωρίς περιπατητικούς διαδρόμους, σημάνσεις και χωρίς καμία παρέμβαση, καθώς είναι ένα από τα λίγα δάση της Ευρώπης που αποφασίστηκε να μην αγγιχτεί από ανθρώπινο χέρι, έτσι ώστε να ερευνάται επιστημονικά ως δείγμα.

Η είσοδος και η παρουσία ανθρώπου απαγορεύεται ρητώς και μπορεί να επιτραπεί μόνο, έπειτα από ειδική άδεια, για ερευνητικούς σκοπούς από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ, όσοι βρίσκονται στην προστατευμένη περιοχή, θα πρέπει να ενημερώνουν το Δασαρχείο. Σαφώς, η είσοδος δεν μπορεί να ελεγχθεί από το Δασαρχείο λόγω της μεγάλης έκτασης και τον πολλαπλών σημείων διόδου. Η απαγόρευση αυτή καταπατάται από ορειβάτες και περιπατητές, καθώς δεν ήταν η πρώτη φορά που άνθρωποι μπήκαν στο συγκεκριμένο παρθένο δάσος.

«Όποιος μπει πρέπει να έχει άδεια και αποκλειστικά για ερευνητικούς σκοπούς. Η πρόσβαση είναι πολύ δύσκολη, αλλά μπορεί να γίνει από παντού, οπότε δεν μπορεί να ελεγχθεί», λέει στη «ΜτΚ» ο γενικός συντονιστής Περιβαλλοντικής Οργάνωσης «Καλλιστώ», Σπύρος Ψαρούδας. Σύμφωνα με τον ίδιο, μετά από έρευνα που έγινε και στην οποία συμμετείχαν στο Εθνικό Πάρκο της οροσειράς Ροδόπης, διαπιστώθηκε ότι στην έκταση των 1.700.000 στρεμμάτων ζουν 156 αρκούδες. «Σε πρόσφατη γεννητική ανάλυση που έγινε σε συνεργασία με πανεπιστημιακούς φορείς, εντοπίσαμε τουλάχιστον 156 διαφορετικά DNA από αρκούδες. Βέβαια, πολλές από αυτές μπαινοβγαίνουν και στα βουλγαρικά εδάφη», αναφέρει ο κ. Ψαρούδας.

Τα μονοπάτια στα οποία μπορούν να κινηθούν ορειβάτες στη χώρα είναι ορισμένα και χαρακτηρισμένα, σύμφωνα με τον υπεύθυνο της Εταιρίας Προστασίας Περιβάλλοντος Καστοριάς, Νίκο Παναγιωτόπουλο. «Εμείς που μπαίνουμε σε δάση και προστατευμένες περιοχές, έχουμε την απαραίτητη ερευνητική άδεια από το υπουργείο. Όταν πάμε σε χώρο ιδιαίτερης προστασίας, δηλώνουμε πάντα την παρουσία μας στο Δασαρχείο. Πρέπει να μάθουμε να σεβόμαστε αυτά που έχουμε και να ξέρουμε που πάμε», δηλώνει στη «ΜτΚ» ο κ. Παναγιωτόπουλος.

Το σπρέι πιπεριού

Οι δύο ορειβάτες στο Φρακτό της Δράμας, σύμφωνα με τη μαρτυρία του επιζώντα, χρησιμοποίησαν σπρέι πιπεριού, όταν είδαν την αρκούδα. Σύμφωνα με την περιγραφή του ορειβάτη, πρώτος είδε την αρκούδα ο άτυχος 61χρονος που φαίνεται να χρησιμοποίησε το σπρέι, στη συνέχεια η αρκούδα κινήθηκε στον δεύτερο ορειβάτη που, επίσης, χρησιμοποίησε σπρέι και τότε η αρκούδα επέστρεψε προς τον 61χρονο που βρέθηκε στη χαράδρα 800 μέτρων.

Αρχικά, στη χώρα μας απαγορεύεται η χρήση σπρέι πιπεριού, καθώς θεωρείται ως κατοχή όπλου, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, όταν το άγριο ζώο είναι σε κοντινή απόσταση. «Το σπρέι πιπεριού δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί εξ επαφής. Υπάρχει ειδικό σπρέι που χρησιμοποιείται στην Αμερική και στον Καναδά, που δημιουργεί έναν εικονικό φραγμό, ένα σύννεφο, που αποτρέπει την αρκούδα να πλησιάσει. Ο ψεκασμός αυτός, όμως, πρέπει να γίνει, όταν το ζώο θα είναι σε απόσταση 7 μέτρων. Αν το ψεκάσεις στα ματιά τυφλώνεται, πανικοβάλλεται και επιτίθεται», επισημαίνει ο κ. Ψαρούδας.

Η κακή χρήση του σπρέι πιπεριού, όπως αποδείχθηκε, μπορεί να αποβεί μοιραία και αντί να αποτρέψει μία αρκούδα αντιθέτως να τη στρέψει ενάντια σε κάποιον ορειβάτη. «Εκτός του ότι στη χώρα μας τα σπρέι πιπεριού απαγορεύονται, αυτά που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι περισσότερο σαν αρωματικά και δεν μπορούν οι ψεκασμοί να φτάσουν στα 7 και 10 μέτρα όπως στην Αμερική. Είναι ακατάλληλα και ίσα-ίσα μπορούν να ερεθίσουν μία αρκούδα», αναφέρει ο κ. Παναγιωτόπουλος.

«Πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες χώρου και χρόνου για τον ψεκασμό. Να ξέρουν προς τα πού φυσάει ο άνεμος, πόση απόσταση έχει η αρκούδα, αλλά και πόσο χρόνο έχει», τονίζει ο κ. Παναγιωτόπουλος, συμβουλεύοντας πως «θα ήταν καλό όλοι να έχουν μία κόρνα γηπέδου μαζί τους, καθώς ο απότομος και μεγάλος θόρυβος αποτρέπει πάντα τις αρκούδες».

Δεν επιτρέπονται τα ζώα συντροφιάς

Επίσης, οι δύο ορειβάτες στη Δράμα είχαν μαζί τους έναν σκύλο στην ανάβασή τους. Αρχικά, τα ζώα συντροφιάς απαγορεύονται σε προστατευόμενα μέρη, όπως το Φρακτό, ενώ το μαλινουά, αν και καθυστέρησε την επίθεση της αρκούδας στον δεύτερο ορειβάτη, φαίνεται πως είχε καταλυτικό ρόλο για την κατάσταση πανικού που προκλήθηκε.

«Ο σκύλος, φοβάμαι, ότι επιδείνωσε την κατάσταση. Ήταν ένα βέλγικό μαλινούα που είναι θαρραλέο και επιτέθηκε στην αρκούδα, προκαλώντας μία κατάσταση πανικού. Οι αρκούδες αντιμετωπίζουν, συνήθως, τα σκυλιά σαν παρείσακτα στον δικό τους χώρο και αυτό επιφέρει απρόβλεπτη συμπεριφορά», τονίζει ο κ. Ψαρούδας.

Το μεγαλύτερο ποσοστό επιθέσεων από αρκούδες σε ανθρώπους, προκλήθηκε λόγω παρουσίας ζώων συντροφιάς, στηρίζει ο Νίκος Παναγιωτόπουλος. «Αν μία αρκούδα δει έναν άνθρωπο ή ένα άλλο ζώο να τρέχει, το θεωρεί ως θήραμα. Όμως με τους ανθρώπους, συνήθως, δεν είναι επιθετικές. Μας βλέπουν περισσότερες φορές από ό,τι τις βλέπουμε εμείς και δεν αντιδρούν. Μπορούν να επιτεθούν μόνο, όταν νιώσουν απειλή ή αν είναι θηλυκές και έχουν μαζί τους τα μικρά τους», αναφέρει ο κ. Παναγιωτόπουλος.

Τι πρέπει να προσέχουμε

«Αν διασταυρωθούμε ποτέ με αρκούδα, πρέπει να δείξουμε ότι κάνουμε χώρο να περάσει. Μένουμε ψύχραιμοι και κάνουμε πλάγια βήματα. Δεν πλησιάζουμε για φωτογραφίες και βίντεο, νιώθουν απειλή», τονίζει ο κ. Παναγιωτόπουλος.

«Η ορειβασία είναι μία δραστηριότητα που προσφέρει έντονα συναισθήματα ελευθερίας, επίτευξης και επαφής με τη φύση, αλλά ταυτόχρονα ενέχει και κινδύνους, γι’ αυτό απαιτεί υπευθυνότητα και σωστή προετοιμασία», δηλώνει στη «ΜτΚ» ο πρόεδρος Ορειβατικής και Αναρριχητικής Λέσχης Θεσσαλονίκης (ΟΑΛΘ), Θωμάς Αχπαρίδης.

Όπως λέει ο κ. Αχπαρίδης, υπάρχουν φυσικοί και περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, όπως οι αιφνίδιες αλλαγές καιρού και οι πτώσεις βράχων ή χιονιού. «Στους ανθρώπινους παράγοντες, κίνδυνοι αποτελούν οι λάθος εκτιμήσεις στη δυσκολία της διαδρομής, η έλλειψη εμπειρίας και εξοπλισμού, ο πανικός ή η απώλεια προσανατολισμού και η υπερεκτίμηση των ικανοτήτων», σημειώνει ο κ. Αχπαρίδης.

Ο πρόεδρος της ΟΑΛΘ, συμβουλεύει πως πρέπει να δίνεται μεγάλο βάρος στην προετοιμασία και στην οργάνωση αλλά και στην εξασφάλιση του κατάλληλου εξοπλισμού. «Δεν πάμε ποτέ μόνοι στο βουνό, έχουμε συνεχή επικοινωνία με την ομάδα και να καθορίζεται αρχηγός ή υπεύθυνος για τη λήψη αποφάσεων. Πρέπει να υπάρχει αναγνώριση των σημείων που ενδέχεται να είναι επικίνδυνα (π.χ. ολισθηρά ή εκτεθειμένα περάσματα), να εγκαταλείπουμε την προσπάθεια, αν οι συνθήκες είναι επικίνδυνες και να αποφεύγουμε την υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας», τονίζει.

*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 15.06.2025